با تقدیم لایحه ای از سوی دولت برای اصلاح بخشی از ساختار دولت یازدهم به مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مردم در جلسه علنی 21 خردادماه امسال، بررسی یک فوریتی بودن این لایحه را با 124 رای به تصویب رساندند . تفکیک وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی، ورزش و جوانان در این لایحه مد نظر قرار گرفته است چرا که دولت یازدهم ادغام این وزارتخانهها را در دولت قبل غیر کارشناسی شده دانست.
دکتر مسعود دانشمند رئیس هیئت مدیره کانون سراسری انجمن های حمل و نقل بین المللی در گفتگو با خبرنگار مانا در راستای تصویب این لایحه گفت: اینکه دولت تصمیم گرفته است وزارتخانه هایی همچون وزارت راه و شهر سازی ، ورزش و جوانان و صنعت، معدن و تجارت را با توجه به حوزه عملکردشان مجددا تفکیک کند، فی نفسه کار درستی است.
وی افزود: این ادغام وزارت خانه ها بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی رخ داد که به دولت دهم تکلیف شده بود تعداد وزارتخانه ها را به عدد 17 برساند، امروزه برای اینکه بتوان وزارتخانه ها را تفکیک کرد و مجدداً تعداد وزارت خانه ها را افزایش داد؛ لاجرم نیاز به مصوبه مجلس است که در این باره می بایست دلایل قابل قبولی به مجلس ارائه کرد.
دانشمند در این باره ادامه داد: در حوزه راه و شهر سازی سه مقوله جدا از یکدیگر از جمله راه، حمل و نقل و دیگری شهر سازی در این وزارت خانه ادغام شده است که در مقوله شهر سازی تمام مسایل شهرسازی همچون مسکن و امکانات شهر نشینی در آن وزارتخانه متمرکز است، موضوع مسکن خود بحث پیچیده است که نوع آب و هوا، شرایط اقلیمی، زیستی و آنکه هر شهر برای چه هدفی و منظوری بنا می شود دارای طراحی شهری ویژه است، همچنین بهداشت، آموزش و فضاهای عمومی و تفریحی، اقتصادی و بازار و.. که باید مد نظر قرار گیرد
رئیس هیئت مدیره کانون سراسری انجمن های حمل و نقل بین المللی مبحث راه را از حمل و نقل جدا دانسته و تصریح کرد: احداث راه برای اینست که بتوان شهرها را به یکدیگر متصل کرد تا نیاز جابه جایی افراد و کالا برطرف شود. بنابراین راهها بطور طبیعی مابین شهرها و برای مقاصد نقل و انتقال کالا و انسان قرار می گیرد، بحث راه سازی با مسکن یک نسبت و تجانس قابل قبولی دارند چرا که هر دو از لحاظ مهندسی عمران و ساخت و ساز و نگهداری و... می تواند به هم مرتبط باشد اما بحث حمل و نقل بحث دیگری است و جدا از مقوله راه است در ابتدای پهلوی اول وزارتخانه ای به اسم طرق و شوارع تاسیس شد که این وزارتخانه در دوران پهلوی دوم به وزارت راه تغییر نام داد تا این مقطع بحث ترابری و حمل و نقل اصولا دیده نمی شد اما در ده سال آخر دوره پهلوی دوم بحث ترابری بصورت جدی مورد توجه قرار گرفت و با مصوبه مجلس وقت وزارت راه به وزارت راه و ترابری تغییر نام پیدا کرد
دانشمند با اشاره به تعریف ترابری خاطر نشان کرد: درتعریف ترابری آمده است که چگونه و تحت چه ضوابط و مقرارتی از مسیر های حمل و نقلی برای مقاصد جابجایی انسان و کالا استفاده شود؛ این مسیر ها می تواند هوایی، ریلی و دریایی، زمینی واسفالت باشد و در واقع جاده به معنای عبور است، بنابراین ترابری بدین معناست که از مسیرهایی به طرق امن و ارزان و سریع ، کالا و مسافر جابجا شود و ایمنی لازم برای مسافران و صاحبان کالا ایجاد کند.
وی با اشاره به کنوانسیون های متفاوت افزود: مقوله ترابری مورد توجه تمام دنیا قرارگرفته است و برای صیانت از صحت وحسن انجام حمل کالا و یا مسافر در مسیرهای مختلف است که به طبع آن کنوانسیون های مختلفی بوجود آمده است که به ضرورت کنوانسیون ها، مباحث و نیازها ا در آن طرح می کنند و به تصویب می رسانند.
رئیس هیئت مدیره کانون سراسری انجمن های حمل و نقل بین المللی در این باره یاد آور شد: طبق ضوابط سازمان ملل هر زمان کنوانسیونی تعهد نامه ای یا مقابله نامه ای را تصویب کند اگر 80کشور دنیا به آن کنوانسیون بپیوندند و امضا کنند عملا بعنوان قانون بین المللی تلقی می شود و تمامی کشورها ملزم به رعایت آن مقررات هستند که در این زمینه مقررات حمل جاده ای به عنوان C.M.R، مقرارتT.I.R برای جاده ها، مقرارت S.I.M برای راه آهن، مقرراتI.A.T.A برای مقررات هوایی، و انواع کنوانسیون های کشتیرانی ، خطوط کشتیرانی، کشتی های پانا ماکس، کانتینربر و.. در مسیر دریایی وجوددارد.
