آینده متعلق به حمل و نقل ترکیبی است

جهان امروز با تکنولوژی پیچیده ای رو به روست که با شتاب و پیشروی دیوانه واری در حال گسترش است. به گونه ی که عمر هر نسخه ای از تکنولوژی کمتر به انگشتان یک دست خواهد رسید. این امر سبب شده که تنوع طلبی انسان ها در تمامی حوزه ها بیش از گذشته خودنمایی کند. امری که کم و بیش در تمامی صنایع شاهد آن هستیم و در صنعت حمل و نقل به ویژه طی دو دهه گذشته توسعه چشمگیری داشته است.
حسین عاشوری عضو هیئت مدیره و رئیس کمیته ترانزیت راه آهن کشور در این گفتگو معتقد است " بارها در نمایشگاههای بین المللی دیده شده که در کنار شرکت های کریری که مالک کشتی، واگن، کامیون و هواپیما هستند، تعداد زیادی شرکت همچون اسنپ شکل گرفته اند که در زمینه جابه جایی کالا به مشتری ها سرویس می دهند. به عبارت دیگر، به مشتریان خود، گزینه های مختلفی را برای جابه جایی کالاها پیشنهاد می دهند. این تنوع و انتخاب های چندگانه در ایران بویژه در حوزه حمل و نقل کالا با فقدان های متعددی مواجه است. بنابراین نیاز است شرکت های مختلف در این زمینه فعالیت کنند و هر بخش حمل و نقلی از جمله دریایی، ریلی، جاده ای با توافق دیگر کشورها، کریدوری را راه اندازی کنند. راه اندازی کریدورها نباید به عنوان فرصت برای یک مدل از حمل ونقل و تهدید برای مدل های دیگر تلقی شود بلکه باید مکمل یکدیگر باشند".
*آیا امنیت حمل و بیمه کالاها ازسوی حمل و نقل ریلی درحدی است که صاحبان کالا حمل و نقل ریلی را به حمل ونقل دریایی ترجیح دهند؟
*مهم ترین کالاهای از طریق حمل و نقل ریلی ترانزیت شد چه کالاهای بودند؟
*راه آهن از نگاه توسعه اقتصادی بر اقتصاد کشورهای چه تاثیر داشته است ؟
*در حوزه ترانزیت و حمل و نقل ریلی علاوه بر توسعه اقتصادی چه مزایای دیگری را می توان بر شمرد ؟
در قالب برنامه ششم، راه آهن ایران موظف شده است که سهم بار زمینی را 30 درصد افزایش دهد در حال حاضر راه آهن حدود 12 درصد بار زمینی کشور را جابجا می کند و باید تا پنج سال آینده این رقم به 30درصد برسد. آنچه که سبب شده است، توجه بیشتری به راه آهن شود، بحث ایمنی بوده است. در آمارهای بین المللی راه آهن 25 برابر ایمن تر از جاده هاست و با توجه به شرایط خاص ایران که متأسفانه تعداد کشته های جاده ای بسیار بیشتر از استانداردهای بین المللی است این نسبت بزرگتر نیز است.
از سوی دیگرمصرف سوخت راه آهن به ازای هر تن باری که جابجا می شود در مقایسه با کامیون، یک هفتم کامیون است این امر سبب شده که استقبال از راه آهن در کشورهای توسعه یافته بیشتر شود و به طبع آن بیشتر سازمان ها و نهادهای بین المللی از آن حمایت کنند و همچنین در اسناد بالادستی که برای سال 2050 در سازمان های بین المللی منتشر شده است، استفاده حداقل 50 درصد جابه جای کالا از طریق راه آهن برای کشورهای درحال توسعه تاکید شده است.
* هر یک میلیون تن باری که با راه آهن ترانزیت می شود، چه اندازه صرفه جویی در حوزه های سوخت، کاهش آلودگی ، جلوگیری از تصادفات جاده انجام می شود ؟
بر اساس دستورالعملی که سازمان مدیریت و برنامه ریزی تصویب کرده است به ازای هر یک میلیون تن کالا که با راه آهن ترانزیت می شود بابت کاهش مصرف سوخت، آلودگی و تعداد کشته گان تصادفات جاده ای معادل 120میلیارد تومان صرفه جویی اقتصادی ایجاد می شود ، البته بر اساس نرخ های ایران ؛ بر اساس نرخ های بین المللی این صرفه جویی بسیار بالاتر است.

*در حال حاضر مشکلات بیمه ای حمل و نقل ریلی در چه مرحله ای قراردارد؟
با لغو تحریم ها از سال گذشته شرکت های بیمه ای مطابق روال قبل از تحریم، پیگیر بیمه مسیر ایران هستند در حال حاضر کالا از هر مبدأیی بخواهد از ایران عبور کند تحت شرایط بیمه بین المللی قرار دارد و مشکلی از این بابت وجود ندارد.
