دستوالعمل IMO در رابطه با "خستگی" در دریانوردان

 

به گزارش مانا، دلیل این امر نشانه‌های قابل توجهی از خطرات احتمالی "خستگی" برای سلامتی و ایمنی دریانوردان، ایمنی عملیات، امنیت و حمایت محیط‌های دریایی است.
موارد مشخص شدۀ زیر خلاصه‌ای از بخشنامۀ کمیتۀ ایمنی دریایی و دستورالعمل ۱۵۹۸ است:

حوزه ۱ - خستگی

حوزه ۲- خستگی، شرکت

حوزه ۳- خستگی، دریانورد 

حوزه ۴- خستگی، آموزش و آگاهی

حوزه ۵- خستگی، طراحی کشتی

حوزه ۶- خستگی، مدیریت و مسئولین اجرایی ادارۀ بندر

این حوزه‌ها با هم مناسبات مشترک دارند، البته همۀ حوزه‌ها به حوزه ۱ مربوط است؛ بنابراین دستورالعمل‌ها در ارتباط با "خستگی" با توجه به موارد ذیل باید مورد توجه قرار گیرند:
توسعه، اجرا و برقرار کردن سیستم مدیریت ایمنی تحت کد ISM (مدیریت بین المللی ایمنی)
ارتقا مدیریت و کاهش خستگی
ارتقا آگاهی از دلایل و پیامد‌های خستگی، توسعه و برقراری دوره‌ها و برنامه‌های آموزشی
هدایت و تحقیقات در مورد تلفات در سوانح و اتفاقات
برنامه ریزی و آماده سازی برای  وجود حداقل افراد لازم یا وقتی تصمیم گرفته می‌شود برای به حداقل رساندن تعداد افراد بر روی کشتی

- حوزه ۱، خستگی
دلایل خستگی:
کم خوابی، به عنوان مثال خواب ناقص و ناکافی افراد
کیفیت پایین خواب واستراحت
کار و استراحت در زمان‌های نامناسب برای بدن در شبانه روز
بیدار ماندن‌های طولانی
اضطراب و موارد مشابه
کار خیلی زیاد (فشار فیزیکی یا روحی خیلی زیاد)

در اینجا راه‌های زیادی برای دسته‌بندی دلایل خستگی وجود دارد. برای اطمینان از رسیدن به حد مطلوب مسائل به پنج عامل عمومی دسته‌بندی می‌شوند:
عوامل مختص دریانورد
عوامل مدیریتی (در خشکی و بر روی کشتی)
عوامل مختص کشتی
عوامل محیطی و جانبی
عوامل عملیاتی

 

نشانه‌های خیلی مهم بروز خستگی عبارتند از:
خواب آلود بودن
به هم خوردن سیستم کنترل طبیعی بدن و روال خواب شبانه روزی
بیدار ماندن طولانی
کوفتگی بدن ناشی از سفر طولانی و تغییرات زمانی
فشار فیزیکی زیاد
اضطراب
سلامت نبودن و عوامل جانبی
وجود تفاوت‌های فردی در اشخاص

- حوزه ۲  خستگی، شرکت:

برای اینکه از خستگی جلوگیری کنیم باید تمرینات عملی بر روی کشتی انجام شود. در این رابطه "شرکت" باید به موارد زیر توجه داشته باشد:

