تلاش‌ها برای ‏نجات اقیانوس و زمین همچنان کافی نیست

 مرتضی توکلی

رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی 

اقیانوس موهبتی الهی است که آغاز و تداوم حیات نباتی و جانوری و استمرار تعادل نظام‌مند ‏چرخه ‏حیات مرهون آن است. مناظر زیبا و چشم نواز، منابع سرشار زنده و غیر زنده، تنظیم اقلیم زمین، ‏حمل‌‏و‌نقل روان و ارزان و تأمین امنیت و دفاع از سرزمین، تنها بخشی از منافع و مزایای اقیانوس ‏برای ‏ساکنان این کره خاکی است. ‎ ‎

‏۸ ژوئن (۱۹ خرداد ۱۴۰۳) که روز جهانی اقیانوس نامگذاری شده است به عنوان یک روز نمادین ‏جهت ‏افزایش آگاهی و معرفی اقدامات و سیاست‌های کلی آمایش سرزمین مبنی بر ‏توسعه و پیشرفت ‏مناطق و صنایع دریایی است. ‎ ‎ توجه دقیق، عالمانه و آگاهانه به ناهنجاری‌هایی مانند ورود آلاینده‌های ‏نفتی، پلاستیک‌ها، فاضلاب‌‏های صنعتی و شهری به دریا، صید بی‌رویه، توسعه صنعتی ‏ناپایدار و تخریب زیستگاه‌های حساس ‏دریایی، گرمایش بی‌سابقه، تغییرات شدید تراز آب دریای خزر، توسعه لایه کم اکسیژن در خلیج فارس، ‏دریای عمان و دریای خزر، اسیدی‌تر شدن دریاها، کاهش تنوع زیستی، ورود گونه‌های مهاجم از طریق ‏آب ‏توازن کشتی‌ها، و موضوعاتی شبیه آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

همچنین ‏شناخت ‏منابع و منافع دریایی و بهره برداری پایدار از آن‌ها مانند تأمین آب شیرین مورد نیاز ‏شهر‌های ساحلی، ‏شناسایی منابع انرژی دریایی اعم از منابع تجدیدپذیر و غیر تجدیدپذیر، ‏صید و صیادی در آب‌های دور و ‏نزدیک، آبزی پروری ساحلی- دریایی، گردشگری دریایی، حمل‌و‌نقل و صنایع دریایی- اقیانوسی وجه ‏دیگری است که ‏اهمیت روز افزون دریا و اقیانوس را به عنوان کلید جهش اقتصادی کشور مورد تاکید قرار ‏می‌دهد. ‎ ‎ دانش بشر حکایت از وضعیت نگران‌کننده اقیانوس و دریا‌ها دارد. با این حال، تلاش‌های انجام شده برای ‏نجات اقیانوس و زمین همچنان کافی نیست. با توجه به شعار روز جهانی اقیانوس‌ها و دریا‌ها در سال ‏۲۰۲۴ میلادی که از ‏طرف سازمان ملل اعلام شده است، برای تحریک انگیزه‌ای گسترده برای نجات ‏اقیانوس، نیاز به "بیدار کردن عمق‌های جدید" است. این شعار افراد و جوامع را به بررسی عمیق‌تر ‏درک اهمیت اقیانوس، اکوسیستم‌های آن و ارتباط آن با جنبه‌های مختلف زندگی‌مان تشویق می‌کند و ‏به لزوم بیدار شدن احساس عمیق‌تری از مسئولیت، آگاهی و ارزش قدردانی از اقیانوس و حفظ آن ‏اشاره می‌کند. ‏ ‏توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که پایه شناخت موضوعات مطروح، توجه به رشته‌های ‏علوم و مهندسی اقیانوسی- جوی و توسعه و تامین فنّاوری‌های مورد نیاز برای پایش ‏و مشاهدات ‏اقیانوسی- جوی است که همت همگانی را برای حمایت از مراکز علمی معتبر ‏کشور در این عرصه ‏طلب می‌کند تا با ایجاد دانش و شناخت دقیق تر، زمینه را برای بهره گیری هر چه بیشتر از قابلیت ‏های ‏موجود بخش دریایی و خلق ظرفیت‌های جدید و نیز حفاظت عالمانه از این منابع بی نظیر در ‏سطح ملی و منطقه‌ای فراهم نماید. ‏