فراز و فرود کشورهای در حال توسعه در تجارت دریابرد

به گزارش گروه بین الملل مانا، تجارت دریابرد جهانی از یک قرن پیش تقریباً دو برابر شده است و در این زمینه اتفاق نظر وجود دارد که این روند صعودی در بلندمدت ادامه خواهد داشت. یک عامل مهم در این خصوص افزایش سرانه‌ تجارت است چرا که جهان به سمت ثروتمندتر شدن پیش می‌رود. اما سوال اینجاست که این افزایش سرانه تجارت دقیقاً از کجا نشأت می‌گیرد؟ در این راستا به کارگیری اصطلاح «نقطه اوج» و ذکر چند مثال کارساز خواهد بود.

آمار و ارقام چشمگیر
کارشناسلن پیش‌بینی می‌ کنند، تجارت دریابرد جهانی در سال 2018 به بیش از 12 میلیارد تن برسد، یعنی 1.57 تن برای هر فرد در کره زمین! این مجموع سرانه بیش از 70 درصد رشد را نسبت به دو دهه پیش نشان می‌دهد. در حالی‌که در این مدت جمعیت جهان 27 درصد رشد داشته است. اگر به تفکیک کشورها به آمار نگاه کنیم، تفاوت زیادی در زمینه سرانه واردات دریابرد وجود دارد. برای مثال، در سال 2017، کشورهای اروپایی به ازای هر نفر 3.1 تن واردات دریابرد داشتند؛ در مقابل، در  بسیاری از کشورهای پر جمعیت اما در حال توسعه واردات دریابرد تنها کسری از یک تن برای هر نفر بوده است. به طور مثال در سال 2017 پاکستان سرانه واردات دریابرد 0.15 داشته است. در نهایت، در کشورهای در حال توسعه پتانسیل افزایش سرانه واردات وجود دارد (همچنان که پتانسیل افزایش جمعیت در این کشورها بیشتر است) و به همین دلیل تجارت دریابرد، آینده رو به رشدی خواهد داشت.

نقطه اوج یا نقطه پرواز!
نقطه اوج اقتصاد، زمانی خواهد بود که پتانسیل کشورهای در حال توسعه به کار افتد. به سادگی می‌توان شاخص آستانه سرانه GDP را در نظر گرفت. به عبارت دیگر نقطه‌ای که مصرف کالاها در یک کشور به سرعت شروع به رشد می‌کند (اساساً در راستای شهرنشین شدن جمعیت این اتفاق می‌افتد). برخی از اقتصاددانان این شاخص را معادل 6 هزار دلار برآورد می‌کنند. چین که موتور محرک جهانی شدن در دو دهه گذشته بوده است، نمونه بسیار خوبی است به طوری که سرانه GDP این کشور در سال 2007 به 6 هزار دلار رسید. در فاصله زمانی سال 2001 الی 2006 واردات دریابرد چین 500 میلیون تن افزایش یافت و در فاصله سال‌های 2007 الی 2012 این افزایش به یک میلیارد تن رسید.
در میان بسیاری از کشورهای در حال توسعه (همچون پاکستان که در بالا اشاره شد) که پتانسیل رشد چشمگیر تجارت دریابرد را دارند، ویتنام درخشش عجیبی دارد. نمودار زیر نشان می‌دهد، این کشور اکنون از نقطه اوج خود عبور کرده است. در این کشور واردات به ازای هر نفر که در سال 2014 برابر با 0.44 تن بود، در سال 2017 به تقریباً 0.87 تن رسید و در همین مدت واردات دریابرد این کشور دو برابر شد.

 

به همین سادگی هم نیست
اما در همه موارد این موضوع تا این حد واضح و مبرهن نیست. هند که در تئوری نزدیک به نقطه اوج است، هنوز رفتار مشابهی را نشان نداده است چرا که سرانه واردات دریابرد آن از سال 2015 روی نقطه 0.5 تن مانده است. اما سیاست دولت هند آن است که تولید داخلی ذغال‌سنگ را افزایش دهد و در مقابل واردات این ماده را کاهش دهد. این امر تجارت را دچار مسائلی خواهد کرد، پس نتیجه‌گیری از این اوضاع راحت نیست. به‌طور مشابه، پیش‌بینی می‌شود نیجریه نیز نزدیک به نقطه اوج باشد. اما نقش بسیار پررنگی که نفت در این کشور بازی می‌کند و فاکتور ریسک‌های محتمل در آن اقلیم منجر به آن می‌شود که احتمالاً نقطه اوج، از آن چیزی که کارشناسان برآورد می‌کنند، فاصله داشته باشد.
بنابراین، زمانی که به نقاط اوج نگاه می‌کنیم، باید متوجه تفاوت‌های ظریف کشورها با یکدیگر باشیم. با این حال، این ابزار در حال حاضر بسیار کاربردی است و جهت کشف پتانسیل کشورهای در حال توسعه برای افزایش تجارت دریابرد بسیار مفید است. در واقع، اگر کشورهای روی نمودار به سرانه یک تن برسند، حتی بدون رشد جمعیت، سالانه نویدبخش افزایش یک میلیارد تن تجارت دریابرد خواهند بود.