مانا- بیمه دریایی، ستون پنهان تجارت جهانی، در نوامبر ۲۰۲۵ با موجی از چالش‌های بی‌سابقه روبه‌رو شده است. داده‌های تازه IUMI Stats ۲۰۲۵ نشان می‌دهد سال ۲۰۲۴ برای بیمه‌گران یکی از سخت‌ترین دوره‌ها بوده؛ سالی که هزینه‌های خسارت، تحت‌تأثیر جنگ اوکراین و تنش‌های گسترده خاورمیانه، به رکوردهای تازه رسید. همزمان، گسترش حملات سایبری – از فریب GPS در مسیرهای آسیایی تا اختلال‌های فنی در بنادر – نرخ‌های بیمه را بین ۲۰ تا ۳۰ درصد بالا برده و فضای بازار را ناپایدارتر کرده است. با وجود فشارها، تحولات تجاری مانند ورود شرکت Howden به ژاپن و توافق موقت آمریکا و چین نشانه‌هایی از ثبات نسبی ارائه می‌دهد؛ ثباتی شکننده که چشم‌انداز ۲۰۲۶ را محتاطانه مثبت کرده است.
خسارت‌های ۲۰۲۴؛ سنگین‌ترین سال برای بازارهای دریایی
گزارش IUMI تصویر روشنی از سالی دشوار ارائه می‌دهد. حق بیمه‌های جهانی تنها ۱.۵ درصد رشد کرده و به ۲۲.۶ میلیارد دلار رسیده، اما تعداد خسارت‌های عمده به بالاترین سطح یک دهه اخیر رسیده است: بیش از ۱۷۴۰۰ پرونده از ۲۰۱۳ تاکنون ثبت شده و بخش بزرگی از آن به اختلال‌های دریای سرخ و دریای سیاه مربوط است. حملات حوثی‌ها به مسیرهای کشتیرانی و تحریم‌های مرتبط با جنگ روسیه هزینه‌های استخرهای P&I را به سنگین‌ترین میزان تاریخی رسانده و سال بیمه‌ای ۲۰۲۴/۲۵ را به سخت‌ترین سال صنعت تبدیل کرده است. این فشار مستقیم به افزایش نرخ‌ها منجر شده است. شرکت‌های بزرگی مانند NorthStandard نرخ پوشش مسیرهای پرتنش خاورمیانه را تا ۲۵ درصد بالا برده‌اند. تنها نقطه روشن بازار، بیمه آفشور انرژی است که با کاهش ۵ درصدی حق بیمه همراه شده؛ اما وزن تجارت جهانی به‌ اندازه‌ای بالاست که این کاهش چندان تأثیری در تصویر کلی صنعت ندارد. پیامدهای این خسارت‌ها فراتر از صنعت بیمه است. زنجیره تأمین جهانی با اختلال‌های تازه روبه‌رو شده و تورم مواد غذایی، به‌ویژه در پی کمبود غلات اوکراینی، اقتصاد جهانی را تحت فشار گذاشته است. در ایران، افزایش صادرات از بنادر خلیج فارس فرصتی مهم ایجاد کرده، اما ریسک تحریم‌ها نرخ بیمه کشتی‌های ایرانی را تا ۴۰ درصد بالا برده و چالش‌های تازه‌ای پدید آورده است.
یک تهدید نوظهور؛ امنیت سایبری به بازیگر اصلی تبدیل می‌شود
همزمان با خسارت‌های فیزیکی، سایبر به مرکز نگرانی بیمه‌گران تبدیل شده است. کنفرانس سپتامبر ۲۰۲۵ سنگاپور هشدار داد حملات فریب GPS و اختلال سیگنال، مسیرهای پررفت‌وآمد دریایی را نشانه گرفته‌اند؛ تهدیدی که در گزارش نوامبر IUMI نیز تکرار شده است.این حملات هزینه بیمه در آسیا را به‌طور متوسط ۱۵ درصد افزایش داده و مالکان کشتی را به سمت خرید تجهیزات امنیتی پیشرفته سوق داده است. در بازار سنگاپور – که حدود ۳۰ درصد بیمه دریایی آسیا را در اختیار دارد – شرکت‌هایی مانند QBE سبد پوشش‌های سایبری را گسترش داده‌اند، اما نرخ‌ها برای ناوگان‌های آسیب‌پذیر عملاً دو برابر شده است. این تهدیدها از دریای سیاه تا خلیج فارس کشیده شده و اقتصاد جهانی را سالانه در معرض ریسک ۱۰ میلیارد دلاری قرار می‌دهد. برای ایران، پیام روشن است: بدون سرمایه‌گذاری در امنیت سایبری و بنادر هوشمند، حضور در رقابت منطقه‌ای دشوارتر می‌شود؛ هرچند تحریم‌ها دسترسی به فناوری‌های پیشرفته را محدود کرده است.
