پیشرفت مناسب کشور در حوزه فراساحل/ توسعه صنایع فراساحل کشور یک ضرورت است

ناخدا نظام نجفی بیرگانی، کارشناس ارشد صنایع دریایی و انرژی در گفتگو با مانا بیان کرد: به دلیل وجود ذخایر گسترده هیدروکربوری در بستر دریاها، پیشرفت فنّاوری اکتشاف و استخراج نفت از آب‌های عمیق و وجود میادین مشترک هیدروکربوری، توسعه صنایع فراساحل در دستور کار بسیاری از کشور‌های پیشرفته قرار گرفته است.

وی افزود: مقایسه میزان تولید نفت دنیا از خشکی و میادین دریایی طی سال‌های ۱۹۶۵ تا کنون، نشان می‌دهد هر ساله روند بهره‌برداری از میادین نفت دریایی رو به رشد بوده است.

به گفته نجفی بیرگانی، تولید نفت و گاز از میادین دریایی عمیق در حال افزایش بوده و تولید نفت از میادین خشکی طی چند دهه اخیر در جهان نسبتاً ثابت مانده است. بخش قابل توجهی از ذخایر نفت و گاز جمهوری اسلامی ایران در دریا‌ها یا سواحل قرار گرفته است که اکتشاف، بهره‌برداری و انتقال آن نیازمند صنایع و خدمات دریایی گسترده و پیشرفته خواهد بود.

وی افزود: در سال‌‎های اخیر با توسعه فاز‌های پارس جنوبی، توانایی کشور با به دست آوردن تکنولوژی ساخت سکوها، لوله‌گذاری و پشتیبانی سکوها، ظرفیت‌های حوزه فراساحل به خوبی گسترش یافته و نسبتاً در این حوزه، کشور به پیشرفت‌های خوبی رسیده است.

این کارشناس ارشد صنایع دریایی و انرژی افزود: سهم خشکی از منابع هیدروکربوری حدود ۹ درصد، سهم منابع دریایی کم عمق حدود ۲۴ درصد و سهم منابع دریایی در آب‌های عمیق حدود ۶۷ درصد است که این موضوع اهمیت صنایع فراساحل با تأکید بر حوزه آب‌های عمیق را نشان می‌دهد که متأسفانه در کشور کمتر به آن پرداخته شده است.

وی اضافه کرد: بیش از ۲۶ درصد از میادین نفتی ایران (۱۷ درصد از میادین گازی و ۵۳ درصد از میادین نفتی و گازی مشترک ایران) در دریا واقع شده‌اند. با توجه به برداشت روزافزون کشور‌های همسایه از میادین نفتی و گازی مشترک دریایی، توسعه صنایع فراساحل بیش از پیش ضروری به نظر می‌رسد.

انجام فعالیت‌های فراساحل در آب‌های کم‌عمق

نجفی بیرگانی گفت: بیشتر فعالیت صنایع فراساحل کشور در آب‌های کم‌عمق بوده و درخصوص آب‌های عمیق هنوز در ابتدای راه هستیم. با توجه به نقش مؤثر توسعه صنعت فراساحل در بهره‌برداری از منابع هیدروکربوری و استفاده از آن در رشد و شکوفایی دیگر صنایع کشور، لازم است این صنایع در کانون سیاست‌های توسعه‌ای و صنعتی ایران قرار گیرد.

وی افزود: پیش‌بینی حجم تجمیعی بازار انواع شناور‌ها و سکو‌های فراساحل صنایع دریایی کشور از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که بخش بزرگی از این بازار در خدمت بخش نفت و گاز کشور خواهد بود.

این کارشناس ارشد صنایع دریایی و انرژی بیان کرد: براساس برآورد‌های انجام شده، ایران طی چند سال آینده، سالانه به‌طور میانگین  میلیارد‌ها دلار انواع شناور و صنایع فراساحل لازم دارد که این امر به تأمین مالی از سوی صندوق توسعه ملی و نظام بانکی کشور و مشارکت بخش خصوصی قدرتمند نیازمند است.

