بهانه‌های آمریکایی برای حضور در خلیج فارس

نزدیک بیست سال، نیروی دریایی آمریکا و متحدانش به بهانه تعقیب دزدان دریایی، قاچاقچیان مواد مخدر و تروریست‌ها در خاورمیانه و آب‌های آزاد خلیج فارس فعالیت می‌کردند. اما بروز یک سلسه حملات به کشتی‌های نفت‌کش در منطقه خلیج فارس، در سال ۲۰۱۹، باعث شد توجه‌ها به سمت دیگری جهت‌گیری پیدا کرده و گمانه‌زنی‌های (سیاسی) برای نقش داشتن ایران در این حملات افزایش یابد.

به گفته امارات، در روز داوزدهم ماه می‌سال ۲۰۱۹، چهار نفتکش تجاری، شامل دو نفتکش سعودی، یک اماراتی و یک نروژی در این منطقه مورد هدف قرار گرفتند. یک ماه پس از این اتفاق نفتکش ژاپنی «کوکوکا کوریجس» و کشتی نروژی «فرونت التر» در دریای عمان نیز دچار آتش‌سوزی شدند.  

پس از این سلسه حملات، گمانه‌زنی‌ها مبنی بر نقش ایران در حمله به نفتکش‌ها افزایش یافت واشنگتن و ریاض، تهران را مقصر دانستند، اما ایران به شدت این ادعا را به کل رد کرد.

جمهوری اسلامی ایران مسئولیت هرگونه حمله و یا ایجاد ناامنی در حمل‌و‌نقل خلیج‌فارس و دریای عمان، به خصوص تنگه هرمز، را کاملاً رد کرده و بر طرح خود مبنی بر ایجاد «صلح و امنیت» در خلیج‌فارس تاکید می‌کند.

اما همین گمانه‌ها، بهانه‌ای شده تا آمریکا و متحدانش حضور نظامی خود را در منطقه مهم خلیج فارس و دریای عمان افزایش دهند. به رغم تأکیدات ایران بر صلح و امنیت در خلیج فارس و تنگه هرمز، ایالات متحده آمریکا برای افزایش توانایی و ظرفیت خود در تجسس، ردیابی و پاسخ به حملات احتمالی در خلیج فارس، عملیات سنتینل (گذربان) را در جولای ۲۰۱۹ آغاز کرد. در نوامبر همان سال شش کشور استرالیا، بحرین، بریتانیا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و آلبانی به آمریکایی‌ها پیوستند و ائتلاف «نیروی امنیت دریایی بین‌المللی» - (International Maritime Security Construct (IMSC را با هدف افزایش امنیت در خلیج فارس و مقابله با حملات احتمالی تشکیل دادند و مرکز فرماندهی آن را در بحرین مستقر کردند.

براساس عملیات سنتینل، در دوسوی تنگه هرمز کشتی‌های جنگی مستقر شد تا با افزایش امنیت دریانوردی در دریای عمان و خلیج فارس به خصوص تنگه هرمز، کشتی‌ها و نفتکش‌ها در تنگه هرمز و همچنین تنگه باب‌المندب اسکورت شوند.

برای این امر، هواپیماهای جنگی که بر عرشه ناو آبراهام لینکلن قرار دارند و همچنین پهپاد‌های جنگی از مسیر هوایی، و کشتی‌های بزرگ نظیر ناوچه‌های جنگی و ناوشکن‌ها در تنگه‌های حیاتی کشتی‌ها را اسکورت کرده و کشتی‌های شناور کوچک‌تر، که اکثراً متعلق به کشور‌های عربی هستند، بین آن‌ها گشت‌زنی می‌کنند.

«جیم مالوی»، فرمانده ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا که در بحرین مستقر است گفت: «ما امروز بیش از هر زمان دیگری خلیج فارس را تحت نظر داریم و کنترل می‌کنیم. اطلاعات جمع‌آوری شده در مرکز فرماندهی «منامه» در بحرین نشان می‌دهد نیرو‌های عرب در ائتلاف «نیروی امنیت دریایی بین‌المللی» توان شلیک و تیراندازی بسیار محدودی دارند، اما حضور آن‌ها به دلیل آنکه کشتی‌های محلی را می‌شناسند ضروری است». البته وی اشاره کرد که فرماندهی اعضا تغییر خواهد کرد و ممکن است که کشتی‌های بریتانیایی را سعودی‌ها نیز کنترل کنند.

در مقابل تهدید آمریکایی‌ها و فضای متشنج حاکم در خلیج فارس و دریای عمان، فرانسه، آلمان و بسیاری از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا حاضر نشدند در این عملیات مشارکت داشته باشند. به نظر می‌رسد دلیل مخالفت اروپایی‌ها نگرانی از به خطر افتادن روابطشان با آمریکا در موضوعات مربوط به ایران و همچنین سیاست فشار حداکثری آمریکا بر این کشور است. حتی بریتانیا که در این ائتلاف مشارکت دارد در ابتدا با رهبری آمریکا در این ائتلاف مخالفت و نیرویی به رهبری اروپا را پیشنهاد کرده بود. فرانسه نیز پیوستن به ائتلاف دریایی به رهبری آمریکا را رد کرد و به جای آن طرحی رقابتی به رهبری اروپا ارائه داد که هلند و دانمارک از آن استقبال کردند. اما این طرح که «ماموریت نظارت بحری اروپا» نام داشت با بدبینی و مخالفت آمریکا روبه‌رو شد. جیم مالوی با رد این طرح گفت: چیزی به اسم «مأموریت فرانسه وجود ندارد» و ما هیچ برنامه‌ای برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات نداریم.

اگرچه از زمان آغاز این عملیات، جمهوری اسلامی ایران از بروز هرگونه تنش در منطقه خودداری کرد، اما آرامش هنوز به این منطقه و به خصوص تنگه هرمز بازنگشته است.

گفتنی است تنگه هرمز از اهمیت فراوانی برخوردار است، چراکه یک پنجم نفت مورد نیاز جهان روزانه از این تنگه عبور می‌کند.



توضیح: این گزارش با تیتر اصلی "چگونه آمریکا و متحدانش، ایران را در دریا تحت نظر می‌گیرند؟ " در نشریه "اکونومیست" منتشر شده است.

ترجمه: مارال بیابان‌پیما