گشت هشتم کاوشگر خلیج‌فارس به اتمام رسید

به گزارش خبرنگار مانا؛ هشتمین گشت اقیانوس شناسی «کاوشگر خلیج فارس» که در راستای برنامه پایش بلند ‏مدت خلیج فارس و دریای عمان از روز ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ از بندر بوشهر آغاز شد پس از ۲۷ روز تحقیقات دریایی در خلیج فارس و دریای عمان با ‏موفقیت به اتمام رسید. ‏
در این گشت دریایی ۶۷ نقطه در محدوده آب‌های ایرانی خلیج فارس، تنگه ‏هرمز و دریای عمان مورد مطالعه، سنجش و نمونه برداری قرار گرفت و هزاران نمونه و داده محیطی جمع آوری و ثبت شد. ‏
دکتر ابوالفضل صالح عضو هیات علمی و مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان ‏پژوهشگاه ملی ‏اقیانوس شناسی و علوم جوی، در این باره گفت: در این تحقیقات میدانی، که با حضور ۱۴ محقق از پژوهشگاه و نمایندگانی از ‏دانشگاه‌های علوم و فنون دریایی خرمشهر، دانشگاه شهید بهشتی تهران و ناظرین سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، ‏داده برداری و مطالعه شرایط حاکم بر خلیج فارس و دریای عمان در حوزه‌های فیزیک و شیمی دریا، آلودگی دریا، زیست ‏شناسی دریا، زمین شناسی دریا، علوم جوی و سنجش از دور ماهواره‌ای، انجام شد. ‏
وی افزود: تعیین وسعت منطقه هیپوکسی (کم اکسیژن) در خلیج فارس، رصد منطقه کم اکسیژن در دریای عمان، سنجش ‏آلاینده‌های مواد مغذی، مواد نفتی، سموم و ... در آب و رسوب، ارزیابی میزان اسیدی شدن محیط‌های دریایی، رصد ‏پستانداران دریایی، ارزیابی گیاهان و جانوارن شناورزی و کفزی دریایی، صحت سنجی داده‌های ماهواره‌ای و در پایان تاثیرات ‏چرخند حارّه‌ای شاهین بر دریای عمان از اهداف از پیش تعیین شده و پیش آمده در این گشت دریایی بودند. ‏
صالح، تصویر برداری هوایی و انجام عملیات غواصی در دو جزیره فارورگان و هرمز در مناطق مرجانی را نیز از فعالیت‌های مهم ‏انجام شده در این تحقیقات دریایی عنوان کرد و در ادامه، نقشه برداری دقیق از مناطق مرجانی، ارزیابی وضعیت سلامت ‏مرجان‌ها و بررسی روند تغییر مساحت مناطق پوشیده با مرجان در خلیج فارس را نیز از دیگر اهداف این مطالعات برشمرد. ‏
وی در خصوص تجهیزات مورد استفاده در این گشت دریایی خاطرنشان کرد: در این مطالعه از تجهیزات تخصصی اقیانوس شناسی نظیر ‏دستگاه نمونه بردار چندتایی آب (روزت)، انواع تور‌های پلانکتونی عمودی و افقی (بونگو، نئوستون ...)، نمونه بردار رسوب ‏سطحی (گرب)، نمونه بردار‌های مغزه‌های رسوبی (مغزه گیر‌های جعبه ای، وزنی و پیستونی)، برای نمونه برداری از آب در لایه ‏ها و اعماق مختلف، رسوب سطحی و مغزه‌های رسوبی از بستر دریا، جانوران ریز شناور در سطح و لایه‌های زیرین آب ‏‏ (زئوپلانکتون و نئوستون جانوری)، فیتوپلانکتون (تولید کنندگان اولیه در دریا) در اعماق مختلف و جانوران ساکن بستر دریا استفاده ‏شد. ‏
وی ادامه داد: ثبت داده‌های هواشناسی، فیزیکی و شیمیایی در لایه‌های مختلف آب از سطح تا نزدیک بستر (دما، شوری، ‏چگالی، غلظت اکسیژن محلول، ‏pH، غلظت کلروفیل آ و کدورت آب) نیز در محل توسط دستگاه‌های هواشناسی و دستگاه ‏های ‏CTD‏ مستقر بر روی شناور کاوشگر انجام شد. ‏
مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان ضمن اشاره به پدیده چرخنده حاره‌ای شاهین که بخش ‏هایی از جنوب کشور در دریای عمان را در هم نوردید، گفت: با توجه به اینکه خاتمه گشت اقیانوس شناسی ‏PGE۲۱۰۲‎‏ در ‏چابهار مقارن با رسیدن و عبور چرخند حاره‌ای شاهین در دریای عمان بود پس از توقف شناور کاوشگر خلیج فارس در اسکله ‏شهید بهشتی چابهار و از سرگذراندن این طوفان، ویژگی‌های ستون آب تا اعماق ۲۰۰ متری زیر سطح مجددا در دریای عمان ‏از چابهار تا بندرعباس مورد بررسی قرار گرفت تا اثرات کوتاه مدت چرخند حاره‌ای در این ابعاد و انرژی بر اکولوژی دریای عمان ‏برای اولین بار در این دریا مورد ارزیابی قرار گرفته و گزارش شود. ‏
به گفته دکتر امیر قاضی لو رئیس مرکز اقیانوس شناسی چابهار، در بررسی از پستانداران دریایی نظیر دلفین‌ها و وال‌ها که ‏برای اولین بار در این گشت اقیانوس شناسی و به صورت نظام‌مند با روش مشاهده مستقیم با چشم مسلح استفاده شد، ‏فراوانی پستانداران دریایی در طول مسیر حرکت کاوشگر خلیج فارس و همچنین ایستگاه‌های مطالعاتی ثبت گردید. در این ‏مطالعه گونه‌های دلفین ‏Tursiops truncatus (Montagu, ۱۸۲۱) ‎‏  و ‏Stenella longirostris (Gray, ۱۸۲۸) ‎‏ به عنوان فراوانترین ‏گونه مورد شناسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج اولیه بنظر میرسد فراوانی پستانداران دریایی در دریای عمان به مراتب بیشتر از ‏خلیج فارس است. ‏
گفتنی است در این گشت میدانی که با حمایت و مشارکت مالی صندوق ملی توسعه محیط زیست و نظارت سازمان حفاظت ‏محیط زیست کشور و توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی انجام شد، مقرر گردید داده‌ها و نتایج به دست ‏آمده از این برنامه پایشی در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار داده شود تا ضمن ایجاد تصویر صحیح و روزآمدی از وضعیت ‏محیط زیستی خلیج فارس و دریای عمان، به عنوان مستندات علمی و استاندارد برای حفاظت عالمانه و موثرتر از این ‏اکوسیستم‌های آبی ارزشمند مورد استفاده قرار گیرد.