کشف ۵۰۰ کانتینر آلوده به قاچاق سوخت در بندر امام

به گزارش مانا، محمد محبی تصریح کرد: بر اساس ارزیابی‌های ما، فرآورده‌های نفتی از نظر حجم و ارزش، رتبه نخست قاچاق کالا در کشور را دارند. طبق برآورد اولیه ستاد، ارزش قاچاق فرآورده‌های نفتی در سال ۱۴۰۲ حدود ۸ میلیارد دلار بوده است. متأسفانه در سال‌های اخیر، به‌دلیل برخی کوتاهی‌ها، کشور در مقاطعی حتی ناچار به واردات فرآورده‌های نفتی شده است؛ در حالی که ایران یک تولیدکننده و صادرکننده اصلی فرآورده‌هاست و فروش این محصولات اصلی، نسبت به صادرات نفت خام، ارزش افزوده بسیار بالاتری برای کشور دارد.

وی ادامه داد: نتایج بررسی‌های میدانی نشان داد تخلفات از همان مرحله استخراج فرآورده از میادین نفت و گاز آغاز می‌شود. در خطوط انتقال از میادین تا پالایشگاه‌ها، مواردی از انشعابات غیرمجاز و دست‌درازی به خطوط انتقال مشاهده شده است. در خود پالایشگاه‌ها نیز گاهی تخلفات رخ می‌دهد و در مرحله انتقال فرآورده به انبار‌های نفت نیز مواردی از دستبرد به خطوط انبارداری دیده شده است. در مرحله بعد، یعنی توزیع به مصرف‌کنندگان نهایی، تخلفات متنوعی گزارش شده است؛ چه در حمل با نفتکش، چه از طریق ریل (واگن‌های سوخت‌رسان)، و چه در حمل دریایی (کشتی‌ها). یکی از مهم‌ترین تخلفات در این مرحله، انحراف مسیر نفت‌کش‌ها از خطوط مجاز توزیع است.

مدیرکل دفتر پیشگیری از قاچاق فرآورده‌های نفتی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز خاطرنشان کرد: بر اساس یافته‌های ستاد، حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد قاچاق فرآورده‌های نفتی مربوط به نفت‌گاز (گازوئیل) است. قاچاق بنزین، نفت سفید و نفت کوره هم وجود دارد، اما سهم اصلی مربوط به گازوئیل است که بیشترین مصرف را در بخش حمل‌ونقل زمینی دارد؛ هم در ناوگان درون‌شهری تحت مسئولیت شهرداری‌ها و هم در ناوگان برون‌شهری زیر نظر سازمان حمل‌ونقل جاده‌ای. مصرف‌کنندگان عمده دیگر شامل نیروگاه‌ها هستند که در آنها نیز تخلفات گسترده‌ای در مورد انحراف مسیر نفت‌کش‌ها گزارش شده است.

شناسایی تخلفات نیروگاهی و پرونده‌های ماینر

وی ادامه داد: برخی نیروگاه‌ها در سال‌های گذشته، در حالی که طبق اسناد مشغول تولید برق بودند، بخشی از برق تولیدی خود را وارد شبکه نکرده‌اند و از آن برای مصارف غیرمجاز مانند مزرعه‌های ماینر استفاده شده است. با اتصال داده‌های سامانه‌ها و استفاده از تجهیزات اندازه‌گیری دقیق، این موارد به‌راحتی شناسایی و تخلفات احصا شده است. اکنون، همین مجموعه تکالیف به‌عنوان دستورالعمل اجرایی برای همه استان‌های کشور در حال پیاده‌سازی است و نیروگاه‌ها مکلف به اجرای آن در زمان مقرر هستند.

محبی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با اشاره به افزایش چندبرابری کشفیات قاچاق سوخت تأکید کرد: با قاطعیت عرض می‌کنم که امروز ریسک قاچاق سوخت در کشور بالا رفته است. زمانی در حاشیه تهران، خودرو‌ها در جایگاه‌ها معامله قاچاق سوخت می‌کردند و قیمت هر لیتر بین پنج تا شش هزار تومان بود؛ اما امروز همین قاچاق در تهران به حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار تومان در هر لیتر رسیده است.

وی افزود: شاید کمتر کسی تصور کند تهران یکی از مراکز اصلی قاچاق سوخت و حتی تأمین‌کننده باشد، اما به‌دلیل حجم بالای مصرف و ضعف نظارت‌های گذشته، قاچاق در این شهر نیز رواج داشت که خوشبختانه اکنون رویکرد نظارتی تغییر کرده است.

