کریدور زنگزور

پایگاه هوایی بگرام، واقع در ۴۰ کیلومتری شمال کابل، بیش از دو دهه به عنوان یکی از کلیدی‌ترین دارایی‌های نظامی ایالات متحده در افغانستان عمل کرد. این تأسیسات، که در دوران شوروی سابق ساخته شد و در دهه ۲۰۰۰ توسط آمریکا گسترش یافت، تا آگوست ۲۰۲۱ میزبان ده‌ها هزار سرباز، هواپیما‌های بدون سرنشین و تجهیزات لجستیکی بود. خروج شتاب‌زده دولت بایدن از آن، به عنوان نمادی از عقب‌نشینی آمریکا از خاورمیانه و آسیای مرکزی تفسیر شد. در سپتامبر ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در سخنرانی عمومی در واشنگتن از طالبان خواست تا پایگاه را «به صاحبان واقعی‌اش بازگرداند» و با تهدیدی مبهم افزود: «اگر افغانستان پایگاه بگرام را به کسانی که آن را ساختند بازنگرداند، چیز‌های بدی در انتظارش خواهد بود.» این اظهارات، رد قاطعانه رهبران طالبان را به دنبال داشت و بحث‌هایی را در محافل دیپلماتیک برانگیخت. در این گزارش، ارتباط میان تلاش برای بازپس‌گیری بگرام، میانجی‌گری در کریدور زنگزور قفقاز، و طرح صلح غزه بررسی می‌شود، با تمرکز بر نقش احتمالی کریدور‌های ژئوپلیتیکی در این اقدامات.

پیمان کریدور زنگزور ، که اخیراً بین جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ایالات متحده آمریکا امضا شده، یکی از تحولات کلیدی در منطقه قفقاز جنوبی به شمار می‌رود. این توافق، که در اوایل اوت ۲۰۲۵ (مرداد ۱۴۰۴) با میانجی‌گری دولت آمریکا نهایی شد، بر پایه حل مناقشه دیرینه بین باکو و ایروان استوار است و شامل ایجاد یک مسیر ترانزیتی از طریق خاک ارمنستان می‌شود. این مسیر، که به نام "مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی" شناخته می‌شود، آذربایجان را به منطقه خودمختار نخجوان متصل می‌کند و حقوق توسعه و مدیریت آن برای ۹۹ سال به ایالات متحده واگذار شده است. این پیمان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک برای برقراری صلح پایدار در منطقه است، اما پیامد‌های آن برای کشور‌های همسایه، از جمله ایران، قابل توجه است. در این یادداشت، ابتدا به بررسی کلی پیمان پرداخته، سپس مضرات آن برای ایران را تحلیل کرده و در نهایت به فرصت‌ها و امکانات باقی‌مانده برای تهران در این زمینه می‌پردازیم.

دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۵ در کاخ سفید میزبان مارک روته دبیرکل ناتو بود. ترامپ در این دیدار عنوان کرد که سلاح‌های درجه یک را برای کمک به اوکراین ارسال خواهد کرد و اگر توافق آتش‌بس میان روسیه و اوکراین در یک بازه زمانی ۵۰ روزه حاصل نشود، ایالات متحده تحریم‌های ثانویه را بر هر کشوری که با روسیه معامله کند، اعمال خواهد کرد. گفته‌های ترامپ در این دیدار یک تغییر در سیاست عمده در مورد روسیه و اوکراین و یک چرخش قابل توجه از رویکرد قبلی نسبت به جنگ در اوکراین تلقی شده است. در حالی‌که او پیش از این بر رابطه عالی خود با رئیس جمهور روسیه تأکید کرده و نسبت به توافقات سودمند دوجانبه ابراز امیدواری کرده بود.