چابهار بدون حمل و نقل ریلی صرفه اقتصادی ندارد

بندر چابهار شاید حساسترین بندر استراتژیک کشور باشد که هنوز از ظرفیت های واقعی آن بهره برداری نشده است. این تنها بندر اقیانوسی کشور به خوبی مستعد توسعه است اما به رغم چنین ظرفیتی فرایند توسعه و بهره برداری کامل آن چندین دهه به طول انجامیده است. طی یک سال گذشته سازمان بنادر ودریانوردی به خوبی توانسته بخش مهمی از طرح های توسعه این بندر را به منصه ظهور برساند و امیدواری هایی در جهت توسعه آتی این بندر ایجاد کند. بخشی از این امیدها با رفع محرومیت از استان سیستان و بلوچستان و البته ایجاد یک نقطه قابل اتکا برای افزایش توان ملی است.
به رغم آن، برخی به نوع نگاه نهادها و سازمان های دولتی در این باره انتقادهایی دارند. کارشناسان حوزه بنادر معتقدند: توسعه بندر چابهار بدون استفاده از همه ظرفیت های موجود به صرفه نخواهد بود. آنها معتقدند که در فقدان خطوط ریلی مناسب و دسترسی به تمام بازارهایی منطقه ادامه توسعه بندر چابهار در طولانی مدت به اتلاف منابع منجر خواهد شد.                                                                                     
محمد سیف الهی و روزبه مختاری از فعالان و کارشناسان قدیمی حوزه بنادر در این رابطه پاسخگوی پرسش های مانا بودند. 
                                                                                                                                                      
از فرصت خدا دادی چابهار به خوبی استفاده نکرده ایم
محمد سیف الهی عضو هیئت مدیره انجمن پایانه داران بنادر ایران؛ بندر چابهار را یکی از بنادر راهبردی کشور می داند که می تواند محور تامین بازار 400 میلیون نفری همسایگان کشور باشد.                                                                                                         
وی با اشاره به جایگاه ژئوپلتیک این بندر منطقه افزود: کشورهای افغانستان، حوزه CIS، شرق ترکیه و به نوعی حتی عراق می توانند از طریق بنادر ما تغذیه شوند.
ایشان ضمن اشاره به این نکته که پی بردن به اهمیت راهبردی چابهار امری امروزی نیست، افزود: 40 سال پیش در یک مجموعه مطالعاتی 10 جلدی با عنوان «مطالعات توسعه محور شرق» که از سوی سازمان های ذیربط تهیه شده بود، بندر چابهاررا به عنوان محور توسعه شرق کشور اعلام کرده بودند.
سیف الهی در ادامه اظهاراتش بندر چابهار را دارای معضلاتی دانست که از نظر او بزرگترین آنها ضعف در پسکرانه این بندر است،
وی در همین باره گفت: بندر چابهار این روزها از سوی سازمان بنادر در حال توسعه است اما پسکرانه آن آمادگی لازم برای حمایت از دهانه بندر ندارد. در حال حاضر اتکای بندر چابهار به حمل و نقل زمینی است اما واقعیت این است که این اتکا چندان اقتصادی و مقرون به صرفه نیست.
به گفته این کارشناس، در پیشرفته ترین سیستم های حمل و نقل جاده ای جهان پیمایش بیش از 400 کیلومتر کالا با استفاده از کامیون اقتصادی شمرده نمی شود. این درحالی است که کامیون های ایرانی متوسط سن بالایی دارند و عمدتا فرسوده اند و مسیرهای جاده ای ما هم استاندارد نیستند. بر این اساس حمل و نقل جاده ای در ایران بیش از 300 کیلومتر پیمایش عملا از صرفه اقتصادی خارج می شود.
سیف الهی در ادامه افزود: البته می توان با سوبسید و اجبار و تنها برای اینکه شبکه ریلی را تامین نکنیم به همین روند ادامه دهیم اما در میان مدت و طولانی مدت قطعا متضرر خواهیم شد.                                                                                                
این مقام سابق بندری، خط آهن چابهار به زاهدان را اساس توسعه بندر چابهار دانسته و اظهار داشت: در حقیقت از 40 سال پیش که آن مطالعات انجام گرفت خط آهن زاهدان ـ چابهار در بودجه ردیف مشخص داشته اما هیچوقت منابع کافی به آن تخصیص داده نشده است. البته طی سال های اخیر بخش کوچکی از این خط آهن احداث شده اما همچنان تکمیل نشده و چندان کارآمدی برای بندر چابهار ایجاد نکرده است.                           
وی در پاسخ به چرایی این مسئله گفت: به نظر می رسد تعداد نمایندگان استان سیستان و بلوچستان در مجلس برای پیگیری این نوع مطالبات ملی کافی نیست. به عبارت دیگر، نمایندگان این استان در زمان بررسی بودجه های سالیانه توان چانه زنی بالایی برای هدایت و تخصیص بودجه به این پروژه راهبردی را ندارند. متاسفانه نمایندگان حوزه های دیگر هم بیشتر دغدغه حوزه های انتخابیه خود را دارند تا اینکه پیگیر پروژهای بزرگ ملی این چنینی باشند.
وی در مورد نقش و عملکرد دولت در این زمینه عنوان داشت: دولت ها هم نسبت به این پروژه اهتمام کافی نداشته اند و حمایت های لازم را به عمل نیاوردند. البته در مقاطعی از سوی وزارت راه و از سوی برخی مدیران برای تامین بودجه این پروژه تلاش هایی صورت گرفته است اما متاسفانه در بررسی های مجلس بودجه این پروژه به محل های دیگری هدایت شده است.                                                              
عضو اتاق فکر سازمان بنادر و دریانوردی، روند فعالیت سازمان بنادر در بندر چابهار مطلوب ارزیابی کرده و گفت: سازمان بنادر توانسته با تلاش بسیار، طرح توسعه بندر چابهار را با صرف بودجه های خود سازمان و یا دریافت بودجه های دولتی به ثمر برساند. اما حال شاهد بندری با ظرفیت متناسب هستیم که از پسکرانه ای ضعیف رنج می برد.
سیف الهی این وضعیت بندر چابهار را به دهانی بزرگ تشبیه می کند که به مری کوچک وصل شده است. ازنظر وی ضعف حمل و نقل زمینی سبب شده تا ظرفیت های ایجاد شده این بندر هم معطل بماند.
وی در آخر اظهار داشت: نمی توان کتمان کرد که راه آهن شاهرگ حیاتی بندر چابهار است و باید هر چه زودتر نسبت به توسعه آن اقدام کرد.