نبرد عربستان و امارات برای تصرف بنادر یمن

به گزارش گروه بین‌الملل مانا، موقعیت استراتژیک و منابع یمن، آن را به عرصه مهمی برای اعمال قدرت تبدیل کرده است، از همین روی امارات و عربستان به دنبال تأمین منافع دریایی خود در دریای سرخ و خلیج عدن هستند که نقش مهمی در مسیرهای تجاری دارند. به ویژه آنها نگران کنترل حوثی‌ها بر خط ساحلی یمن از جمله شهر بندری استراتژیک حدیده هستند.

کنترل این مناطق به طور بالقوه به حوثی‌ها اجازه می‌دهد تا ترافیک دریایی را مختل کنند و تهدیدی قریب‌الوقوع برای امنیت امارات و عربستان سعودی ایجاد کنند. در مقابل، کنترل خطوط ساحلی کشور که در مجاورت خطوط کشتیرانی جهانی قرار دارند، فرصتی را برای اماراتی‌ها و سعودی‌ها فراهم می‌کند تا نه تنها تنگه هرمز را  دور بزنند، بلکه از رقابت با دیگر قدرت‌ها به‌ویژه چین و ترکیه که در شاخ آفریقا فعال بوده‌اند، اجتناب کنند.

بلندپروازی‌های دریایی امارات

امارات در ابتدا اهدافی مشابه اهداف عربستان سعودی در یمن داشت، اما بعداً رویکرد مستقل‌تری را اتخاذ کرد و از طریق حمایت از شورای انتقالی جنوب (STC) به دنبال منافع خود در جنوب یمن است.

علاوه بر این، سرمایه‌گذاری‌های سنگین امارات در نیروهای دریایی (مانند قرارداد تسلیحاتی ۹۸۲ میلیون دلاری  برای چهار فروند شناور کشتی فراساحلی فلج-۳) به وضوح جاه طلبی‌های دریایی این کشور را نشان می‌دهد. اماراتی‌ها همچنین به چندین طرح منطقه‌ای مانند عملیات «Sentinel» که هدف آن حفاظت از کشتیرانی و تجارت بین‌المللی در تنگه هرمز است و همچنین «EMASOH»، که مأموریت گشت‌زنی و نظارت اروپایی به رهبری فرانسه در تنگه هرمز را دارد پیوسته‌اند.

علاوه بر ابعاد دیپلماتیک و نظامی، امارات متحده عربی سرمایه‌گذاری‌های ژئواکونومیک قابل‌توجهی در آبراه‌های منطقه انجام داده که DP World متغیّر اصلی «امپراتوری دریایی ژئوتجاری امارات» در حال ظهور است. به گفته ینس هیباخ، محقق مؤسسه آلمانی مطالعات جهانی و منطقه ا (GIGA)، DP World  ستون اصلی و احتمالاً مهمترین، در استراتژی تنوع بخشی امارات متحده عربی است.

علاوه بر این، امارات توانسته است بر بنادر استراتژیک و نقاط ساحلی مهم از جمله عدن، حضرموت، شبوه و تعز و همچنین مجمع الجزایر سقطری و جزیره مایون در تنگه باب المندب کنترل داشته باشد.

مسیر مشابه عربستان سعودی

عربستان سعودی استراتژی مشابه امارات را دنبال کرده و بر کنترل بنادر مهم این کشور - مانند مهره، مکلا و موخا - از طریق دولت همسو با ریاض تمرکز کرده است. این امر، به سعودی اجازه می‌دهد تا خط لوله‌ای به دریای عرب بسازد و تنگه هرمز را دور بزند تا مانع از ایجاد اختلال در صادرات نفت عربستان شود.

اهداف دریایی عربستان در برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ میلادی این کشور نیز تعریف شده و عمدتاً بر دریای سرخ متمرکز است، زیرا ریاض قصد دارد خود را به عنوان یک هاب منطقه‌ای توریستی و لجستیکی توسعه دهد. برای دستیابی به این اهداف، عربستان سعودی ایجاد اتحاد دریای سرخ را در سال ۲۰۲۰ برای بهبود همکاری در مناطق هم مرز با دریای سرخ و خلیج عدن آغاز کرد. تاکنون هشت کشور از جمله اردن، جیبوتی، سودان، سومالی، مصر و یمن نیز به این طرح پیوسته‌اند.

به گفته اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، چون تقریباً ۱۰ درصد از صادرات جهانی نفت از طریق باب المندب انجام می‌شود، قابل درک است که چرا عربستان سعودی به دنبال افزایش سطح امنیت در دریای سرخ است.

با این حال، برخی کارشناسان مانند عبدالله بابود باور دارند که غیبت برخی از بازیگران کلیدی منطقه مانند ایران، قطر، ترکیه و حتی امارات احتمالاً مانع از کارآمدی این ائتلاف شود.

در همین حال، عربستان سعودی نیز رویکرد دیپلماتیکی را آغاز کرده و به صنعا و تهران نزدیک شده است. اما، باوجود استقبال از مذاکرات بین عربستان و حوثی‌ها و همچنین تنش‌زدایی اخیر بین ریاض و تهران، چنین ترتیباتی هنوز شکننده است. از این رو، مواضع ریاض در یمن و همچنین در داخل، به شدت آسیب‌پذیر بوده، به ویژه اینکه تأسیسات انرژی کلیدی آن که در گذشته بارها هدف قرار گرفته است.

ائتلاف عربستان و امارات چقدر قوی است؟

با وجود اختلاف بین عربستان با امارات متحده عربی و برنامه‌های اغلب ناهمسو در یمن، هر دو کشور در تلاش برای جلوگیری از  کنترل حوثی‌ها بر کشور از جمله بنادر استراتژیک، هستند. اما این پرسش مطرح می‌شود که این رویکرد تا چه زمانی می‌تواند پایدار باشد؟

امارات حضور قدرتمندی در بخش‌های جنوبی یمن دارد و از بسیاری جهات، نتیجه مذاکرات جاری حوثی‌ها و عربستان سعودی، تأثیری بر این واقعیت اساسی نخواهد گذاشت.

علاوه بر این، عقب‌نشینی کامل و رها کردن مواضع استراتژیک در یمن آسیب جدی به جاه‌طلبی‌های دریایی امارات/عربستان خواهد زد. بنابراین، توماس جونو، استادیار دانشکده علوم اجتماعی در دانشگاه اتاوا، سناریوی قابل قبولی در آینده پیش‌بینی نمی‌کند که در آن امارات با توقف یا کاهش حضور خود در جنوب یمن موافقت کند. او گفت: «این موضوع به مؤلفه کلیدی در راهبرد نمایش قدرت در منطقه، به ویژه در آب‌های شبه جزیره عربستان، تبدیل شده است.»

در مجموع، عربستان سعودی و امارات در سال‌های اخیر اختلافات مهمی در یمن داشته‌اند، اما تاکنون توانسته‌اند آن را مدیریت کنند.

منبع: العربی جدید