پیامد‌های آغاز عملیات گمرکی ویژه در بندر آزاد تجاری هاینان

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، براساس ترتیبات جدید، این جزیره گرمسیری که بیش از ۳۰ هزار کیلومتر مربع مساحت و حدود ۱.۵ ساعت با هنگ کنگ فاصله هوایی دارد، به عنوان منطقه «بدون تعرفه گمرکی» تعیین شده است. این تصمیم مرحله جدیدی در توسعه منطقه ویژه گمرکی هاینان است که جریان آزادتر کالا، سرمایه، پرسنل و داده‌ها را با تعرفه‌های صفر، نرخ‌های مالیاتی پایین و یک سیستم مالیاتی ساده امکان‌پذیر می‌کند.

هه لیفنگ، معاون نخست وزیر چین، در مراسم افتتاحیه در هایکو، مرکز استان هاینان در جنوب چین، گفت: پیشرفت قابل توجهی در توسعه گمرک ویژه هاینان حاصل و شرایط لازم برای عملیات گمرکی ویژه در سراسر جزیره فراهم شده است.

هی، عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست چین (CPC)، نیز گفت که عملیات گمرکی ویژه در سراسر جزیره باید به عنوان فرصتی برای تعمیق اصلاحات در بخش‌های کلیدی، پیشبرد مداوم توسعه پایدار، بهبود سیستم پیشگیری و کنترل ریسک و تبدیل منطقه آزاد تجاری هاینان به دروازه‌ای پیشرو برای سیاست «در‌های باز چین» در دوره جدید باشد.

مرحله جدید

به باور مقامات پکن، سیستم گمرکی ویژه به تجارت آزاد بین هاینان و مناطق خارج از مرز‌های گمرکی چین منجر می‌شود. در این راستا، سهم کالا‌های بدون تعرفه در منطقه آزاد تجاری هاینان از ۲۱ به ۷۴ درصد افزایش یافته و فهرست اقلام مرتبط را از ۱۹۰۰ به بیش از ۶۶۰۰ مورد رسانده است. همچنین، کالا‌های فرآوری‌شده در هاینان با تعرفه صفر، می‌توانند بدون عوارض گمرکی به سرزمین اصلی فروخته شوند.

چی فولین، رئیس موسسه اصلاحات و توسعه چین، اظهار داشت که این اقدام نشان دهنده تلاش چین برای گسترش گشایش نهادی است. وی افزود: «این امر نشان می‌دهد که در‌های چین بسته نخواهد شد، بلکه بازتر نیز خواهد شد»

با اجرایی شدن این سیاست، بنادر اصلی در سراسر هاینان روز شاهد افزایش فعالیت بودند. در بندر یانگپو، یکی از هشت بندر گمرکی این جزیره، اولین محموله واردات پتروشیمی با تعرفه صفر، ۱۷۹ هزار تن، وارد شد و انتظار می‌رود این محموله در مقایسه با قبل از راه‌اندازی، نزدیک به ۱۰ میلیون یوان (حدود ۱.۴۲ میلیون دلار) در هزینه‌های مرحله واردات صرفه‌جویی کند.

به گفته مقامات محلی، دروازه‌های کلیدی مانند فرودگاه بین‌المللی یانگپو و سانیا فینیکس، طیف وسیعی از واردات بدون تعرفه از جمله نفت خام، تجهیزات پزشکی، مواد هوانوردی و اولیه غذایی را با ارزش کل بیش از ۵۰۰ میلیون یوان ترخیص می‌کنند.

سیاست در‌های باز

هاینان که زمانی یک منطقه مرزی توسعه نیافته بود، در سال ۱۹۸۸ به بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی چین تبدیل شد. طرح جامع منتشرشده در سال ۲۰۲۰، هدف توسعه این جزیره تبدیل به منطقه ویژه اقتصادی سطح بالا و تأثیرگذار در سطح جهانی تا اواسط قرن است. قانون منطقه ویژه اقتصادی هاینان برای ارائه ضمانت قانونی در راستای توسعه این بندر اجرا شده است.

شرکت‌های خارجی می‌توانند از یک محیط کسب‌وکار با استاندارد‌های بین‌المللی هماهنگ‌تر، هزینه‌های مالیات و تولید پایین‌تر، دسترسی گسترده به بخش‌های خدماتی مانند مراقبت‌های بهداشتی و آموزش بهره‌مند شوند و از هاینان به عنوان بستری برای ورود به بازار گسترده چین استفاده کنند.

داده‌های رسمی نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۰، بیش از ۹۶۰۰ شرکت با سرمایه‌گذاری خارجی در هاینان تأسیس شده است. در این راستا، این استان سرمایه‌گذارانی از بیش از ۱۷۰ کشور و منطقه را به خود جذب کرده است.

