ضعف‌های بزرگترین استان ساحلی کشور در محیط زیست دریایی

به گزارش مانا، بیش از دو سوم کره زمین را آب اقیانوس‌ها و دریا‌ها تشکیل داده‌اند و اهمیت این اکوسیستم بزرگ به حدی است که حیات به آن وابستگی شدیدی دارد. کشور ما نیز با برخورداری از حدود ۵۶۰۰ متر نوار ساحلی در جنوب و شمال، به عنوان یک کشور مهم از این حیث محسوب می‌شود که در این میان، استان هرمزگان به عنوان بزرگترین استان ساحلی کشور، از اهمیت قابل توجهی در حوزه دریا و محیط زیست دریایی برخوردار است.

ورود فاضلاب به دریا، آلودگی نفتی، ورود آلودگی نفت سبک (گازوئیل)، ورود پلاستیک و سایر زباله‌ها به دریا، صید غیرمجاز و صید ترال، خشک شدن جنگل‌های حرا و ... بخشی از تهدیدات محیط زیست دریایی در استان هرمزگان محسوب می‌شود که مصداق‌هایی برای هرکدام از این موارد طی سال‌های اخیر در استان هرمزگان مشاهده شده است.

وقتی از آلودگی دریایی سخن به میان می‌آید، علاوه بر امنیت زیستگاهی زیستمندان این اکوسیستم، بحث امنیت غذایی ساحل‌نشینان و مصرف‌کنندگان آبزیان به طور مستقیم نیز پیش می‌آید.

حدود ۱۳ سال قبل، مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست استان هرمزگان از اهمیت و توجه به محیط زیست دریایی در برنامه پنجم توسعه سخن به میان آورد و تاکید داشت که این مسئله مورد تاکید قرار دارد. اما بر‌اساس اتفاقاتی که در این حوزه رخ داده، اهمیت این موضوع نیز مانند بسیاری دیگر از  مسائل زیست محیطی فقط روی کاغذ جذاب به نظر رسیده و اتفاق چشمگیری در آن رخ نداده است.

بسیاری نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بیانات مختلف طی سال‌های اخیر تاکید داشته‌اند که محیط زیست هیچ‌گاه اولویت و اهمیت چندانی برای دولت نداشته است. گواه این مسئله، بی‌اعتنایی به وضعیت نیروی انسانی و بودجه اندک این سازمان است.

بودجه ناچیز سازمان حفاظت محیط زیست در همه دولت‌ها، پاشنه آشیل حفظ و ارتقاء منابع طبیعی و محیط زیست کشور در دولت‌های مختلف بوده است. چرا‌که بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در هیچ دوره‌ای با وظایف آن همخوانی نداشته و درحالی‌که سازمان وظیفه حفاظت از ۱۱ درصد مساحت کشور را بر عهده دارد، درصدی که از بوجه کشور به محیط زیست اختصاص پیدا می‌کند، کمتر از نیم درصد کل بودجه است.

همین رویه، در استان‌ها نیز حاکم بوده و در استان هرمزگان نیز با کمبود شدید نیروی انسانی، تجهیزات و ابزار مورد نیاز روبه‌رو هستیم. استان هرمزگان نیز از این حیث مستثنی نبوده و با وجود اینکه یک استان ساحلی و مهم محسوب می‌شود، تقریباً می‌توان گفت که هیچ توان انسانی و تجهیزاتی برای حفاظت از سواحل و آبزیان ندارد.

در حال حاضر، بزرگترین استان ساحلی و دریایی کشور حتی یک پاسگاه محیط‌بانی دریایی هم ندارد و تقریباً می‌توان ادعا کرد که حتی گشتی هم در این زمینه نداشته است.

بخشی از حفاظت آبزیان بر‌عهده سازمان شیلات و یگان حفاظت این سازمان است، اما در بخش‌های دیگر زیست محیطی مانند پستانداران دریایی، آلودگی‌ها، حریم سواحل و غیره، محیط زیست باید به ایفای نقش بپردازد. با این وجود، عدم توجه به زیرساخت‌ها و تجهیزات مورد نیاز در امر حفاظت از محیط زیست دریایی موجب شده تا نظارت، پایش و برخورد لازم در این مقوله مغفول بماند.

تهدید کوسه‌ماهیان و سپر‌ماهیان به عنوان رده‌های حساس و مهم زنجیرۀ غذایی در دریا که طی سال‌های اخیر هشدار‌های زیادی درباره آن عنوان شده، نمونه بارز مبحثی است که از سوی دستگاه مربوطه اعتنایی به آن نشده است.

ورود زباله و خصوصاً پلاستیک به دریاها، یکی دیگر از تهدیدات جدی محیط زیست دریایی است. بر‌اساس تازه‌ترین برآوردها، چیزی حدود ۱۱ میلیون تن پلاستیک در بستر اقیانوس‌ها وجود دارد. به عبارت دیگر، در هر دقیقه حدود یک کامیون زباله پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود. هرچند این آمار‌ها در مقیاس جهانی می‌باشد، اما آب‌های خلیج‌فارس و به طور خاص استان هرمزگان سهمی قابل توجه از این مسئله دارد.

هرچند محیط زیست یک مقوله عمومی بوده و همه در آن سهیم بوده و وظایفی بر عهده دارند، اما بنظر می‌رسد استان هرمزگان به عنوان یک استان مهم و بزرگ ساحلی، نیازمند تقویت معاونت محیط زیست دریایی است. چرا‌که رخداد‌های مختلف در حوزه محیط زیست دریایی در این استان به وقوع پیوسته که نیازمند رسیدگی جدی است.

تقویت نیروی انسانی متخصص، یگان شناوری، تجهیزات، زیرساخت‌های مورد نیاز در طول نوار ساحلی و شهرستان‌های مربوطه، ابتدایی‌ترین کار در زمینه حفاظت از محیط زیست دریایی است و مضاف بر آن، رصد و کنترل آلودگی نیز می‌تواند در حیطه عملکرد اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان باشد.