الزامات کد مدیریت بین‌المللی ایمنی (ISM) در خصوص وجود دستور‌العمل‌های عملیاتی واضع و مختصر بر روی کشتی
اطمینان از وجود منابع کافی، شامل تعداد افراد کافی
ارتقا فرهنگ گزارش ایمنی همراه با ارتباطات سهل و آسان بدون ترس از عواقب آن
استراحت کافی که برای دریانوردِ تازه ملحق شده به کشتی قبل از به عهده گرفتن مسئولیت لازم است
برنامۀ زمانی مناسب برای به عهده گرفتن مسئولیت کاری در افرادی که تازه عوض شده‌اند
متناسب بودن مدت سفر، زمان ماندن در بندر، طول مدت خدمات کاری و زمان جدا شدن از بندر
پیامد‌های وجود فرهنگ‌های مختلف، زبان‌های مختلف
دوستی و ارتباط میان افراد، اضطراب، دلتنگی، بی حوصلگی، محرومیت‌های اجتماعی و زیاد شدن بار کاری ناشی از کم بودن تعداد افراد در کشتی
تدارکات مربوط به رفتن به ساحل، وسایل رفاهی بر روی کشتی و برقراری ارتباط با خانواده
ترتیب (چیدمان) ساعات نگهبانی
گردش مسئولیت کاری، اگر قابل اجرا باشد
محل زندگی و جای خواب مناسب
خوراک کافی و با‌کیفیت برای تغذیه مناسب
مرور و بررسی حوزه‌های دیگر از این رهنمود‌ها برای کاهش عوامل بالقوه و پنهان دیگر
بهبود بخشیدن و اصلاح طراحی کشتی های فعلی و یا در طراحی کشتی‌های آینده اگر لازم است.

- حوزه ۳ خستگی، دریانورد:

برای مدیریت و کاهش خطرات احتمالی ناشی از خستگی بر روی کشتی دریانورد باید خواب کافی و مناسب داشته باشد.
همچنین خواب در فضای انفرادی خیلی ارزشمند و مفید است. در اینجا ممکن است به عنوان مثال دریانورد به دلایل مختلف، مثل نوع غذا و یا استفاده از وسایل الکترونیکی و...خواب کافی و مناسب نداشته باشد.
 برای مدیریت خستگی اقدامات پیدا و پنهان می‌توان انجام داد. از جمله: استراحت‌های کوتاه مدت درطول زمان انجام کار، استراتژی جای نرم و راحت، نوشیدنی کافئین دار (باعث سرحالی افراد می‌شود)، تغذیۀ مناسب و جذب آب کافی برای بدن، محیط مطلوب (شامل نور، دما، رطوبت وصدا)، فعالیت‌های فیزیکی (ورزش)، ارتباطات اجتماعی مناسب، گردش مسئولیت کاری اگر امکان پذیر باشد.
مهم است که اقدامات فوق به حالت اولیه برنگردند حتی در موارد فردی مختلف، این موارد باید در مدت زمانی کوتاه فراهم شوند و ممکن است درعمل به صورت علائم موقتی و در پوشش‌های ساده پنهان باشند.

حوزه ۴ – خستگی، آگاهی و آموزش:

آگاهی و آموزش بخش مهم و موثری در مدیریت "خستگی" هستند، در مدیریت خستگی آگاهی دریانوردان در به کار بردن راه حل‌های مناسب ضروری است.

بنابراین، در حالت حداقلی، آموزش باید شامل موارد زیر باشد: 

خستگی، دلایل و اثر‌های پنهان آن شامل (عوامل اصلی، پیامد‌ها، شرایط احتمالی خیلی پر خطر)
خواب، شامل (روال شبانه روزی، سیستم کنترل طبیعی ساعت بدن، روش‌های خواب، حداقل خواب در شبانه روز، کم خوابی، خواب نامنظم، کار شبانه و نگهبانی)
اقدامات متقابل در برابر خستگی، به عنوان مثال (رویکرد کاهش آن، مدیریت عادات خوابیدن، کافئین، تغذیه، ورزش، جای خواب راحت، استراحت‌های کوتاه در زمان انجام کار)
کسب اطلاعات بنیادی در مورد اختلال خواب و معالجۀ آنها، درخواست مشورت اگر لازم باشد و هر نوع الزامات متناسب برای سازگاری با مسئولیت.
آشنایی با قوانین و مقرارت متناسب با خستگی در کنوانسیون‌های جهانی کارکنان دریایی (MLC) و استاندار‌دهای آموزشی انجام مسئولیت (نگهبانی) ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ (STCW) و تشخیص آن که به صورت برخط (آنلاین) ارائه می‌شود.