عملیات گمرکی ویژه در سراسر جزیره، بازتاب توصیه‌های کمیته مرکزی حزب کمونیست چین برای تدوین پانزدهمین برنامه پنج‌ساله (۲۰۲۶-۲۰۳۰) است که خواستار گشایش بیشتر به سوی جهان شده بود.

در طول دهه‌های اخیر، چین ۲۲ منطقه آزاد تجاری آزمایشی ایجاد، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی در بخش تولید را حذف و دسترسی به بازار را در بخش‌هایی از جمله مخابرات، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش را گسترش داده است.

سیستم گمرکی ویژه

تحت عملیات گمرکی در سطح جزیره، منطقه ویژه گمرکی هاینان یک مدل نظارتی را اجرا خواهد کرد که شامل «دسترسی آزادتر در خط اول، دسترسی تنظیم‌شده در خط دوم و جریان آزاد در داخل جزیره» است. «خط اول» به ارتباط هاینان با بازار‌های خارجی مربوط است و «خط دوم» مرز گمرکی بین جزیره و سرزمین اصلی چین را نشان می‌دهد. در عمل، «دسترسی آزادتر در خط اول» به تجارت آزادتر بین هاینان و مناطق خارج از مرز گمرکی چین اشاره دارد و «دسترسی تنظیم‌شده در خط دوم» به معنای حفظ کنترل‌های گمرکی استاندارد برای سرزمین اصلی چین است.

اهمیت تصمیم

پس از آغاز عملیات گمرکی در سراسر جزیره، تعرفه صفر کل زنجیره صنعتی از مواد اولیه و قطعات گرفته تا محصولات نهایی را پوشش می‌دهد. براساس برآورد‌ها این امر به گسترش، تقویت و بهینه‌سازی زنجیره‌های صنعتی کمک و از توسعه خوشه‌های صنعتی رقابتی جهانی در هاینان حمایت کند.

آستانه ارزش افزوده ۳۰ درصدی نه تنها هزینه‌های عملیاتی شرکت‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه انتظار می‌رود صنایع تولیدی سطح بالا و صنایع فرآوری با ارزش افزوده بالا را نیز به هاینان جذب کند.

بر اساس طرح جامع ساخت بندر آزاد تجاری هاینان و توصیه‌های کمیته استانی حزب کمونیست چین در مورد تدوین پانزدهمین برنامه پنج‌ساله توسعه اقتصادی و اجتماعی ملی، مرحله پس از عملیات گمرکی بر ساخت یک سیستم صنعتی مدرن مختص هاینان متمرکز خواهد بود.

صندوق سرمایه‌گذاری مشترک هاینان چهار بخش پیشرو را در اولویت قرار خواهد داد که شامل، گردشگری، خدمات مدرن، صنایع با فناوری پیشرفته و کشاورزی کارآمد مناطق گرمسیری.

همچنین، هدف آن توسعه بیشتر بازار‌های مصرفی مانند خرید کالا‌های لوکس، مراقبت‌های بهداشتی و آموزش بین‌المللی است.

پیامد‌های ژئوپلیتیکی

این تصمیم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نخست، اینکه ادغام اقتصادی منطقه‌ای را سرعت بخشیده که این روند اکنون برگشت‌ناپذیر است. در این شرایط، توسعه منطقه آزاد تجاری هاینان را نمی‌توان از درون آن محقق کرد. در مقابل، این امر مستلزم «نگاه به هاینان از ورای هاینان» است. در واقع، استفاده از راهبرد ملی برای پیشبرد توسعه هاینان و در مقابل استفاده از توسعه هاینان برای تقویت اهداف راهبرد کلان چین.

همچنین، جهت‌گیری هاینان به سمت دریای چین جنوبی، مزیت جغرافیایی ویژه به آن می‌دهد. براساس برآوردها، ۶۰ تا ۷۰ درصد از واردات و صادرات چین از طریق دریای چین جنوبی، یا وارد کشور شده یا به سمت اقیانوس هند و آرام می‌رود. بنابراین، این موقعیت جغرافیایی از اهمیت بالایی برخوردار است. از همین روی، به دلیل تعمیق ادغام اقتصادی منطقه‌ای، نقش هاینان به ویژه آشکار می‌شود.

بنابراین، مزایای هاینان شامل جغرافیایی، ژئوپلیتیکی و منابع آن  بسیار مهم است. از نظر تاریخی، هاینان روابط نزدیکی با مناطق متمرکز بر آسه آن داشته است. هاینان باید به مرکزی برای همکاری استراتژیک بین چین و آسه آن تبدیل شود. بدون این نقش مرکزی، مفهوم «دروازه مهم» انتزاعی باقی می‌ماند و در عمل تحقق نمی‌یابد.