جان هرمز از گردشگران در امان می‌ماند؟

 گزارش: حسنا شمس‌آرا

جزیره هرمز با ۴۲ کیلومتر مربع مساحت در هشت کیلومتری بندرعباس واقع شده که به علت موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگه هرمز، کلید خلیج فارس نامیده می‌شود. جزیره هرمز یک گنبد نمکی است که غالب سنگ‌های آن را آذرین و آتشفشانی تشکیل می‌دهند. وجود آبسنگ‌های مرجانی، غار‌های دریایی و سواحل صخره‌ای در کنار پوشش گیاهی بومی و حیات وحش و وجود یادمان‌های تاریخی و فرهنگی که با زندگی بومی منطقه پیوند خورده است از ویژگی‌های بارز این جزیره محسوب می‌شود.

این جزیره مکانی است پر از رنگ‌های مختلف همراه با آب با فرهنگی کاملا متفاوت؛ به جرأت می‌توان گفت: جزیره هرمز جزیره رنگ‌ها و شگفتی‌ها، از دل دریا بیرون زده است. این جزیره دیدنی‌های زیادی از خاک‌های رنگی تا معماری عجیب را دارا ست. جالب است بدانید که خاک هرمز را می‌توان در هفتاد رنگ دید. خاک خوراکی جزیره هرمز یکی از شگفتی‌های این جزیره است که بومیان با آن غذای محلی درست می‌کنند. این منطقه فقط یک جزیره نیست بلکه سرزمین شگفتی‌ها است. کوه‌های رنگارنگ، صخره‌های شکل‌گرفته در طول‌ میلیون‌ها سال فرسایش زمین، سنگ‌های باشکوه نمکی و زیباتر از همه خاک سرخ؛ این‌ها جاذبه‌های تماشایی جزیرۀ هرمز است.

پروانۀ بهره برداری از معدن خاک سرخ تا ۱۴۰۵ معتبر است

معاون فنی اداره محیط زیست استان هرمزگان در خصوص محیط زیست جزیرۀ هرمز به خبرنگار مانا می‌گوید: جزیرۀ هرمز به لحاظ زیست محیطی از ارزش بسیار بالایی برخوردار است که خوشبختانه به دلیلی سختی دسترسی گردشگران به این جزیره، طبیعت آن در مقایسه با سایر جزایر خلیج فارس دست نخورده‌تر باقی مانده است.

میثم قاسمی ادامه می‌دهد: یکی از مهمترین جاذبه‌های زیست محیطی جزیره هرمز وجود خاک‌های رنگی است که همین امر باعث شد تا شاهد تخریب بخشی از محیط زیست این جزیره با فروش خاک‌های سرخ هرمز توسط معدن خاک سرخ جزیره طی سال‌های گذشته باشیم.

وی تصریح می‌کند: خاک سرخ جزیره با کاربری‌هایی نظیر موزاییک سازی و رنگ سازی به کارخانجات داخلی فروخته می شد که البته یک محموله نیز به پاکستان یا هند صادرات صورت گرفته بود.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون فعالیت معدن خاک سرخ متوقف شده است، بیان می‌دارد: این در حالی است که پروانه بهره برداری از معدن سرخ هرمز که توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت صادر شده تا سال ۱۴۰۵ معتبر است.

به گفته این مقام مسئول در محیط زیست هرمزگان، ایجاد اختلاف بین سهامداران معدن که اکثر آن‌ها بومیان جزیره بودند و شکایت‌های سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وقت از جمله مهمترین دلایلی است که باعث تعطیلی شدن فعالیت این معدن شد.

قاسمی، دلیل شکایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وقت را به قرار گیری انبار خاک معدن در کنار قلعه پرتقالی مربوط می‌داند که باعث شده بود آسیب‌هایی متوجه این قلعه تاریخی شود.

ترجیح جامعه محلی به توسعه فعالیت‌های گردشگری

وی با اشاره به اینکه ۶۰ درصد سهام معدن خاک سرخ به بومیان جزیره اختصاص دارد، اظهار می‌دارد: در حال حاضر جامعه محلی ترجیح می‌دهد از طریق ارائه خدمات مختلف به گردشگران ورودی به جزیره، درآمد کسب کنند و علاقه‌ای به فعالیت مجدد معدن خاک سرخ ندارند.

معاون فنی اداره محیط زیست استان هرمزگان با اشاره به اینکه هم اکنون هیچ گونه تخریبی توسط جامعه محلی برای فروش خاک‌های رنگی صورت نمی‌گیرد، می‌گوید: خاک‌های رنگی تزئین شده در شیشه‌ها که هم اکنون به گردشگران فروخته می‌شود، خاک‌های رنگی جزیره نیست بلکه این خاک‌ها با مواد شیمیایی رنگی شده اند تا به عنوان نمادی از جزیره هرمز به گردشگران فروخته شود.