*از آنجائیکه مهمترین مزیت حمل و نقل ریلی سرعت در انتقال و جابه جایی کالا است، قوانین گمرکی ایران برای ترخیص کالا تا چه اندازه بازدارنده یا تسریع بخش در این امر هستند؟
خوشبختانه همکاری گمرک با راه آهن به ویژه کالاهای ترانزیتی و صادراتی در این سال ها بسیار مناسب بوده و معطلی ها در نقاط مرزی بسیار کم است از جمله دلایل آن این است که یک قطار که از مرز عبور می کند از نظر تناژی معادل 100 الی 120 کامیون بار را جابجا می کند.
* حمل و نقل ریلی تاچه اندازه حجم کالاهای قاچاق را می تواند کاهش دهد؟
*از لحاظ سرعت چند نوع قطار باری وجود دارد؟
*از مهم ترین برنامه های شما برای حمل و نقل ترکیبی چیست؟
- در ایران چهار بندر به راه آهن متصل هستند. در شمال بندر امیرآباد، در جنوب بنادر شهید رجایی، امام خمینی(ره) و خرمشهر به راه آهن متصل هستند که طبق بخشنامه از سوی وزیر راه و شهرسازی مبنی بر اینکه ظرفیت جابه جایی بار در بنادر از طریق راه آهن باید به 45 درصد برسد ، در حال حاضر تقریباً 15 درصد در بندر شهید رجایی و در سایر بنادر کمتر از این رقم کالا از طریق حمل و نقل ریلی جابه جا می شود بنابراین برای اینکه کالاها از دریا وارد بنادر و از طریق ریل و بلعکس جابه جا شوند باید برای صاحبان کالا امتیازاتی در نظر گرفته شود. سازمان بنادر در اولین اقدام مصوبه ای را تصویب و ابلاغ کرده که پایانه هایی که سهمیه های کانتینری در بندر شهید رجایی دارند، هر تعداد کانتینر را که با راه آهن حمل کنند از سهمیه ماهانه آنها کاسته نخواهد شد.
*برای توسعه حمل و نقل ترکیبی چه پیشنهاد دارید ؟
در حال حاضر در نمایشگاههای بین المللی دیده می شود درکنار شرکت های کریری که مالک کشتی، واگن، کامیون و هواپیما هستند، تعداد زیادی شرکت مشابه اسنپ شکل گرفته است که در زمینه جابه جایی کالا به مشتری ها خدمات ارائه می دهند و به عبارتی به مشتری، گزینه های مختلفی را برای جابه جایی کالاهایشان پیشنهاد می دهند . این موضوع در ایران در حوزه حمل و نقل کالا، به صورت جدی فعال نشده است. بنابراین نیاز است، شرکت های مختلف در این زمینه فعالیت کنند و هر بخش حمل و نقلی از جمله دریایی، ریلی، جاده ای با توافق دیگر کشورها، کریدوری را راه اندازی کنند. راه اندازی کریدور ها نباید به عنوان فرصت برای یک مدل از حمل ونقل و تهدید برای مدلهای دیگر تلقی شود بلکه مکمل یکدیگر باشند و بنابراین هر اندازه بتوان جابه جایی بار در زمینه کاهش زمان، تعرفه و معطلی در نقاط مرزی را تسهیل کرد، مطلوبیت برای مشتری افزایش می یابد. بنابراین باید حمل و نقل ترکیبی توسعه یابد.
لذا تعریف کریدور شمال و جنوب بر اساس مدل حمل و نقل ترکیبی است چرا که کالاها باید از هند و از طریق دریا به بندرعباس و از بندرعباس تا قزوین با راه آهن و از قزوین تا آستارا با جاده و سپس از آستارا تا مسکو و کشورهای شمال اروپا با راه آهن حمل شوند. بنابراین خدمات جدید باید مورد توجه قرار گیرد. البته راه آهن فعالیتهایی را در این زمینه شروع کرده است.
متاسفانه بنادر و پایانه های لجستیکی، پایانه های صادراتی، بنادر خشک و... از سازمان دهی خوبی برخوردار نیستند برای مثال استانی که دارای منطقه ویژه است نباید به دنبال بندر خشک باشد چون همان منطقه ویژه می تواند کارکرد بندر خشک را داشته باشد .
استانی که پایانه حمل و نقل ترکیبی ندارند و تنها یک مدل حمل پایانه دارد، باید تلاش کند که یک پایانه ای که چند وجهی باشد و بتواند جاده و ریل و هوایی را پوشش دهد راه اندازی کند چون آینده متعلق به پایانه های چند وجهی است و اینکه هرکسی یک پایانه جاده ای یا ریلی د راه اندازی کند مطمئناً در آینده موفق نخواهد بود.