اکونومیست: دارو‌های جدید لاغری دنیا را تغییر می‌دهد

به گزارش مانا، نشریه اکونومیست سرمقاله این هفته خود را به تحلیل داروی جدید درمان چاقی اختصاص داده است که به نام تجاری «اوزمپیک» در بازار شناخته می‌شود. با گذشت زمانی از ساخت این دارو، فواید بیشتر آن مشخص می‌شود که می‌تواند نوید بخش آینده‌ای روشن‌تر باشد.

بنظر می‌رسد هر روز اخبار هیجان انگیزتری بیرون می‌آید. این دارو‌ها اول دیابت را درمان کردند؛ بعد، با تنها یک تزریق در هفته با چاقی مبارزه می‌کنند؛  حالا هم مشخص شده است می‌توانند بیماری‌های قلبی و کلیوی را درمان کنند و درحال آزمایش برای درمان آلزایمر و اعتیاد هستند.

البته هنوز روز‌های اول است، ولی «آگونیست‌های گیرنده GPL-۱» تمام ویژگی‌های یکی از موفق‌ترین کلاس‌های دارویی در تاریخ را دارند. با ارزان‌تر شدن و آسان‌تر شدن استفاده آنها می‌توانند تا حد زیادی زندگی یک میلیارد نفر از مردم جهان را بهبود بخشند و اثرات عمیقی برای صنعت، اقتصاد و جامعه داشته باشد. 

توفان دارو‌های جدید درمان چاقی

در سه سالی که «سماگلوتید» برای درمان چاقی تایید شده است، توفانی در آمریکا به پا کرد. پس از دهه‌ها درمان‌های ناامیدکننده، این دارو‌ها مؤثر بودند. اینفلوئنسر‌ها و سرمایه داران پولدار تنها مصرف کنندگان آن نیستند؛ درحال حاضر یک نفر از هر هشت آمریکایی از دارو‌های GPL-۱ استفاده می‌کنند. «نوو نوردیسک»، شرکت سازنده «سماگلوتید»، که با نام تجاری «اوزمپیک» برای داروی قند و ویگووی برای داروی کاهش وزن شناخته می‌شود و شرکت «الی لیلی» که «ترزپتاید» را تولید کرده است، از سال ۲۰۲۱ روی هم رفته یک تریلیون دلار به ارزش بازارشان اضافه شده است.

تلاش متخصصین برای کاهش قیمت دارو

این فعالیت اکنون از آمریکا فراتر رفته است. درحالی که بیش از دوپنجم جمعیت جهان اضافه وزن دارند یا دچار چاقی مفرط هستند تقاضا برای دارو‌های GPL-۱ بسیار بالاست. شرکت‌های داروسازی درحال رقابت هستند تا آنها را به شکل قرص عرضه کنند، که تولید آنها از شکل تزریقی ارزان‌تر است و عوارض جانبی آن را کاهش دهند. انواع عمومی آگونیست‌های GPL-۱ قدیمی‌تر درحال ورود به بازار هستند. سماگلوتید قرار است در ۲۰۲۶ در برزیل، چین و هند از حق امتیاز خارج شود؛ و هشت داروی مشابه در چین درحال تولید هستند. این خبر خوبی است؛ چراکه درآمد در کشور‌های درحال توسعه افزایش یافته است و زندگی کم‌تحرک‌تر شده است و دورکمر مردم حتی از آمریکایی‌ها هم بزرگتر شده است.

نوید درمان‌های فراتر از چاقی

مبارزه با چاقی بسیار مهم است، ولی دارو‌های GPL-۱ وعده انجام کار‌های بسیار بیشتری را می‌دهند. مشخص شده بیماران چاقی که «سماگلوتید» مصرف می‌کنند کمتر دچار حملات قلبی و سکته می‌شوند؛ و بطور شگفت انگیزی به‌نظر می‌رسد فواید آن تاحد زیادی از میزان کاهش وزن مستقل هستند. «ترزپتاید» وقفه‌های تنفسی در خواب را بهبود می‌دهد. آزمایش‌ها همچنین نشان می‌دهند که آگونیست‌های GPL-۱ بیماری مزمن کلیوی را در بیماران دیابتی کاهش می‌دهند؛ و نشانه‌هایی وجود دارند از اینکه می‌توانند کوچک شدن مغز و زوال شناختی در آلزایمر را کاهش دهند. مطالعات سوابق درمانی نشان می‌دهد که آنها می‌توانند در درمان اعتیاد هم مؤثر باشند؛ در آمریکا افرادی که از دارو‌های GPL-۱ استفاده کرده‌اند کمتر دچار مصرف بیش از حد افیون یا حشیش و الکل شده‌اند. محققان، حتی با احتیاط بیشتر از اثرات ضدپیری آن هم صحبت می‌کنند.

اما یک کلاس دارویی چطور می‌تواند اینهمه کار انجام دهد؟ این دارو‌ها نه‌تن‌ها در روده عمل می‌کنند، بلکه به گیرنده‌های در سراسر بدن و در مغز متصل می‌شوند. به نظر می‌رسد آنها التهاب را کاهش می‌دهند و با مکانیسم‌های مرتبط با هوس‌ها و احساس پاداش در تعامل هستند. محققان با هر یافته جدید، بیشتر درباره عملکرد بیماری و ارتباط بین بدن و مغز می‌آموزند.

