تاثیر ویروس کرونا بر بازار‌های مالی جهان چگونه خواهد بود؟

ویروس کرونا شاید نخستین ترس همگانی جهانیان بعد از روی کار آمدن داعش در عراق و سوریه در قرن ۲۱ باشد با این تفاوت که این بار سرعت گسترش آن بسیار بیشتر و خطرناک‌تر از ویروس خانمان سوز داعش است. مقامات چین از مردم این کشور خواسته‌اند  به شهر ووهان، محل انتشار ویروس سفر نکنند و به ساکنان شهر هم توصیه کرده‌اند در شهر بمانند و این شهر در قرنطینه کامل به سر می‌برد.

این در حالی است که صد‌ها میلیون چینی خود را برای سفر‌های تعطیلات سال نو چینی آماده می‌کنند و احتمالاً این بیماری به کشور‌های دیگر جهان نیز سرایت خواهد کرد. مسئولان بهداشت و درمان در کشور‌های مختلف جهان اقدامات نظارتی برای جلوگیری از ورود این ویروس به کشورهایشان را تشدید کرده‌اند و سازمان بهداشت جهانی خواستار برگزاری یک نشست فوری در روز چهارشنبه به منظور بررسی اعلام وضعیت فوق‌العاده بهداشتی بین‌المللی شد. علاوه بر چین، این ویروس به سرعت در حال انتشار در اقصی نقاط جهان از جمله هنگ کنگ، کره جنوبی، مالزی، فرانسه، آمریکا، کانادا و چند مورد مرگ و میر در سیدنی و در ملبورن استرالیا هم مشاهده شده است. چند روز پیش با یکی از استادان اقتصاد که بریتانیایی هم هست حین ناهار صحبت می‌کردم به شوخی گفت: چینی‌ها به همان اندازه که در رشد اقتصادی، آمریکا و ترامپ را ترسانیده‌اند اکنون با تولید این ویروس جهانیان را دوچندان ترسانده و ده چندان بازار‌های مالی و اقتصادی اقصی نقاط این کره خاکی را دچار واهمه کرده اند.

این حرف این استاد اقتصاد تا حدی جنبه مزاح داشت، اما واقعیت‌های چند روز  گذشته تاییدی بر این مدعاست. بازار‌های مالی از قلب منهتن نیویورک تا پله‌های شلوغ و پرازدحام تالار بورس تهران همگی به خبر شیوع این ویروس دهشتزا واکنش منفی نشان داده اند.

تحلیلگران بازار سرمایه فرآیند شیوع این بیماری را با شیوع بیماری مرگبار سارس در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ مقایسه می‌کنند و ارزش سهم در بازار‌های آسیایی در چند روز گذشته شاهد کاهش بود. ویروس سارس که ویروس مرگبار جدید نیز هم خانواده آن است، اولین بار در چین شایع شد و حدود ۸۰۰ نفر را در جهان به کام مرگ فرستاد.

حتی ترس از کاهش سفر‌ها برای تاثیرگذاری بر اقتصاد کافی است. اینکه یک نفر این ویروس را بگیرد یا‌ نه در ظاهر ربطی به اقتصاد ندارد، ولی تغییر الگو‌های سفر، خرید و تجارت مردم بر اقتصاد تاثیر می‌گذارد. ارزش یوآن چین نیز روز‌های گذشته روند کاهشی داشته و در مسیر بدترین عملکرد روزانه طی یک ماه اخیر قرار گرفت. سهام شرکت‌های هواپیمایی و مسافرتی مانند شرکت هوایی چین جنوبی، شرکت هوایی سنگاپور و هواپیمایی هنک کنگ نیز شاهد اُفت بوده است.

ارگات بانگ، تحلیل‌گر مؤسسه سی ام سی مارکتس در سنگاپور با اشاره به آغاز تعطیلات سال نو چینی گفت: به دلیل سال نو چینی، میلیون‌ها نفر به شهر‌های محل تولدشان سفر خواهند کرد و این وضعیت را غیرقابل کنترل خواهد ساخت. براساس گزارش فاینشنال تایمز، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های سینمایی چین اعلام کرده هزاران سالن سینما را در چین به دلیل ترس از شیوع بیماری به طور موقت تعطیل کرده است.

احتمالاً طی روز‌های آینده شاهد اُفت بیشتر شاخص‌ها خواهیم بود. همچنین بازار‌های جهانی نفت وابسته به تقاضای چین برای نفت هستند. تقاضای نفت مهمترین عامل تغییر قیمت آن در سال ۲۰۱۹ بود. تصور کاهش احتمالی تقاضا از طرف دومین مصرف کننده بزرگ نفت در جهان حتی از خطرات ژئوپولتیکی مثل حمله به تأسیسات نفتی عربستان در سپتامبر و توقف تولید نفت لیبی هم تأثیر بیشتری دارد. بر اساس آمار‌ها، مصرف نفت چین در سال ۲۰۱۸، ۱۳.۵ میلیون بشکه در روز بود که بسیار کمتر از ۲۰.۵ میلیون بشکه در روز نفت مصرف شده در آمریکا در همان سال است. پس چرا چین اینقدر اهمیت دارد؟ مطمئناً تقاضای آمریکا بیشتر از چین بازار‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، ولی از آنجا که می‌دانیم این رشد تقاضای نفت یا نوسانات تقاضاست که قیمت‌های جهانی را تغییر می‌دهد و رشد تقاضای نفت چین به همراه هند بسیار بیشتر از آمریکاست پس در صورت هرگونه تغییر در تقاضای نفت در بازار‌های مختلف نوسان خواهد داشت.

