فراز و نشیب آموزش آنلاین دریایی

                                                                                                                                                                                                                                                                                           

 کاپیتان فرشاد حائری                  
مدیرعامل موسسه آموزشی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران

 قطعاً در آینده، آموزش مجازی به دورۀ قبل از کرونا و بعد از کرونا تقسیم خواهد شد. آموزش مجازی و الکترونیکی هویت خود را از کرونا دارد و این موضوع انکارناپذیر است. این همان روش آموزشی است که قبل از کرونا درجۀ اعتبار مدارک دانشگاهی را کم‌رنگ می‌کرد، اما با استفاده از آن در دوران کرونا و اجرای آن در تمام سطوح آموزشی، ارزش خود را تثبیت کرد. البته در این میان از معایب آن نمی‌توان صرف‌نظر کرد، از قبیل: دغدغۀ معلمان و والدین دانش‌آموزان کلاس اولی، فقدان ارتباط اجتماعی بین دانش‌آموزان، نبود آموزش انضباط رفتاری و گاهاً افسردگی‌های ناشی از کمبود ارتباطات و اثربخشی کمتر را می‌توان نام برد. امّا مزایای زیست‌محیطی آن هم در جای خود حائز اهمیت است که تردد کمتر والدین و دانشجویان، مهارت‌های چندگانۀ کار با کامپیوتر که در اکثر افراد تقویت شد و ... از مزایای آموزش آنلاین می‌باشد.

به گزارش سایت Sell courses online  نمای کلی صنعت آموزش آنلاین: انتظار می‌رود حجم بازار جهانی آموزش الکترونیکی از حدود ۲۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۴۹۹.۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۷ برسد.
در حالی که برخی از این رشد را می‌توان به عواملی مانند تقاضا در بازار‌های در حال ظهور، رشد یادگیری تلفن همراه و ... نسبت داد، همه‌گیری COVID-۱۹ عامل اصلی این رشد نمایی است. در حقیقت طبق یک مطالعه،  پیش از COVID-۱۹، پیش‌بینی می‌شد صنعت یادگیری آنلاین تا سال ۲۰۲۶ فقط به ۳۷۵ میلیارد دلار برسد.
صنعت آموزش الکترونیکی در دو دهۀ گذشته روند رو‌به رشد داشته است. از سال ۲۰۰۰، رشد چشمگیر ۹۰۰ درصدی داشته است و همان طور که قبلاً ذکر شد، روند رشد در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت. در حالی‌که ایالات‌متحده و اروپا در حال‌حاضر بزرگ‌ترین بازار‌های یادگیری الکترونیکی هستند، بازار آسیا-اقیانوسیه موج بعدی رشد را با پیش‌بینی نرخ رشد سالانه ۱۳.۷ درصد پیش می‌برد.
حتی قبل از COVID-۱۹، یادگیری آنلاین در بین دانشجویان دانشگاه بسیار محبوب شده بود. طبق گزارش سال ۲۰۱۵، تقریباً ۴۹ درصد دانشجویان در مدت یک‌سال حداقل در یک دورۀ آنلاین ثبت نام کرده‌اند. 
بازار سیستم مدیریت یادگیری (LMS) نیز با افزایش آموزش الکترونیکی نهادی، رشد سریعی را شاهد است. پیش‌بینی می‌شود بازار LMS تا سال ۲۰۲۵ به ۲۹.۹  میلیارد دلار برسد و نرخ رشد سالانۀ آن ۲۱.۱ درصد باشد.
دوره‌های آنلاین در مقایسه با دوره‌های کلاس درس سنتی تقریباً ۸۷ درصد انرژی کمتر و ۸۵ درصد میزان انتشار CO۲  کمتری دارد. تمام این ارقام نشانۀ آن است که نمی‌توان آموزش آنلاین را حذف کرد.

