نبود مذاکره بین ایران و چین در مورد توسعه بنادر/عدم توجه به ظرفیت پیمان شانگهای برای توسعه بنادر ایران

مجیدرضا حریری رئیس اتاق ایران و چین در گفت‌وگو با مانا درباره ظرفیت‌های پیمان شانگهای برای توسعه بنادر ایران بیان کرد: برای اینکه این پیمان در توسعه بنادر مؤثر باشد ابتدا باید اولویت‌بندی کرده باشیم و توسعه بنادر را جزء برنامه‌های خود قرار داده باشیم. 

وی افزود: متاسفانه تاکنون چنین چیزی را روی میز ندیده‌ام. بعد از اینکه توسعه بنادر به برنامه‌ها اضافه شد، می‌توان تشخیص داد که چه کسانی می‌توانند در توسعه بنادر، شریک ما باشند.

رئیس اتاق ایران و چین توضیح داد: پیمان شانگهای در ابتدا با هدف نظامی تشکیل شد و خاصیت تشکیل آن اقتصادی نبود اما به هر حال در ادامه وجهه اقتصادی هم پیدا کرد. در داخل سازمان همکاری شانگهای یک شورای بازرگانی داریم که مسئولیت بخش ملی ایران، با بنده است.

وی اضافه کرد: متاسفانه تاکنون موضوع توسعه بنادر با توجه به ظرفیت‌های پیمان شانگهای مطرح نبوده است. این پیمان ظرفیت کافی برای توسعه بنادر را دارد. هم اکنون فارغ از پیمان شانگهای با قزاقستان در بندر آکتائو امکان همکاری بسیار زیادی داریم اما خیلی به آن دقت نمی‌شود.

حریری یادآور شد: ما به فکر اتصال‌های جهانی نیستیم و در ذهنمان این نکته نیست که متناسب با شبکه اتصالات جهانی در بخش بندر، ریل، هواپیمایی و زمینی برنامه‌ریزی کنیم. شعار کریدور می‌دهیم اما کمتر متوجه این موضوع هستیم.

وی گفت: خیلی سال است که بحث توسعه دریا محور را مطرح شده و درباره توسعه حوزه مکران صحبت می‌کنیم اما هنوز هیچ فعالیتی حتی روی کاغذ هم در این ارتباط نمی‌بینید.

لزوم توسعه پسکرانه‌ها

رئیس اتاق ایران و چین بیان کرد: 80 درصد شهرهای مهم دنیا در کنار آب‌های آزاد هستند. در ایران سه تا چهار هزار کیلومتر خط ساحلی از خرمشهر تا چابهار داریم اما این عرصه از 400 سال قبل تاکنون جزء مناطق محروم ایران بوده است. این برای من یک معمای ذهنی است.

وی افزود: ما فقط یک بندر عباس را در جنوب کشور داریم و اتفاق جدی را در خط ساحلی جنوب تعریف نکردیم. در حالی که مکران می‌تواند یک بندر مهم برای تعامل بین ایران و چین باشد.

حریری یادآور شد: در سفری که «شی جی پین» در ژانویه 2016 به ایران داشت، یکی از توافقات بین ایران و رئیس جمهور چین این بود که یک شهرک صنعتی در حاشیه خلیج فارس ایجاد شود. قرار بود محل احداث شهرک توسط ایران مشخص شود و چینی‌ها با ما سرمایه‌گذاری مشترک کنند.

وی ادامه داد: بررسی‌هایی برای این همکاری انجام شد و در نهایت به جاسک رسیدیم اما اتفاق عملیاتی روی زمین ندیدم.

رئیس اتاق ایران و چین توضیح داد: حتی در اولویت‌های مذاکرات اقتصادی بین ایران و چین در دولت‌های مختلف از دولت روحانی و رئیسی گرفته تا پزشکیان، موضوع توسعه بنادر را ندیده‌ام.

وی درباره سرمایه‌گذاری چینی‌ها در بندر گوادر پاکستان به‌عنوان بندر رقیب ایران بیان کرد: ما در سال‌های 2014 و 2015 یعنی در زمان اوج برجام طرح دادیم و گفتیم فارغ از اینکه چه اتفاقاتی می‌افتد، حدود 91 کیلومتر مسیر زمینی بین گوادر تا چابهار را ریل بکشید تا به این بندر متصل شویم. امروز 11 سال از آن زمان می‌گذرد و هیچ اتفاقی را در این رابطه شاهد نبودیم.

وی با اشاره به عضویت ایران در سه پیمان شانگهای، بریکس و اوراسیا که پیمان‌هایی منطقه‌ای و بین‌المللی هستند، گفت: یکی از فرصت‌های این پیمان‌ها آن است که به آسیای میانه دسترسی بدهیم و این منطقه را به آب‌های آزاد متصل کنیم. یکی از مزایای کشور ما کریدور شمال و جنوب است اما نشانه‌ای نمی‌بینیم که به این نیازها توجه شده باشد.

توجه به سه پیمان در توسعه دریا محور

رئیس اتاق ایران و چین تاکید کرد: در توسعه دریا محور باید حتماً به سه پیمان بریکس، شانگهای و اوراسیا توجه شود.

وی درباره اولویت‌های توسعه بنادر برای استفاده از پتانسیل‌های پیمان شانگهای و توسعه روابط تجاری با کشورهای عضو توضیح داد: ما هرچقدر به دریای عمان بپردازیم ،کار استراتژیک‌تری نسبت به آنچه در خلیج فارس است، انجام داده‌ایم.

حریری اضافه کرد: خلیج فارس یک آبراه بن بست است. ما باید که مبادلات خود را به سمت دریای عمان بکشیم و از جاسک تا چابهار، هرجا مناسبت‌تر است را فعال کنیم.

وی یادآور شد: منتهی اولین شرط توسعه دریا محور و توسعه بندر، توسعه پسکرانه‌ها است. بعد از بندر عباس به سمت شرق که حرکت کنید، در حوزه جاده و ریل شرایط خوبی نداریم و تراکم جمعیت هم کم می‌شود. در این پهنه، مناطقی هست که هیچ سکنه‌ای ندارد. باید پسکرانه را آباد کنیم.

رئیس اتاق ایران و چین بیان کرد: از سال 1352 منطقه چابهار از نظر توسعه مورد توجه بوده است اما هنوز موفق نشده است. تعریف اولیه چابهار نظامی بود و توسعه نظامی به سرعت شکل گرفت. از 1354 بحث منطقه آزاد و توسعه تجاری چابهار هم مطرح شد.

وی افزود: اصل قصه این است که در شعاع 100 کیلومتری چابهار دیگر آبادی نمی‌بینید. تا زمانی که پسکرانه درست نشود و راه‌های دسترسی به کرانه‌ها به شکل منطقی طراحی نشود و این مناطق به مراکز اقتصادی داخل کشور متصل نشوند، هر ثروتی که شما در بنادر و کرانه‌های دریا هزینه کنید، دور ریخته‌اید و آن بندر تبدیل به جزیره‌ای می‌شود که با جایی ارتباط ندارد.

حریری گفت: باید بتوانیم از امکانات داخل برای تقویت بندر و بالعکس استفاده کنیم. برای تحقق این هدف، نیاز به راه دسترسی داریم. هنوز در چابهار فرودگاه مناسب نداریم.

وی ادامه داد: فلسفه ایجاد مناطق آزاد در ایران اشکالات زیربنایی دارد و اگر بندر عباس را هم نداشتیم، بعید می‌دانم بندر دیگری می‌ساختیم.