در واقع رشد تقاضای سالانه نفت چین ۵.۵ درصد است درحالی که تقاضای نفت آمریکا ۰.۵ درصد در سال رشد دارد. بیشتر نفتی که چین مصرف می‌کند وارداتی است و این همان چیزی است که در بازار تاثیر می‌گذارد. از سوی دیگر تاثیر ویروس و ترس از شیوع آن بر میزان سفرها، مسافرت‌های هوایی و زمینی مؤثر است و مصرف سوخت هواپیما و بنزین را کاهش می‌دهد و با توجه به عرضه بالای نفت که در بازار وجود دارد، به نظر می‌رسد کاهش تقاضا در بدترین زمان در حال رخ دادن است.

در بازار‌های مالی آمریکا، روز جمعه و در آخرین روز معاملاتی بازار‌های سهام، شاخص‌های مختلف در نتیجه هراس از ویروس کشندۀ کرونا و نیز پیدا شدن دومین فرد مبتلا به این ویروس در ایالات متحده فرو ریختند. شاخص میانگین صنعتی داوجونز روز جمعه ۱۷۰ واحد معادل ۰.۶ درصد سقوط کرد و در نقطه ۲۸۹۸۹ واحد قرار گرفت. روز جمعه همچنین برای اولین بار از ۱۴ ژانویه به بعد این شاخص زیر ۲۹ هزار واحد قرار  گرفت. همچنین شاخص s&p۵۰۰ حدود ۰.۹ درصد اُفت کرد و به ۳۲۹۵ واحد رسید که بیشترین میزان کاهش روزانه این شاخص در سال جدید محسوب می‌شود. نزدک کامپوزیت نیز با کاهش ۰.۹ درصد در نقطه ۹۳۱۴ واحد کار خود را به پایان رساند. از طرف دیگر با کاهش بازدهی اوراق قرضه در آمریکا سهام بانک‌ها نیز با اُفت روبه رو شد. نرخ بازدهی اوراق خزانه ۱۰ ساله اکنون به زیر ۱.۷ درصد اُفت کرد قیمت‌های سهام جی پی مورگان، سیتی گروپ و بنک آو آمریکا همگی حدود ۱.۵ درصد کاهش داشتند.

این در حالی بود که بازار‌های سهام روز جمعه را در حالی آغاز کردند که در نتیجه انتشار سود بهتر از انتظار دو شرکت " اینتل" و " آمریکن اکسپرس" شاخص‌ها ساعات ابتدایی را با رشد آغاز کردند و شاخص داوجونز در ابتدا ۱۰۰ واحد افزایش نشان داد. قیمت سهام آمریکن اکسپرس در نتیجه گزارش فصلی خود بیش از دو درصد رشد کرد. همچنین شرکت اینتل نیز با انتشار گزارش بسیار خوب سوآوری خود حدود هشت درصد افزایش یافت. این شرکت همچنین چشم انداز خوبی را برای سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ منتشر کرد. اما اعلام خبر تایید دومین مورد مبتلا به کرونا همه چیز را برعکس کرد.

به گزارش واشنگتن پست و بر اساس گفته‌های اسورپراساد، رئیس اسبق شعبه چین صندوق بین المللی پول "این اتفاق درحالی رخ داده است که رشد اقتصادی چین بسیار شکننده شده و جنگ تجاری چین و آمریکا بر این شکنندگی افزوده است". وی همچنین افزوده است که شیوع گسترده این بیماری می‌تواند اختلالات جدی‌تری برای بخش گردشگری، زنجیره تأمین و بازرگانی در آسیا ایجاد کرده و از آنجا که بازار‌های آسیایی نقش مهمی در رشد اقتصاد جهانی دارند، می‌تواند اثرات ناگوار محسوسی بر اقتصاد جهان داشته باشد. از سوی دیگر بسیاری از تولید کنندگان که مواد اولیه خود را از چین وارد می‌کنند درخواست تسریع در دریافت محموله‌های خود را قبل از آغاز تعطیلات سه هفته‌ای سال نو چینی دارند چراکه به احتمال زیاد دولت چین در این سه هفته ورود و خروج کالا‌ها را برای کنترل شیوع بیماری محدود کند. فیل لوی اقتصاددان شرکت حمل و نقل فلکسپورت در این باره می‌گوید این کار دولت چین می‌تواند باعث اختلالات شدید در زنجیره تامین جهانی شود، اما اثر آن بر اقتصاد جهانی بیشتر به این بستگی دارد که چه مدت خطر این ویروس طول بکشد. البته در سال ۲۰۰۳ هم در چین ویروس سارس حدود ۸۰۰ نفر را به کام مرگ فرستاد و اثرات منفی زیادی بر اقتصاد چین و منطقه گذاشت. جان والی استاد اقتصاد دانشگاه کره جنوبی و وارویک مک لیوین از دانشگاه ملی استرالیا در پژوهشی نشان دادند که گسترش سریع ویروس سارس در آن سال یک درصد اقتصاد چین و ۲.۵ درصد اقتصاد هنگ کنگ را از بین برده است. حال باید منتظر بود و دید که ویروس کرونا چه میزان گسترش یافته و دولت‌ها چه میزان با اقدامات پیشگیرانه خود مانع از گسترش آن در سطح جهانی می‌شوند. دنیای امروز و اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۰ به مراتب درهم تنیدگی و وابستگی بیشتر نسبت به سال ۲۰۰۳ دارد و هرچه زمان شیوع و گستردگی این ویروس بیشتر شود لطمات بیشتری به اقتصاد جهانی مخصوصاً در بخش بازار‌های مالی، گردشگری، انرژی و زنجیره تأمین جهانی وارد می‌شود. / تجارت فردا