ساخت و تعمیر شناور‌ها صنعتی استراتژیک

نجفی بیرگانی صنعت ساخت و تعمیر شناور‌ها را یکی از صنایع استراتژیک کشور اعلام کرد و افزود: با توجه به ایجاد اشتغال و درآمد بسیار بالا همچنین صنایع جانبی مرتبط زیادی که این صنعت ایجاد می‌کند، صنعت تعمیر شناور‌ها می‌تواند عامل توسعه صنعتی و اقتصادی هر کشور و زمینه‌ای برای رشد صنایع جانبی مختلف باشد.

وی اضافه کرد: به ازای هر یک شغل مستقیم در صنایع کشتی سازی تا هفت شغل جانبی ایجاد می‌شود. به‌عنوان مثال قرارداد ساخت ۱۷ فروند کشتی در ایران توسط کره جنوبی -که اجرا هم نشد-، می‌توانست منجر به ایجاد ۲۸ هزار شغل مستقیم و تا ۱۴۰ هزار شغل غیرمستقیم شود که با سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی و حمایت دولت از بخش دانش بنیان خصوصی داخلی در مناطقی، چون بوشهر وجزیره شیف قابل انجام است.

این کارشناس ارشد صنایع دریایی و انرژی یادآور شد: صنایع کشتی‌سازی، جدای از مزیت‌های حمایتی ترانزیتی آب‌های بین‌المللی و مرز‌های آبی در کشور موجب رونق بسیاری از صنایع داخلی هم می‌شود، زیرا فرصت‌های بی‌شماری در بخش دریا وجود داردکه از جمله این فرصت‌ها حضور در صنعت تعمیر و نگهداری کشتی‌های اقیانوس پیما، صنعت حمل و نقل بار و مسافر، توسعه بنادر، بانکرینگ و ساخت دکل‌های حفاری است.

وی توجه به ساخت کشتی در کشور را در راستای افزایش تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی دانست و افزود: این اقدام از شاخص‌های اصلی اقتصاد مقاومتی است. در حال حاضر اکثر شرکت‌های کشتی‌سازی ایرانی با ظرفیت زیر ۵۰ درصد کار می‌کنند.

۹۰ درصد صادرات و واردات وابسته به حمل دریایی

نجفی بیرگانی در بخش دیگری از سخنان خود درباره پتانسیل‌های اقتصادی بخش دریا بیان کرد: مرز‌های طویل جغرافیایی با کشور‌های منطقه ازجمله آسیای میانه، خاورمیانه، غرب و جنوب آسیا زمینه مساعدی را برای بنادر ایران در تجارت منطقه‌ای فراهم می‌کند و نقش بالقوه سامانه انبارش و توزیع را برای بنادر جنوبی ایران در سطح منطقه‌ای و زیرمنطقه‌ای ایجاد خواهد کرد.

وی افزود: هم اکنون بیش از ۹۰ درصد صادرات و واردات کشور از طریق بنادر انجام می‌شود و سالانه ۴۰ هزار فروند کشتی از تنگه هرمز عبور می‌کنند که ۱۴ هزار فروند آن کشتی بزرگ اقیانوس‌پیما و نفتکش بوده و همچنین سالانه ۱۱۰ میلیون تُن کالا در بنادر تجاری و ۱۳۵ میلیون تُن کالای نفتی در بنادر نفتی کشور جابه‌جا می‌شود.

این کارشناس ارشد صنایع دریایی و انرژی گفت: پیش‌بینی می‌شود که میزان حمل‌و‌نقل دریایی در سال ۲۰۳۰ میلادی از حدود ۱۰میلیارد تُن به حدود ۱۵ میلیارد تُن افزایش پیدا کند و میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای دستیابی به این هدف حدود ۱.۳ تریلیون دلار برآورد می‌شود که بخش بزرگی از این حجم سرمایه‌گذاری به جایگزینی و نوسازی کشتی‌های موجود مربوط است.

وی بیان کرد: قسمت اعظم ناوگان کشتیرانی ما فرسوده و با سن بالا بوده و نیاز به نوسازی و جوان سازی دارد. در صورتی‌که برای این مهم زودتر دست به کار نشویم و برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری لازم انجام نشود، در آینده در بخش حمل‌ونقل دریایی با مشکل مواجه خواهیم شد.

نجفی بیرگانی گفت: در سال ۲۰۲۴ میلادی رشد پیش بینی شده ناوگان دریایی جهانی معادل ۵/۲ میلیارد تُن خواهد بود.