حکم تازه بریتانیا؛ مسیر پرداخت خسارت تغییر می‌کند
در کنار فشارهای اقتصادی و سایبری، تحولات حقوقی نیز بازار را تحت تأثیر قرار داده است. دادگاه تجدیدنظر بریتانیا در ششم نوامبر ۲۰۲۵ بند «پرداخت در برابر دریافت» را معتبر دانست؛ یعنی بیمه‌گران تنها زمانی موظف به پرداخت خسارت‌اند که مبلغ مربوط از مالک کشتی وصول شده باشد. این رأی – که در پرونده MS Amlin علیه King Trader صادر شد – ثبات حقوقی بیشتری برای بیمه‌گران ایجاد می‌کند، اما نقدینگی مالکان را تحت فشار می‌گذارد. در بازار P&I که ۹۰ درصد ناوگان جهان را پوشش می‌دهد، این تغییر هزینه برخی پوشش‌های جایگزین را تا ۵ درصد افزایش داده است. با وجود فشارهای کوتاه‌مدت، حقوقدانان این حکم را گامی به سوی شفافیت بیشتر می‌دانند؛ شفافیتی که می‌تواند زمینه‌ساز ورود سرمایه‌گذاران جدید به صنعت شود.
گسترش Howden در ژاپن؛ آسیای شرقی به کانون جدید تبدیل می‌شود
بازار آسیایی بیمه دریایی در حال دگرگونی است. شرکت Howden در ششم نوامبر با ورود رسمی به ژاپن، خدمات بدنه و بار خود را به یکی از بزرگ‌ترین ناوگان‌های جهان ارائه داد. ژاپن بازاری نزدیک به ۵ میلیارد دلار دارد و رقابت در آن می‌تواند استانداردهای منطقه را تغییر دهد.Howden با ترکیب ریسک‌های سایبری و ژئوپلیتیکی، مدل‌های یکپارچه‌ای پیشنهاد می‌کند که برای شرکت

‌های آسیایی جذاب است. این گسترش نه ‌تنها ظرفیت بازار را بالا می‌برد، بلکه بر زنجیره‌های تأمین جهانی نیز اثر مثبت دارد. برای ایران، پیام این تحول دوگانه است: رقابت شدیدتر می‌شود، اما امکان همکاری در بنادر خلیج فارس نیز تقویت خواهد شد.
توافق آمریکا–چین؛ تعلیق هزینه‌های بندری و کاهش نرخ‌ها
دیپلماسی در نهایت وارد میدان شده است. توافق موقت واشنگتن و پکن که از دهم نوامبر اجرا شده، به تعلیق یک‌ساله بخشی از هزینه‌های بندری منجر شده و نرخ‌های بیمه را حدود ۱۰ درصد کاهش داده است. این توافق که محور آن مبارزه با قاچاق فنتانیل و مدیریت خریدهای کشاورزی است، بخشی از اختلال‌های تجاری ماه‌های گذشته را آرام کرده و حجم حمل‌ونقل کانتینری را طبق برآورد NorthStandard تا ۵ درصد بالا می‌برد. با وجود این، عدم قطعیت‌های ۲۰۲۶ همچنان پابرجاست. تنش‌های ژئوپلیتیکی در اطراف اقیانوس آرام و تهدیدهای سایبری می‌تواند بخشی از اثر مثبت توافق را خنثی کند. ایران نیز از این آرامش نسبی برای تقویت صادرات غیرنفتی بهره می‌برد، هرچند رقابت با کالاهای آمریکایی در بازارهای آسیایی و آفریقایی شدت خواهد گرفت.
چشم‌انداز ۲۰۲۶؛ رشد آرام بازار با تکیه بر فناوری
نهادهای بین‌المللی تصویر محتاطانه‌ای از سال آینده ارائه می‌دهند. IUMI رشد حق بیمه‌ها را حدود ۲ درصد و سازمان تجارت جهانی رشد تجارت را ۲.۵ درصد پیش‌بینی می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند کارایی ارزیابی ریسک را تا ۱۵ درصد افزایش دهد، اما همچنان سایبر و ژئوپلیتیک دو ریسک بزرگ باقی می‌مانند.مسیرهای سبز، سرمایه‌گذاری در بنادر پایدار و همکاری‌های تازه – از توافق چین و آمریکا گرفته تا طرح‌های گروه هفت برای بنادر آفریقایی – چشم‌انداز صنعت را روشن‌تر می‌کند. برای ایران، بهره‌گیری از موقعیت ژئوپلیتیکی خلیج فارس می‌تواند راهی برای جبران محدودیت‌های ناشی از تحریم باشد.
در مجموع، صنعت بیمه دریایی با وجود فشارهای بی‌سابقه، به سمت مقاوم‌تر شدن حرکت می‌کند. فناوری، دیپلماسی و همکاری‌های بین‌المللی ابزارهایی هستند که به بیمه‌گران امکان می‌دهند از دل این طوفان عبور کنند و ساختاری پایدارتر برای تجارت جهانی بنا کنند.

*وحید باسره روزنامه‌نگار حوزه حمل و نقل