تشکیل سازمان توسعه دریا محور روی کاغذ مانده است

علی سلطانی فعال حوزه حمل و نقل دریا در گفت‎‌وگو با مانا درباره نیاز به فعال شدن اپراتور‌های بیشتر در بنادر ایران با توجه به سیاست‌های توسعه دریامحور بیان کرد: توسعه دریا محور قانون مصوب دارد. یک سال هم از تصویب آن گذشته است، اما ببیند چه اقدامی در این رابطه انجام شده است؟

وی ادامه داد: همان سازمان توسعه دریامحور که قرار بوده ایجاد شود، هنوز ایجاد نشده است. اساسنامه، شرح وظایف و تفکیک وظایف این مجموعه با سازمان بنادر مشخص نیست. ما که چیزی در رابطه با تشکیل این سازمان ندیدیم، شاید هم ما بی‌خبر هستیم. این سازمان هنوز وجود خارجی ندارد.

این فعال حوزه حمل‌و‌نقل دریا ادامه داد: تکلیف به چیزی می‌گویند که وجود دارد ولی اکنون درباره توسعه دریا محور نمی‌دانند که چه کار باید بکنند.

به گفته وی، برای تحقق اهداف توسعه دریا محور باید یک کار بزرگ انجام شود و آن کار بزرگ را هم باید بخش خصوصی و نه دولتی، انجام دهد.

سلطانی درباره توان بخش خصوصی برای تحقق سیاست‌های توسعه دریا محور توضیح داد: به نظر من بخش خصوصی ۱۰۰ درصد توان مشارکت دارد. در حال حاضر یک کشتیرانی خصوصی که مالک کشتی‌های اقیانوس پیما و هزاران کانتینر باشد، در ایران وجود ندارد.

وی تاکید کرد: کشوری با مشخصات ایران با این سطح تولید ناخالص داخلی، صادرات غیر‌نفتی و واردات؛ مگر می‌شود یک کشتیرانی خصوصی نداشته باشد. به همین دلیل زمانی که کشتیرانی جمهوری اسلامی تحریم شد، مشکلات عدیده‌ای برای کشور درست شد و اثرات بسیار سختی برای مردم داشت.

این فعال صنعت حمل‌و‌نقل دریایی افزود: امکان فعال شدن بخش خصوصی وجود دارد، اما باید سازمان بنادر و وزارت راه وظایف حاکمیتی خود را انجام دهند، نه اینکه بنگاه‌داری کنند و دنبال سهم از انبارداری، تخلیه و بارگیری باشند یا اینکه تلاش کنند سهم خود را در این فعالیت‌ها بالا ببرند تا درآمدشان افزایش یابد و از این منابع، بقیه را منتفع کنند.

وی اضافه کرد: این اقدامات برای دولت و کشور بد است. متأسفانه این شرایط رخ داده است. وقتی سازمان بنادر فکر و ذکرش این است که به صندوق بازنشستگی خود فلان پروژه را بدهد و شرکت تأسیس کند، از فضای حاکمیتی خود دور می‌شود.

اهمیت تقویت حضور بخش خصوصی در بنادر

سلطانی با اشاره به نبود بندر خصوصی در ایران بیان کرد: ما تقریباً بندر خصوصی نداریم. یک بندر آستارا در شمال و چند بندر کوچک در جنوب خصوصی هستند که خیلی تأثیر عمده‌ای در بحث حمل‌و‌نقل ندارند.

وی تأکید کرد: به جای اینکه بر توسعه بنادر خصوصی تمرکز کنیم، باید فعالیت بخش خصوصی در بنادر را تقویت کنیم

سلطانی درباره دلیل عدم حضور پررنگ بخش خصوصی در بنادر کشور گفت: بر اساس قانون، خیلی نمی‌توانیم بخش خصوصی را در بنادر به کار بگیریم. سازمان بنادر یک وظیفه حاکمیتی دارد. بندر خصوصی هم ایجاد شود، وظیفه حاکمیتی سازمان بنادر باید باقی بماند.

وی ادامه داد: بخش حاکمیتی حمل‌و‌نقل دریایی ضعیف عمل می‌کند و تبدیل به بنگاه اقتصادی شده است. سازمان بنادر به دنبال کسب درآمد بیشتر است.

به گفته این فعال حمل‌و‌نقل دریا، نه بستر واگذاری بنادر بزرگ به بخش خصوصی آماده است و نه به صلاح اقتصاد ما است که بندر بزرگ را به بخش خصوصی واگذار کنیم. باید اپراتور‌ها و سرمایه‌گذاران خصوصی در بنادر بزرگ سرمایه‌گذاری کنند. وگرنه تأکید بر بندر خصوصی یا ایجاد بنادر خصوصی اکنون محلی از اعراب در اقتصاد ایران ندارد و دردی از ما درمان نمی‌کند.

وی درباره عدم تمایل برای سرمایه‌گذاری در بندر توضیح داد: بعد از تحریم‌ها به دلایل متعددی از جمله تعرفه‌ها، سهم نهاد حاکمیتی از منافع بخش خصوصی، بوروکراسی متعدد و سختگیری‌های بی‌خود همچنین عدم تضمین برگشت سرمایه، تمایل برای سرمایه‌گذاری در بنادر را کاهش داده است.

سلطانی اضافه کرد: اکنون آنچه در بنادر وجود دارد، مربوط به سرمایه‌های ۱۵ سال پیش است، زیرا هزینه مترتب بر یک تُن کالا در گذشته ۴ دلار بوده و اکنون ۴۰ سنت است. با این وضعیت، کسی در بندر سرمایه‌گذاری نمی‌کند.

وی گفت: طبیعتاً سرمایه‌گذاری که اکنون از بخش خصوصی در بنادر وجود دارد، پیش از این به این عرصه وارد شده‌اند و در یک دهه اخیر، علاقه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بخش بندری نبوده است.

این فعال صنعت حمل‌و‌نقل دریایی گفت: آمار‌هایی هم که در رسانه‌ها درباره سرمایه‌گذاری در بنادر منتشر می‌شود، مربوط به بخش خصوصی نیست. ۹۰ درصد سرمایه‌گذار‌های بنادر خصولتی هستند و شامل نهاد‌های حاکمیتی و صندوق‌های بازنشستگی هستند. البته این رویه مفسده‌های خاص خودش را دارد.