موضوع مهم دیگر در مورد مدیریت کردن خطرات احتمالی خستگی 
رویکرد (استراتژی)‌های فردی که دریانوردان بتوانند برای خواب بهتر و به حداقل رساندن خطرات احتمالی خستگی در خود و دیگران در حین کار به کار گیرند.
شرکت مسئول است که شرایطی فراهم کند که دریانوردان از اوقات استراحت کافی بهره‌مند شوند.
دریانورد وقتی که امکان خواب کافی ندارد و یا به علت خطرات احتمالی ناشی از خستگی احساس وجود خطا و اشتباه در کارش دارد لازم است شرایط را گزارش کند.
شرکت مسئولیت دارد تا سیاستی در محل داشته باشد که بتواند به طور مناسب خطرات ناشی از خستگی را مدیریت کند، که شامل سیاستی در برابر گزارش‌های مربوط به خستگی باشد.

حوزه ۵- خستگی، طراحی کشتی:

جنبه‌های مختلفی از خستگی وجود دارد که به طور پنهانی می‌توانند کاربران را تحت تأثیر قرار دهند از جمله طراحی نحوۀ زندگی، خواب و محیطِ کار.

خستگی می‌تواند به علت صدای زیاد، گرما یا سرما، نور، رطوبت خیلی زیاد یا کم، کیفیت پایین هوای محیط، در میان جمع بودن در جایی که افراد دارند زندگی یا کار می‌کنند ایجاد شود.

محیط خواب، زندگی و کار باید در کشتی مشخص باشد تا رفت و آمد، لرزش و صدای نامطلوب در کمترین حد باشد.

باید ضمانت اجرای تعهدات داده شود تا مطمئن شوند که کابین‌ها خنک، ساکت، تاریک و دارای تهویه هوای مطلوب باشند.
طراحی مناسب جای خواب، چیدمان و موقعیت وسایل.
تشک خواب، تخت خواب و ملافه ‌ها، ضربه گیری و لایه بندی برای تکان خوردن‌ها، فاصله مناسب تا سقف و ارتفاع خوب و بالاتر از عرشه کشتی.
عایق بندی و یا مجزا بودن محل خواب.
استفاده از رنگ‌ها و تولیدات هنری مناسب در کابین‌ها.
استفاده از عایق‌بندی صوتی و یا دیگر وسایل کاهش دهنده صدا.

حوزه ۶- خستگی، مدیریت و بازرسی اداره بندر:
  
مدیران بنادر نقش مهمی در کاهش و مدیریت کردن خطرات احتمالی ناشی از خستگی در دریا را دارند.

- سختگیری در اجرای مقررات بین‌المللی نقش مستقیمی در کاهش و مدیریت خطرات احتمالی خستگی دارد.

- سختگیری و جریمه ناشی از خستگی دریانورد که به علت وجود الزامات در محل عملیات دریانوردان بر روی کشتی است.

- خستگی، بازرس‌های ادارۀ بندر:

بازرس‌های ادارۀ بندر می‌توانند اثرات پنهانی بازرسی که ممکن است بیانگر وضعیت گسترده‌ای از خستگی دریانورد باشد را گزراش کنند.

- بازرس‌های ادارۀ بندر باید بازرسی‌های اجباری، بررسی‌های مجدد، ممیزی‌ها و دیگر بازدید‌ها از کشتی در مورد خستگی دریا‌نورد را مد نظر قرار دهند.

- آن‌ها باید اثرات گزارش‌ها و اطلاع رسانی که دریانورد در مورد خستگی درخواست می‌کند را مورد ملاحظه قرار دهند.

مترجم: سرمهندس رحمت ا... بابائیان