اهمیت راهبردی بانکرینگ و نقش بی‌بدیل قشم در این مسیر

به گزارش مانا، بانکرینگ در سطح جهانی گردش مالی بالغ بر ۲۰۰ میلیارد دلار و در منطقه راهبردی خلیج فارس، حجم بازاری حدود ۳۰ میلیارد دلار را در بر می‌گیرد. با وجود این پتانسیل عظیم و قرار گرفتن ایران در مسیر تردد بیش از ۵۰ هزار کشتی در سال، متأسفانه سهم کشورمان ناچیز بوده و بیش از ۸۵ درصد این بازار حیاتی هم‌اکنون در اختیار رقیب منطقه‌ای، بندر فجیره امارات، است. این غفلت تاریخی، یک ضرورت ملی را برای احیای جایگاه ایران در این صنعت تحول‌آفرین ایجاد کرده است.

قشم؛ هاب رسمی بانکرینگ کشور و مزیت‌های بی‌نظیر جغرافیایی

جزیره قشم، بر اساس اسناد بالادستی از جمله برنامه‌های توسعه پنجم و ششم و تکلیف قانونی در ماده ۶۲ قانون برنامه هفتم توسعه، به عنوان هاب رسمی بانکرینگ کشور تعیین شده است. موقعیت ژئوپلیتیک قشم، مزیت رقابتی اصلی و برگ برنده ایران در این بازار است. این جزیره تنها ۵ مایل دریایی با کریدور اصلی تردد کشتی‌های بین‌المللی فاصله دارد، در حالی که بندر فجیره بیش از ۵۰ مایل از این مسیر کلیدی دور است.

این نزدیکی، مزیت‌های بزرگی، چون صرفه‌جویی در زمان، کاهش هزینه انحراف از مسیر اصلی و بهینه‌سازی مصرف سوخت برای شرکت‌های کشتیرانی به همراه دارد. مدیران منطقه آزاد قشم تأکید کرده‌اند که با استفاده از این مزیت و فراهم‌سازی زیرساخت‌ها، امکان ارتقاء سهم ایران به ۵۰ درصد ظرفیت بانکرینگ خلیج فارس و کسب درآمدی بین ۳ تا ۴ میلیارد دلار در مرحله نخست وجود دارد.

ضرورت خروج از فاز تئوری: تمرکز بر سوخت کم‌سولفور و رفع انحصار

با وجود تعیین تکلیف‌های قانونی و وجود پتانسیل‌های فیزیکی مانند عمق آبخور مناسب، عملیات بانکرینگ در قشم همچنان در فاز تئوری و برنامه‌ریزی باقی مانده است. جهش در این صنعت نیازمند حل دو چالش اساسی به شرح ذیل است:

تولید سوخت استاندارد: جذب بازار‌های بین‌المللی مستلزم تأمین سوخت کم‌سولفور (Low Sulfur) مطابق با الزامات جهانی است. اجرای کامل طرح‌های توسعه پالایشگاهی قشم برای دستیابی به ظرفیت تولید ۵۰۰ هزار تن سوخت استاندارد در دو سال آینده و تسریع در احداث واحد سولفورزدایی، مهم‌ترین گام‌های عملیاتی در این بخش هستند.

رفع انحصار و تأمین خوراک: در حال حاضر، توزیع سوخت کشتی در انحصار دولتی است و این بازار انحصاری مانع اصلی فعالیت گسترده و رقابتی بخش خصوصی است. برای فعال‌سازی کامل ظرفیت، باید سازوکاری شفاف برای تأمین خوراک پالایشگاه‌های خصوصی و عرضه عادلانه سوخت به شرکت‌های بانکرینگ ایجاد شود تا امکان رقابت‌پذیری در قیمت و کیفیت فراهم آید.

نقش‌آفرینی در سوخت‌های جایگزین و امنیت استراتژیک

آینده صنعت کشتیرانی به سمت استفاده از گاز طبیعی مایع (LNG) به عنوان سوخت پاک جایگزین متمایل است. عقب‌ماندگی در این زمینه می‌تواند به یک غفلت جدید منجر شود. از این رو، جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان خارجی، مانند پروژه ۵۰۰ میلیون دلاری تولید LNG در هاب انرژی سلخ، برای تضمین نقش‌آفرینی ایران در دوران پس از ۲۰۳۰ و توسعه زیرساخت‌های نوین بانکرینگ حیاتی است.

توسعه موفق صنعت بانکرینگ در قشم فراتر از یک موضوع اقتصادی، یک اهرم قدرتمند در حوزه امنیت ملی و دیپلماسی دریایی ایران است. با تبدیل شدن قشم به یک مرکز خدمات‌رسانی و تأمین سوخت استاندارد برای کشتی‌های بین‌المللی، حضور و نفوذ جمهوری اسلامی در آبراه‌های حیاتی منطقه تقویت می‌شود. ترافیک بالای کشتی‌ها و نیاز آنها به خدمات مستمر، به‌صورت خودکار نوعی لایه امنیتی و بازدارنده ایجاد کرده و ثبات اقتصادی و تجاری منطقه را به نفع ایران تضمین می‌کند؛ این فعالیت مستمر، اعتبار بین‌المللی ایران به‌عنوان یک تأمین‌کننده قابل اعتماد در قلب خلیج فارس را افزایش داده و در تعاملات سیاسی و اقتصادی با کشور‌های مختلف، جایگاه ایران را از حاشیه به متن تصمیم‌گیری‌های دریایی جهان ارتقا می‌دهد.

راهکار‌ها و تکلیف کمیسیون انرژی مجلس

بازدید اخیر اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی و تأکید آنها بر لزوم تحقق تکلیف برنامه هفتم، نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است. برای تبدیل پتانسیل به عمل، همکاری و هم‌افزایی قاطع میان وزارت نفت، مجلس و منطقه آزاد قشم ضروری است.

مجلس باید با نظارت مستمر و استفاده از ابزار‌های قانونی، گره‌های مالی نظیر مطالبات انباشته پالایشگاه‌ها از دولت را حل کرده و با تضمین پایداری تولید، زمینه را برای رسیدن به هدف ۵ میلیون تن ظرفیت سوخت‌گیری تا پایان برنامه هفتم توسعه فراهم کند.

دیگر زمان تکرار اشتباهات گذشته و واگذاری سود‌های میلیاردی به رقبا نیست؛ تمام پتانسیل‌های لازم در قشم مهیا است و اکنون اراده و اقدام اجرایی قاطع برای تحقق این تحول اقتصادی و راهبردی مورد نیاز است.

منبع: تسنیم