ظرفیت های خفته گردشگری دریایی در جنگل های حرا

ظرفیت های خفته گردشگری دریایی جنگل های حرا و ارائه تمهیدات لازم جهت حفظ و بهره وری بهینه از آن و لزوم استقرار یک سیستم مدیریتی و حفاظتی زیست محیطی در خلیج نای بند، امری است که باید مورد توجه مسئولان مربوطه قرار گیرد تا بتوان بیشترین بهره برداری را این جنگل ها انجام داد.

جنگل های مانگرو در ردیف بارورترین اکوسیستمهای ساحلی، دارای عملکردهای محیطی و اقتصادی بسیار مهم و منابع تفرجی برای مردم جهان فراهم می آورد. مانگرو نام عمومی گونه های مختلف گیاهی است که در آب های جزر و مدی با شیب ملایم و ارتفاع یک و نیم متر از سطح دریا و خاص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری هستند.

در ایران، عنصر اصلی این گیاه حراء marina Avicennia Vierh است و علاوه بر آن چندل mucronata Poir Rhizohora نیز در بعضی قسمت ها در میان آن یافت می شود. به این گیاه در بندرعباس حرا و در بلوچستان تمر و در بعضی از نقاط تول گفته می شود. 

جنگلهای حرا ایران به واسطه دارا بودن منابع حساس بیوفیزیکی، اهمیت زیستگاهی، پرورشگاهی، تنوع زیستی، غنای جانداران، وجود گونه های در معرض خطر و کمیاب، واقع شدن در آستانه اکولوژیک شرایط زیست محیطی، حساسیت به آلاینده ها و مشکلات ناشی از پاکسازی آلاینده ها، کندی ترمیم زیست محیطی در ردیف یکی از مهمترین مناطق حساس دریایی جهان هستند. 

نواحی بسیار بارور ساحلی، تالابهای ساحلی، صخره های مرجانی و رویشگاه جنگلهای مانگرو با کلیه موجودات آن بیشتر به دلیل استفاده نا آگاهانه از این گیاهان، در معرض خطر نابودی و کاهش ارزش زیستی قرار دارند. با توجه به اهمیت همه جانبه و بهره برداری چند منظوره از این گیاه و اثرات اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی توده های جنگلی و پرورش آبزیان ایجاب می کند تا با مشارکت فعال مردم عزیز و مسؤلین محترم در احیاء پوشش گیاهی و حفاظت و بهره برداری شایسته آن کوشید.

در جنگل حرای نایبند آب، باد، خاک، آتش چهار عنصری هستند که در حد بی نهایت دیده می شوند کجای خلیج فارس و کجای دنیا می توان شعله های آتش را در آب دید. این جنگل ها در 112 کشور دنیا یافت می شوند وسعت آنها حدود 15 میلیون هکتار است.

وسیع ترین نواحی مانگرو مربوط به ناحیه اقیانوسیه و اقیانوس هند است (6.9 میلیون هکتار). پراکنش مانگرو در ایران در حاشیه ساحلی خلیج فارس، استان‌های بوشهر و هرمزگان و نیز در خلیج‌گواتر سیستان و بلوچستان واقع شده است. در سال 1357 خورشیدی خلیج نای بند همراه با بخشی از دماغه نایبند با مساحت 19500 هکتار، به عنوان «منطقه حفاظت شده نایبند» در فهرست مناطق حفاظت شده ایران قرار گرفت و در سال 1383 خورشیدی این منطقه همراه با مناطق دیگر از جمله دماغه نایبند و بخشی از آب‌های خلیج فارس به عنوان اولین «پارک ملی دریایی» ایران ثبت و معرفی شد.

به نظر می رسد حفاظتی در خور این پارک ملی صورت نگرفته و این منطقه به شدت در معرض تهدید و تخریب قرار دارد، آنچه در این میان قابل توجه است این که وضعیت موجود تنها به دلیل بی‌توجهی مسئولان منطقه ویژه به ملاحظات زیست محیطی و اهمال مسئولان منابع طبیعی و محیط‌زیست ایجاد شده است.

منطقه حفاظت شده نای بند به صورت دماغه ای در آبهای خلیج فارس با ارتفاع صفر تا حداکثر 46 متر از سطح دریا واقع شده است . این منطقه در کرانـه هـای شمالی خلیج فارس در شهرستان کنگان، یعنی در320 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر و در شرق و جنوب شرقی بندر عـسلویه در موقعیت جغرافیاییً56َ26ْ 27 تاً18َ19 ْ 29 عـرض شـمالی و ً27َ42ْ 52 تــاً47َ43 ْ 52 طـول شـرقی واقع شده و شامل خلیج نای بند، منطقه نای بند و جنگل‌های حرای (مرزهای عسلویه، بساتین و هاله) است که بدون تردید یکی از زیبا ترین منطقه ساحلی در طول سواحل خلیج فارس بشمار می رود .

آثار بجا مانده از بندر تاریخی نایبند و در دماغه نایبند ، حاکی از پیشینه تاریخی طولانی منطقه است. بررسی آثار، نشان می دهد این بندر در عصر آل بویه یکی از بنادر مهم و از مراکز عمده صید و تجارت مروارید خلیج فارس بوده است. منطقه حفاظت شده نایبند با وسعت 22500 هکتار که بصورت دماغه مرتفعی در ساحل جنوبی خلیج نایبند قرار گرفته است که تحت کنترل و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر است.

درحالی که در کشورهای آسیایی اجازه تردد هیچ گونه شناوری در منطقه جنگل های حرا داده نمی شود و این جنگل ها فقط جاذبه گردشگری دارند در کشور ما ساخت اسکله، ساخت سد، رفت و آمدهای شناورها، کشتی ها و پسماندهای نفتی و تردد بی حساب افراد در این منطقه تهدیدکننده این منابع حساس هستند. 

جنگل های مانگرو که نقش اساسی در اکوسیستم های جنوب کشور دارد، در سایه بی توجهی ها، همچون دیگر زیست بوم های کشور، در سالهای اخیر آسیب های فراوان دیده و دور نیست که در سالهای بعد با زوال این جنگل های بی بدیل رو برو بشویم.

فاصله اندک رشته کوههای سر به فلک کشیده زاگرس و ساحل ماسه ای درخشان و زیبای خلیج نیلگون فارس، پوشش گیاهی سرسبز در جای جای منطقه ، دشت هموار بخش شمالی دشتهای مشجر و طبیعی واقع در ارتفاعات بخش میانی پارک نایبند ،کرنش درختان انبوه حرا در میان مد خور بساتین و بیدخون و وجود صخره های مرتفع دارای ساحل باریک ماسه ای برای ماهی گیری، دره های عمیق و صخره ای بخش جنوبی پارک، درختان کهنسال انجیر معابد در دماغه پارک نایبند، دمای عالی این منطقه که در سردترین اوقات تنها به ۶ درجه بالای صفر می رسد، منطقه عسلویه را در این فصل سرما به مکانی رویایی بدل ساخته است و یکی از بی نظیرترین مکا نها برای گردشگری دریایی محسوب می شود.