مناطق پرخطر سونامی در مکران شناسایی می‌شود

به گزارش مانا، دکتر محمودرضا اکبرپور جنت با اشاره به تعریف پروژه در زمینه وقوع سونامی در سواحل مکران افزود: بررسی‌های قبلی نشان می‌دهد منطقه مکران پتانسیل وقوع سونامی را دارد و این موضوع مورد توجه یونسکو قرار گرفت و بودجه‌ای برای اجرای پروژه‌ای در زمینه وقوع سونامی در این منطقه در نظر گرفته و از یک سال گذشته اجرای آن با همکاری چهار کشور "ایران"، "هند"، "پاکستان" و "عمان" آغاز شده است.

 وی با بیان اینکه علاوه بر آن ایران چند کرسی مربوط به مطالعات سونامی در یونسکو دارد که سونامی ناشی از گسل مکران و اثر آن‌ را در سواحل ایرانی مکران بررسی می‌کند، خاطرنشان کرد: تحقیقات در زمینۀ سونامی از سال ۱۳۹۴ در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی آغاز شده است اما با توجه به اهمیت موضوع در حال اجرای این پروژه مشترک نیز هستیم و در راستای این طرح قرار است منطقه از نظر زلزله خیزی و وقوع سونامی پهنه‌بندی شود.

اکبرپور با تأکید بر اینکه قبل از آن هر کشوری جداگانه اقدام به پهنه بندی منطقه مکران کرده بود، یادآور شد: ولی با اجرای این پروژه قرار است این کشورها با همکاری هم و به طور مشترک این کار را انجام دهند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه اقیانوس شناسی و علوم جوی با تأکید بر ضرورت داشتن آمادگی برای وقوع سونامی در مکران اظهار کرد: برای این منطقه احتمال وقوع زلزله‌ای با بزرگای بین هشت تا ۹ ریشتر را پیش‌بینی می‌کنیم و براساس سناریوهایی که تعریف شده احتمال می‌دهیم که هر کدام از این زلزله‌ها چه تأثیراتی خواهد داشت و این موضوع نیز در این پروژه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

به گفته وی به عنوان مثال در صورت وقوع زلزله ۹ ریشتری در مکران، ارتفاع موج و میزان سیلاب گرفتگی در چابهار چقدر خواهد بود و چه اقداماتی را باید اجرایی کرد؟

اکبرپور تأکید کرد: با توجه به اهمیت موضوع، شرکت‌های مختلف این مساله را مد نظر قرار داده‌اند. مثلاً شرکت نفت در حال اجرای پروژه‌ای نزدیک تنگۀ هرمز است که خوشبختانه بعد از این یکی از مواردی که در فعالیت‌های نفتی خود مد نظر قرار می‌دهد مطالعات سونامی در محل پروژه است، قبلاً این اتفاق نمی‌افتاد و فقط هیدرودینامیک موج را مد نظر قرار می‌دادند که اکنون این پروژه مشترک باعث شد که برای اجرای پروژه‌های خود به ما مراجعه کنند و اثرات سونامی را در محل پروژۀ خود مد نظر قرار دهند و آن‌ را به عنوان یک بخش در پروژه خود بگنجانند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با بیان اینکه در پروژه یونسکو در دو بخش "سیستم هشدار سریع" و "آموزش" تعریف شده است، خاطرنشان کرد: هدف بخش سیستم هشدار سریع شناسایی نقاط پر خطر است و در قالب این پروژه می‌خواهیم بدانیم که اگر چنین زلزله‌ای رخ دهد از کدام سیستم می‌توان برای اعلام هشدار بهره برد ضمن آنکه نهادها چگونه با هم ارتباط داشته باشند تا بتوانیم با همکاری همه نهادهای مرتبط اولین هشدار را بدهیم تا منطقه تخلیه شود و بخش آموزش نیز نحوه برخورد با سونامی آموزش داده می‌شود.

اکبرپور با بیان اینکه در این پروژه نقاط پرخطر و سیستم‌های هشدار سریع شناسایی شده و در این زمینه چندین مانور برگزار شده است، یادآور شد: همچنین در این پروژه وظایف نهادها در صورت وقوع سونامی مشخص خواهد شد؛ چرا که بر اساس برآوردهای ما اولین موج بعد از ۱۵ دقیقه به خشکی می‌رسد و آموزش برای نحوه تخلیه منطقه در این زمان بسیار مهم است که در این پروژه مدنظر قرار گرفته است.

وی برگزاری کارگاه‌های آموزشی را از دیگر بخش‌های این پروژه نام برد و ادامه داد: برای این پروژه هفت تا هشت کارگاه در نظر گرفته شد که تاکنون دو کارگاه در هند و عمان برگزار شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با تاکید بر اینکه در مناطق محروم افراد مهمترین نقش را در حفظ سلامتی خود دارند، گفت: سیستم‌های هشدار خوبی در منطقه داریم ولی باید تکنولوژی آنها ارتقا یابد و این کار نیازمند سرمایه‌گذاری است.

وی با بیان اینکه پدیده‌هایی مانند سونامی احتمالاتی هستند، در این باره توضیح داد: به عنوان مثال در سال ۲۰۱۳ در ژاپن احتمال رخداد سونامی در نزدیکی تاسیسات هسته‌ای نمی‌رفت و برآوردها نیز وقوع این مخاطره طبیعی را نشان نمی‌داد اما این زلزله رخ داد. بنابراین چون یک حالت احتمالاتی دارد و نمی‌توان تخمین زد باید در معادلات میدانی برای آن بازه‌ای در نظر گرفت و بر همان اساس برنامه‌ریزی کرد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی تهیه مدل‌های سونامی در مکران را از نتایج تحقیقات این پژوهشگاه نام برد و اضافه کرد: بر اساس این مدل‌ها پیش‌بینی می‌کنیم که اگر زلزله‌ای به بزرگای ۹.۱ در گسل مکران رخ دهد، ارتفاع موجی که به کناره‌های ساحل ایران در دهانه خلیج چابهار می‌رسد تا ۴۰ متر خواهد بود؛ چنین ارتفاع موجی موجب دو کیلومتر سیلاب گرفتگی خواهد شد.

اکبرپور دربارۀ وقوع سونامی در خصوص احتمال رخداد سونامی در دریای خزر توضیح داد: وقوع زلزله در دریای خزر مطرح نیست بلکه بر مبنای لغزش است. زمانی زلزله برای بحث سونامی اهمیت می‌یابد که در منطقه فرورانش باشد یعنی دو صفحه اقیانوسی به هم وصل شوند. مثلاً در عمان دو صفحه اقیانوسی به هم وصل شدند و این صفحات در طول سال ۶ تا ۱۵ میلی‌متر از همدیگر حرکت می‌کنند و به زیر هم می‌روند که باعث گسیخته شدن صفحات و وقوع سونامی می‌شود اما در دریای خزر این صفحات وجود ندارد یعنی زلزله ایجاد می‌شود اما قدرت(ریشتر) آن به اندازه‌ای نیست که سونامی ایجاد کند.