دانشمند با اشاره به ایجاد یک سازمان مستقل برای حمل و نقل تصریح کرد: برای اینکه بتوان بحث حمل و نقل را اداره کرد نیاز به یک سازمان مستقل است که بتواند مبحث حمل و نقل را مورد توجه قرار دهد و حضور ایران را در مجامع بینالمللی و آن چه را که به عنوان زیرساخت و نیازهای حملونقلی در داخل کشور مورد نیاز است را با کنوانسیونهای بینالمللی هماهنگ و همچنین این سازمان باید هماهنگی هایی را با شهرداریها، سازمانهای راهداری، وزارت کشور و ارگانهای نظامی و انتظامی ایجاد کند . بنابراین مقوله حملونقل از لحاظ بینالمللی و داخلی جدا از راه و شهرسازی است.
وی در این باره ادامه داد: دکتر آخوندی در یک سال آخر دوره اول وزارت خود به درستی دریافت که به حملونقل باید با یک استقلال عملی بهتری نگاه شود، در این راستا تقریباً در یک سال آخر؛ معاونتهای حملونقل در وزارت راه و شهرسازی ایجاد شد و این معاونت ها تمامی کنوانسیونهای بینالمللی را تحت نظارت خود قرارداده و مباحث لجستیک، ترانزیت، افزایش بهره وری از راهها را مورد توجه قرارگرفت.
وی با اشاره به نگاه وزارت راه و شهرسازی نسبت به حمل و نقل اظهار داشت: با در نظر گرفتن سیستم حملونقل در دنیا، وسعت کشور، شرایط و دالانهای ترانزیتی از جمله دالانهای شرقی و غربی، چابهارـ انزلی، بندرعباس ـ انزلی، انزلی ـ روسیه و اروپا ضرورت دارد که ایران حضوری مؤثری در سازمانهای بینالمللی حملونقلی داشته باشد و در داخل کشور نیز دارای یک سازمان بسیار قوی، با کیفیت و چابکی باشد.
رئیس هیئت مدیره کانون سراسری انجمن های حمل و نقل بین المللی خاطر نشان کرد: بسیاری از لوایح کنوانسیونها باید از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم و تصویب شود. همچنین دولت ایران باید خود را به کنوانسیونهای بینالمللی ملحق کند و با الحاق به کنوانسیونهای بینالمللی ورعایت ضوابط بتواند از مزایا ی آن استفاده کند که این امر تسریع کننده در امور گمرکی، تجارت و عبور و مرور کالا بصورت ترانزیت و حمل داخلی است.
وی تشکیل یک وزارتخانه حملونقل را ضروری دانست و افزود: جدا شدن راه از وزارت خانه راه و شهر سازی و الحاق مجدد آن به حملونقل همان مسیری بوده که در گذشته وجود داشته و مسیر فعلی مورد توجه نبوده و یا کارآمدی شرایط امروز را نداشته است . بنابراین پیشنهاد می شود که وزارت راه و شهرسازی به عنوان یک وزارتخانه باقی بماند اما بخش حملونقل کاملاً در یک وزارتخانه نو و چابک ساماندهی شود.
دانشمند با اشاره به ادغام وزارتخانه و معایب آن در اواخر دولت دهم یادآور شد: با ادغام وزارت راه و ترابری و وزارت مسکن و شهرسازی در یکدیگر عملاً حملونقل کشور نادیده گرفته شد و شهرسازی بیشتر قوت گرفت، در این شرایط شرکت توسعه راهها به وجود آمد و عملاً بخش ترابری و حملونقل کشور در سایه قرار گرفت چرا که متولی مستقیمی نیز نداشت. به عنوان مثال سازمان بنادر بخش عمدۀ آن نگهداری بندر و تردد در آبراهه بندری بود و بخش حملونقل دریایی عملاً در زاویه کوچکی از کار سازمان بنادر قرار گرفت.
رئیس هیئت مدیره کانون سراسری انجمن های حمل و نقل بین المللی ادامه داد: همچنین در سازمان راهآهن؛ ریلگذاری، خرید لوکوموتیو، عملاً بخش ترابری راهآهن به حاشیه رفت. از سوی دیگر برای حمل و نقل هوایی و جاده نیز چنین اتفاقی رخ داده است و بدین ترتیب ایران نتوانست وارد ترابری دنیا شود و سهمی از آن داشته باشد . در این راستا باید دالانهای ترابری هوایی ایران معرفی می شد و این خطوط هواپیمایی از داخل کشور عبور کنند قبل از جنگ دالان های هوای ایران یکی از پرترافیکترین دالانهای هوایی در دنیا بود به طوریکه از مسیرهای شرقی و غربی یعنی از آسیای جنوب شرقی به اروپا ، آسمان ایران محل عبور و ترابری هوایی بسیاری از کشور های منطقه قرار می گرفت.
وی در این باره تصریح کرد: در شرایط جنگی، هواپیماها به مسیرهای دیگری تغییر مسیر دادند در صورتیکه تا به امروز این مسیر وجود دارد و اگر وزارتخانهای باشد که با قدرت با دولتهای مختلف گفتوگو کند و این دالان هوایی را دوباره فعال میکرد از این بابت ما زیان سنگینی متحمل نمی شویم همچنین در مورد توسعه راهآهن نیز وضع به همین ترتیب است. در نتیجه اگر گفته می شود وزارت حملونقل باید شکل بگیرد برای این است که بتوان از مسیرهای موجودریلی، جاده ای، دریایی و ریلی برای کشوردرآمدزایی کرد.