به گفته مدیرکل دفتر پیشگیری از قاچاق فرآورده‌های نفتی، قیمت‌های بالای سوخت در کشور‌های همسایه یکی از مهم‌ترین عوامل تشدید قاچاق است:

- در ترکیه هر لیتر سوخت بیش از ۱۲۰ هزار تومان ارزش دارد، در عراق حدود ۲۷ تا ۲۸ هزار تومان، در پاکستان و افغانستان بیش از ۴۰ هزار تومان، و در مسیر‌های دریایی حدود ۳۵ هزار تومان قیمت دارد.

همه مرز‌های کشور به‌دلیل این تفاوت قیمتی، انگیزه قاچاق را افزایش داده‌اند. اگر فرآیند تخصیص سوخت اصلاح شود، بخش زیادی از سوخت‌های منحرف‌شده و قاچاق به سمت مرز‌ها قابل کنترل خواهد بود و در نتیجه، دولت هم از واردات بی‌نیاز می‌شود و می‌تواند منابع حاصل را در حوزه‌هایی، چون سلامت، اشتغال و رفاه مردم خرج کند.

شناسایی ۱۶۹ هزار ناوگان متخلف

پس از ابلاغ دستورالعمل رئیس‌جمهور در مهرماه، ستاد با اقدام پیش‌دستانه و با تقاطع‌گیری داده‌های موجود در وزارتخانه‌ها، بررسی‌های گسترده‌ای انجام داد.

وی گفت: در حوزه حمل‌ونقل، بدون کوچک‌ترین هزینه اضافی از داده‌های موجود استفاده کردیم و عملکرد ناوگان‌های دارای بارنامه، میزان سوخت‌گیری از جایگاه‌ها و تردد در جاده‌ها را تطبیق دادیم. نتیجه این بود که حدود ۱۶۹ هزار ناوگان متخلف شناسایی شد. این اقدام موجب صرفه‌جویی بیش از ۵۶۰ میلیون لیتر سوخت در زمان اجرا شد معادل روزانه سه تا سه‌ونیم میلیون لیتر در بخش حمل‌ونقل کشور.

محبی با اشاره به همکاری نزدیک با پلیس فراجا و دادستانی تهران گفت: با دستور دادستانی و کمک پلیس، اطلاعات کارت‌های سوخت با داده‌های خودرو‌های موجود تطبیق داده شد و مشخص شد ۵۳۰ هزار کارت نامعتبر در سیستم وجود دارد که توسط شبکه‌های قاچاق صادر شده بودند. با حذف این کارت‌ها از چرخه توزیع، روزانه حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار لیتر صرفه‌جویی در مصرف سوخت ایجاد شد.

کشف قاچاق سوخت با فلکسی تانک و نقش پلیس در عملیات‌ها

مدیرکل دفتر پیشگیری از قاچاق فرآورده‌های نفتی در ادامه، به شیوه‌های حرفه‌ای جدید قاچاق اشاره کرد: یکی از روش‌های مورد استفاده شبکه‌های قاچاق، حمل سوخت با فلکسی‌تانک‌ها (Flexi Tank) است؛ مشک‌های پلاستیکی که داخل کانتینر نصب می‌شوند و تنها یک خروجی دارند. قاچاقچیان، پس از پر کردن محموله قاچاق، مواد صادراتی مثل روغن سوخته را به شیر تخلیه متصل می‌کردند تا در نمونه‌برداری اولیه، نوع محموله همان فراورده‌ای باشد که اظهار گمرکی کرده.

وی افزود: در یکی از عملیات‌های مهم در بندر امام، با همکاری پلیس فراجا بیش از ۵۰۰ کانتینر آلوده به قاچاق سوخت کشف شد.

محبی در بخش دیگر این گفت‌و‌گو تصریح کرد: با توجه به ماده ۳ قانون مبارزه با قاچاق، اگر دستگاهی در اجرای مصوبه هیئت وزیران یا تکلیف مندرج در قانون کوتاهی کند، این عمل مصداق ترک فعل است. اخیراً در ستاد، کارگروه قضائی ترک فعل تشکیل شده و مطابق شیوه‌نامه‌ها، چنین دستگاه‌هایی به قوه قضائیه معرفی خواهند شد.

وی افزود: در صورت احراز تخلف، مسئول مربوطه به محرومیت از خدمت از یک تا پنج سال محکوم می‌شود. هدف قانونگذار این است که حوزه قاچاق را که مستقیماً با اقتصاد و سفره مردم مرتبط است، کاملاً جدی بگیرد.