ضرورت مدیریت اکوتوریسم در جزیره هرمز

وی در ادامه گفته‌های خود بزرگترین خطری که در حال حاضر محیط زیست جزیره هرمز را تهدید می‌کند را گردشگری دانسته و خاطرنشان می‌سازد: زیرساخت‌های ایجاد شده در جزیره هرمز برای ارائه خدمات به گردشگران ظرفیت محدودی دارد که در ایام پیک سفر نظیر تعطیلات نوروزی، میزان تحمل پذیرش گردشگر در جزیره بسیار کمتر از زیرساخت‌های آن است و همین امر باعث می‌شود تا جزیره ظرفیت پذیرش گردشگر را نداشته باشد.

به گفته قاسمی، همین امر باعث می‌شود تا گردشگران در تمام سطح جزیره هرمز پراکنده شده و آسیب‌های جبران ناپذیری را به طبیعت جزیره وارد کنند.

وی با بیان اینکه لاک پشت‌های پوزه عقابی جهت تخم‌گذاری به سواحل ماسه‌ای جزیره هرمز وارد می‌شوند، تصریح می‌کند: در صورتی که در زمان تخم گذاری لاک پشت‌ها، گردشگران در سواحل ماسه‌ای حضور داشته باشند این امر باعث می‌شود تا لاک پشت‌ها با احساس عدم امنیت روبه رو شده و دیگر وارد جزیره نشوند که این خود آسیب بزرگی به محیط زیست دریایی منطقه وارد می‌کند.

این مقام مسئول در محیط زیست استان هرمزگان می‌گوید: بنابراین اگر قرار است توسعه جزیره هرمز همگام با توسعه گردشگری همراه باشد، لازم است تعاریف اکوتوریسم در این جزیره اجرا شود تا آسیبی متوجه محیط زیست منطقه نشود.

طرح مدیریت پسماند در جزیره هرمز اجرایی می‌شود

وی ارائه آموزش‌های لازم به گردشگران در خصوص جمع آوری پسماند‌ها از جزیره را بسیار با اهمیت توصیف می‌کند و بیان می‌دارد: در غیر این صورت در آینده‌ای نه چندان دور شاهد تبدیل جزیره هرمز به جزیره زباله‌های گردشگران خواهیم بود.

وی در خصوص وضعیت پسماند در جزیره هرمز نیز عنوان می‌کند: در حال حاضر پسماند جزیره توسط شهرداری در محلی از جزیره دفن می‌شود، اما شهرداری در حال تهیه طرح مدیریت پسماند جزیره است که به زودی تصویب خواهد شد.

معاون فنی اداره محیط زیست استان هرمزگان، می‌افزاید: باتصویب طرح مدیریت پسماند جزیره، زباله‌ها به صورت بسته‌بندی از جزیره هرمز خارج خواهند شد.

دغدغۀ کمبود نیرو‌های محیط‌بان در جزیرۀ هرمز

رئیس اداره محیط زیست جزیره هرمز نیز در گفتگو با خبرنگار مانا به کمبود نیروی محیط بان برای حفاظت بیشتر از محیط زیست جزیره اشاره می‌کند و می‌گوید: تامین و جذب نیروی انسانی و استفاده از توان و تخصص آن‌ها در جهت حفظ گونه‌های جانوری و حراست از عرصه‌های طبیعی و بکر موجود در جزیره، هم اکنون یکی از مهمترین دغدغه‌های ما محسوب می‌شود.

علیرضا کریمی در ادامه با اشاره به افزایش ورود گردشگران به جزیره هرمز طی سال‌های اخیر، نقش بومیان جزیره در حفاظت از میراث طبیعی و محیط زیست جزیره را بسیار با اهمیت می‌داند و معتقد است: بهره گیری از نیرو‌های بومی و مشارکت آن‌ها در اشاعۀ فرهنگ زیست محیطی در حوزۀ گردشگری می‌تواند به توسعه پایدار جزیره کمک شایانی کند.

وی می‌افزاید: همچنین این امر کمک به حل مشکل اشتغال جوانان با رویکرد توسعه پایدار را به همراه خواهد داشت که امیدواریم در آینده‌ای نزدیک شاهد تحقق این امر باشیم.

این مقام مسئول در محیط زیست جزیره هرمز، همچنین تخصیص و تزریق اعتبارات در جهت تجهیز و نگهداری هر چه بهتر مرکز تحقیقات زیست محیطی جزیره را خواستار شد و آن را امری مهم به منظور حفاظت از محیط زیست جزیره عنوان کرد.