بحران کرونا و آموزش آنلاین دریایی
آموزش دریانوردی هم مانند خیلی از رشته‌های دیگر متضرر بحران کرونا بود. دوره‌های آموزش دریانوردی به صورت بلند‌مدت و کوتاه‌مدت تحت‌تأثیر این بحران فراز و نشیب زیادی را طی کرد و اوایل اطمینان چندانی به برگزاری کلاس‌های آنلاین نبود چراکه زیرساخت‌های لازم و مهارت جذب فراگیر از مشکلات عمدۀ پیش‌رو بود. اما پس از مدت کمی، دوره‌های تئوری به صورت آنلاین و دوره‌های عملی که اغلب در شبیه‌ساز‌ها برگزار می‌شود با تقلیل فراگیر و رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.
سازمان بنادر و دریانوردی طی شیوه‌نامه‌های دوران کرونا تمام مؤسسات و مراکز آموزشی را ملزم به رعایت شیوه‌نامه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا کرد که در وضعیت نارنجی و قرمز مراکز آموزشی هیچ‌گونه فعالیت حضوری نداشتند.
مؤسسۀ آموزشی کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران نیز از این مشکلات مستثنی نبود. امّا توانست از این بحران با برگزاری چندین دورۀ بلندمدت افسری و مهندسی سرافراز بیرون بیاید.
برگزاری دوره‌های آموزشی لجستیک و همچنین عمومی برای گروه کشتیرانی و دانشجویان خارج از گروه به روش آنلاین را می‌توان دستاورد خوبی نام برد. گستردگی حوزۀ آموزش آنلاین برای مؤسسۀ آموزشی کشتیرانی فقط به تهران، جنوب و شمال کشور محدود نشد و در جای‌جای کشور برای دوره‌های فرماندهی، سرمهندسی، افسر‌الکترونیک، افسر اولی و افسر دومی، مهندس دومی و سومی و تمام دوره‌های جانبی دریایی مطابق با کنوانسیون STCW  دارای IP فعال بوده است.
برگزاری ۹۹ هزار و ۸۹۳  نفر ساعت به صورت مجازی در سال ۱۳۹۹ آغاز بسیار خوبی برای این مؤسسه به‌شمار می‌رود که صد البته در سال‌های بعد باید به عدد بالاتری ارتقاء یابد و بدون شک اثربخشی دوره‌های آنلاین با خط‌کشی مناسب باید منجر به نمرۀ قابل‌قبول شود.


پیش بینی رشد بازار آموزش الکترونیک در جهان تا سال 2027 میلادی

چالش‌های پیش‌رو
چالش‌های پیش‌روی مؤسسۀ آموزشی کشتیرانی در برگزاری دوره‌های دریایی را می‌توان به دو دستۀ عمده تقسیم کرد:
۱- مشکلات عملیاتی مانند اینترنت کم‌سرعت با پهنای باند محدود، قطعی‌های مکرر کلاس‌های آنلاین، زیرساخت‌های نه چندان قوی و غیربومی، کمبود فرهنگ آموزش آنلاین و هزینه‌های اولیۀ شرکت در کلاس مانند کامپیوتر، بلندگو، میکروفن و دوربین.
۲- مشکلات مدیریتی مانند اطمینان نداشتن از اثربخشی دوره‌های آموزشی که بعضاً بسیار حیاتی و مهم در راهبری و عملیات کشتی می‌باشد، کنترل نداشتن بر انضباط کار فراگیران که از مهم‌ترین موارد آموزش دریایی به‌شمار می‌رود و دو بخشی شدن فصول عملی و تئوری به دلیل مسائل کرونایی که بعضاً بین قسمت تئوری و عملی دورۀ کوتاه‌مدت بالای یک یا دو ماه وقفه باعث نگرانی اثربخشی می‌شد.
مؤسسۀ آموزشی کشتیرانی جمهوری‌اسلامی‌ایران برای رفع این مشکلات تمامی زیرساخت‌های موجود برای برگزاری دوره‌های آنلاین داخلی و خارجی را بررسی و در نهایت سیستم big blue button را که دانشگاه آزاد اسلامی نیز استفاده می‌کند انتخاب کرد و در حال تحقیق برای استفاده از سیستم‌های جدید LMS می‌باشد.
افزایش پهنای باند و اختصاص کلاس برای برگزاری آموزش آنلاین و فراهم کردن اینترنت پشتیبان از جمله اقدامات عملیاتی است، اما نظارت بر اثربخشی دوره‌ها را تنها منوط به برگزاری امتحانات حضوری با حفظ تمام پروتکل‌های بهداشتی و مصاحبه‌های شفاهی با دو ممتحن کرد و هیچ آزمون کتبی آنلاینی در این مدت انجام نشد.
در نهایت گمان می‌رود که با عبور از بحران کرونا، آموزش آنلاین جای خود را در بین آموزش دریانوردی و ضمن خدمت دریانوردان باز کند و در آینده یعنی دوران پساکرونا نیز بیشتر نام آن را خواهیم شنید.
منبع:
https://sellcoursesonline.com/online-learning-statistics