سونامی، مخاطرۀ دریایی که باید جدی گرفته شود

به گزارش خبرنگار مانا، دکتر بهروز ابطحی در نشست مجازی تخصصی "ضرورت افزایش آگاهی و آمادگی در برابر سونامی " که به مناسبت روز جهانی آگاه‌سازی مخاطره سونامی برگزار شد افزود: بیشترین تلفات ناشی از سوانحی که در تاریخ بشریت به ثبت رسیده است، مربوط به سیل‌ها و طغیان آب است که در یک آن تلفات یک میلیون نفری در چین ذکر شده است.

وی ادامه داد: از این رو تفاوتی که سونامی با سایر سوانح طبیعی دارد، این است که تلفات آن در یک مدت زمان کوتاه است، به این معنا که سونامی تلفات آنی دارد ولی سایر سوانح بخشی از افراد در لحظه اول فوت می‌کنند و بخش دیگر را بر اثر مصدومیت و یا گرسنگی و سرمازدگی و سایر عوامل از دست خواهیم داد.

دکتر ابطحی با تاکید بر اینکه سوانح سونامی لحظه ای است و افراد درگیر زمان کمی دارند تا از مخاطرات آن خود را محفوظ نگه دارند، خاطر نشان کرد: به همین دلیل هشدار سریع در سونامی اهمیت مضاعفی دارد و دسترسی به سیستم های هشدار سریع که در زمان کوتاهی اطلاع رسانی کند تا افراد در  معرض خطر خود را نجات دهند، نقش بسزایی در این زمینه دارد.

رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، ادامه داد: از سوی دیگر با توجه به سیاست های کلی کشور و توجه ویژه مقام معظم رهبری به توسعه مناطق دریایی و همچنین توجه دولت، در آینده نزدیک قرار است جمعیت مناطق ساحلی دریای عمان که در حال حاضر کمتر از یک میلیون نفر است، به حدود پنج میلیون نفر افزایش یابد.

وی تاکید کرد: هر چه جمعیت تاسیسات شهری و مناطق مسکونی در حاشیه دریا بیشتر شود، تلفات و خطر مخاطرات دریایی بیشتر خواهد شد. شاید در گذشته پدیده‌هایی مانند سونامی در این مناطق رخ داده باشد و ممکن است که حتی از آن مطلع نشده باشیم که شاید به دلیل کم بودن تلفات آن بوده است، ولی زمانی که منطقه توسعه یابد، اهمیت این موضوع به مراتب بیشتر خواهد شد.

ابطحی با بیان اینکه سونامی مانند سایر خطرات، به گونه‌ای نیست که از قبل از آن آگاهی کافی داشته باشیم یادآور شد: این مخاطره، بدون خبر به انسان آسیب وارد می‌کند، ولی سونامی تا چند سال قبل موضوع شناخته شده‌ای برای مردم دنیا نبوده است، به گونه‌ای که در ۲۱ سال قبل که در دانشگاه شهید بهشتی درس اقیانوس شناسی را ارائه می‌دادم، وقتی که از واژه سونامی استفاده کردم، برای دانشجویان نخبه هم ناآشنا بود.

وی اضافه کرد: سونامی در آن زمان موضوعی بود که تنها در کتاب‌ها از آن یاد می‌شد، ولی با رخداد سونامی در اندونزی و موارد مشابه، در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر، سونامی به یک کلمه پرکاربرد عام تبدیل شده است و حتی مجازاً برای مواردی چون سونامی اقتصادی و بیکاری به کار برده شده است که نشان از وقوع خطر بزرگ است.

رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی با بیان اینکه لازم است برای مخاطره سونامی تمهیداتی در نظر گرفته شود اظهار داشت: لازم است در این باره بدون ایجاد ترس و وحشت، آگاهی مردم را افزایش دهیم.

وی با تاکید بر اینکه در حافظه تاریخی کشور سونامی بزرگی رخ نداده است، به غیر از سونامی سال ۱۳۲۴ در سواحل مکران گفت: بیشترین تلفات آن در سواحل پاکستان بوده است، از این رو از نظر مردم ایران، سونامی خطر جدی در مقایسه با سیل و زلزله و رانش زمین محسوب نمی شود، ولی خطری است که واقعیت دارد و لازم است در مورد آن آگاهی ایجاد شود.

ابطحی با اشاره به اهمیت سونامی، یادآور شد: در محورهای فعالیت نهادهای جهانی مانند IOC یونسکو (کمیسیون بین الدول اقیانوس شناسی یونسکو) و سازمان ملل که دهه جهانی اقیانوس از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۳۰ را اعلام کرده است، سونامی جایگاه بسیار خاص و ویژه دارد و رتبه اول در میان سایر مخاطرات دریایی دارد و سعی دارند تا توجه جهانیان را به آن جلب کنند.

وی با تاکید بر اینکه بر این اساس تلاش می شود که شبکه‌های منطقه ای و بین المللی در راستای کاهش مخاطرات دریایی ایجاد شود افزود: این موضوع یک موضوع جهانی است و به ویژه اکنون که عصر آگاهی بخشی انسان نسبت به دریا است، مهم به شمار می رود؛ از این رو مردم بسیاری از کشورهای دریایی، با مسائل دریایی آشنایی زیادی دارند، ولی از آنجایی که ایران یک کشور مرکزگرا است و مردم کمتر به سمت دریا سوق یافتند و توسعه بیشتر در مناطق مرکزی دیده شده است، این مساله اهمیت مضاعفی می یابد تا مردم با موضوعات دریا به ویژه با مخاطرات دریایی آشنا شوند.