اثرات بلندمدت مبهم و هزینه‌های گران دارو

طبیعتاً، کار‌های بیشتری باید انجام شود. گرچه آگونیست‌های GPL-۱ برای ۲۰ سال در دیابت مورد استفاده قرار گرفته‌اند، برخی از یافته‌های جدیدتر براساس مطالعات مشاهده‌ای هستند و باید با آزمایش‌های تصادفی تکمیل شوند. ممکن است لازم باشد بیماران برای همه عمر از این دارو‌ها استفاده کنند و فواید بلندمدت آنها هنوز مشخص نشده است.

این مسأله سبب می‌شود هزینه‌ها هم نامشخص باشد. درحال حاضر این دارو‌ها گران‌قیمت هستند. ترزپتاید بیش از ۵۰۰ دلار در آمریکا قیمتگذاری شده است. اثرات جانبی احتمالی آنها، چون حالت تهوع، پانکراتیک، اسهال و ازدست رفتن عضله می‌تواند ناامیدکننده باشد؛ و اثرات طولانی مدت استفاده از آنها نامشخص است. برخی نیز نگران دارویی شدن زندگی روزمره مردم هستند و اینکه افراد با علم به اینکه می‌توانند درمان شوند پرخوری کنند.

با اینحال، گذشت زمان، آزمایشات و نوآوری، فواید روشن‌تر خواهند شد و هزینه‌ها کاهش خواهد یافت. با این وجود، عادات سالم و توصیه‌های بهداشت عمومی همچنان مهم هستند. ولی متخصصین مدت‌ها ناامید شده بودند که چیزی برای درمان چاقی مؤثر نیست. اگر این دارو‌ها به وعده اولیه خود عمل کنند محروم کردن بیماران از دارو‌هایی که می‌تواند زندگی‌شان را بهبود بخشد ظالمانه است. این دارو‌ها می‌توانند همین نوید را هم برای اعتیاد داشته باشند.

پتانسیل‌های بسیار شگفت انگیز داروی جدید در آینده

با نگاهی به گذشته در می‌یابیم که پتانسیل‌های پیش‌رو شگفت انگیز هستند. در سال ۲۰۱۹، بیماری قلبی، سکته، دیابت، آلزایمر و بیماری کلیوی در میان ۱۰ علت مرگ اصلی بودند. تا سال ۲۰۵۰، با پیرشدن جمعیت زمین و بهبود خدمات بهداشتی در کشور‌های درحال توسعه این بیماری‌ها تلفات بیشتری خواهند داشت. سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار آمریکایی با مصرف بیش از اندازه افیون و ۱۸۰ هزار نفر از الکل جان باختند.

برای بیماران، استفاده جدید از دارو‌های GPL-۱ تنها به معنای زندگی سالم‌تر و طولانی‌تر نیست، بلکه به معنای زندگی شادتر هم هست. در دنیای فراوانی‌هاافراد حتی درحال که می‌دانند رفتارشان در بلندمدت مضر است، تسلیم انگیزه‌های خود می‌شوند. گرچه آگونیست‌های GPL-۱ می‌توانند خوشحالی لذت آنی را محدود کنند، نوید پایان دادن به هوس‌های مزاحم و بهبود بلندمدت سلامت را می‌دهند.

سود دولت‌ها

مجموع هزینه این دارو‌ها می‌تواند بسیار زیاد باشد. با اینحال می‌تواند برخی هزینه‌های دیگر را برای دولت‌ها کاهش دهد. هزینه مستقیم پزشکی برای چاقی در آمریکا به تنهایی بالغ بر ۲۶۰ میلیارد دلار در سال است. سوء مصرف مواد نیز بار بزرگی بر نظام کیفری است؛ و درحالی که درآمد دولت از مالیات بر مشروبات الکلی کاهش پیدا می‌کند ولی با سالم‌تر شدن نیروی کار، درآمد‌های آن میتواند از مالیات بر درآمد افزایش یابد.

چشم انداز تقویت بهره وری و آزادی

به اعتقاد نشریه اکونومیست، همانطور که قرص‌های ضدبارداری زنان را تشویق به ادامه تحصیل و کار کرد، دارو‌های GPL-۱ نیز می‌تواند با تقویت بهره وری و آزادی به تغییرات اقتصادی و اجتماعی عمیقی منجر شود. برخی مدل‌های کسب‌و‌کار نیز می‌توانند اصلاح شوند. اگر بتوان ولع غذا را کنترل کرد شرکت‌های مواد غذایی مضر، تبلیغ کنندگان و حتی فروشندگان مواد ممکن است تمرکز خود را از کمیت به کیفیت تغییر دهند. آداب اجتماعی نیز می‌توانند تکامل یابند. در غرب، لاغری به عنوان ایده آل زیبایی شناخته می‌شوند، چراکه برای بسیاری به‌سختی بدست می‌آید درحالی که افراد چاق دچار تبعیض و دستمزد‌های پایین هستند. اگر لاغر شدن آسان‌تر شود، این مساله می‌تواند تغییر کند. در این شرایط، چاقی و اعتیاد می‌تواند کمتر به عنوان ضعف‌های اخلاقی دیده شوند و بیشتر به عنوان بیماری‌هایی قابل درمان درنظر گرفته می‌شوند. انقلاب GPL-۱ تازه آغاز شده است؛ و نویدبخش تحولاتی وسوسه انگیز است.