ناوگان ملی با نیم قرن بالندگی نوید بخش آینده ای روشن

کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، محوری‌ترین صنعت کشور برای رشد اقتصادی، گسترش تجارت جهانی و جذب درفرایند توسعه پایدار و جهانی‌شدن است. 

با نگرش به تئوری‌های توسعه، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران درعرصه تجارت و اقتصاد دریایی، پی‌ریزی یک اقتصاد پویا، در لوای تجارت و حمل‌ونقل دریایی را عینیت بخشیده است در واقع کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با رتبه 22 جهانی، نقش بی‌بدیلی را در اقتصاد ملی ایفاء کرده و پس از نیم قرن بالندگی و پویایی، نوید‌بخش آینده‌ای روشن برای اقتصاد کشور است.

در ایران همچون کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، صنعت کشتیرانی نقش چشمگیری را در پیوند جوامع بشری و توسعه پایدار و متوازن مبتنی بر بازرگانی دریایی ایفا می‌کند و از محوری‌ترین عوامل برای رشد اقتصادی، گسترش تجارت جهانی و جذب در فرایند جهانی‌شدن محسوب می‌شود.

با فراگیر شدن پدیده جهانی‌سازی، روند جذب و ادغام کشورها در بازار جهانی اقتصاد شتاب گرفته است. محوریت ژئواکونومیکی راه‌های دریایی، توسعه کلان‌بندرها و نقش روزافزون ابرکانتینربرها در تجارت دریایی؛ اهمیت روزافزون خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران را به عنوان نیروی محرکه توسعه پایدار و متوازن نمایان می‌سازند.

با نقش‌آفرینی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، افق‌های امیدبخشی در چشم‌انداز تحولات اقتصادی کشور، پیوند آن با اقتصاد و تجارت جهانی، گسترش فضای تنفسی و پویایی حیاتش در جهان متغیر و رقابت‌آمیز کنونی، گشوده شده است.

فعالیت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در گستره اقیانوس‌های بیکران کره‌زمین به عنوان پیونددهنده جوامع بشری با ایرانیان و حمل‌ونقل کالاهای استراتژیک به کشور، ضمن ایفای نقش در توسعه پایدار و متوازن، بستری مناسب را برای اقتصاد ملی به ‌منظور مواجه شدن با چالش‌های نوپدید و تحولات شتاب‌آلود در روند جهانی‌شدن مبتنی بر بازرگانی دریایی فراهم آورده است.

از سویی دیگر، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با فعالیت گسترده و نقش‌آفرین خود، لزوم همگرایی سیاست‌های اقتصادی، توجه به آمایش سرزمینی مناطق ساحلی، اتخاذ رویکرد دریایی و وارد شدن در پدیده جهانی‌شدن را برای مسئولان عالی‌رتبه کشور و استراتژیست‌ها به اثبات رسانده است.

با نگرش به تحولات جهانی، ظهور مفهوم نوین توسعه پایدار، شتاب‌گیری فرایند جهانی‌شدن و رشد اقتصاد دریایی؛ تجارت دریایی و ادغام در بازار جهانی از طریق صنعت کشتیرانی، مهم‌ترین پاسخ و راه‌حل را برای چالش‌های نوین در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و زیست‌محیطی کشورمان را در چشم‌انداز آینده نمایان ساخته‌اند.

مأموریت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در عرصه تجارت جهانی، سبب توزیع ثروت، کاهش هزینه تولید، پیوستگی لجستیکی، تمرکز در تبادلات تجاری و جهانی‌سازی صنعتی شده است. از سوی دیگر ثمرات فعالیت این صنعت همچون اشتغال در ناوگان تجاری، عملیات و خدمات بندری، کشتی‌سازی، تعمیر و نگهداری کشتی، تربیت نیروی‌انسانی و ارتباطات دریایی نیز در افزایش اشتغال‌زایی ، درآمدزایی و افزایش تولید ناخالص داخلی تأثیری شگرف داشته است.

همچنین، با نگرش به لزوم همگرایی در رعایت دقیق معاهده‌ها و مقررات بین‌المللی، مسئله نظام آموزشی هدفمند، تربیت نیروی‌انسانی شایسته و اجرای دقیق مفاد کنوانسیون‌های بین‌المللی و ارتقاء سطح آموزش و ارزیابی شایستگی حرفه‌ای؛ نقش صنعت کشتیرانی کشور در جلوگیری از حوادث ناگوار و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و اثرات تخریبی بر محیط‌ زیست شایان توجه است.

در یک کلام از آغاز عمر 50 ساله کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران تاکنون، تجارت دریایی با توسعه کانتینریزاسیون افزایش یافته و اثرات آن در اقتصاد کلان، عمیق‌تر و گسترده‌تر شده است

از سوی دیگر کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با سرمایه‌گذاری در صنایع دریایی، توسعه ناوگان تجاری، به‌ کارگیری فناوری‌های نوین دریایی و ارتباطات، توسعه بنادر، جلوگیری از موازی‌کاری، توسعه زیرساخت‌ها برای ترانزیت کالا از طریق کریدور شمال - جنوب، ادغام مراکز آموزش دریایی، تشویق بخش‌خصوصی به سرمایه‌گذاری و کارآفرینی در بخش دریایی و تسهیلات مالی و مالیاتی، کاهش هزینه واردات، کاهش هزینه تولیدات داخلی، افزایش رشد اقتصادی، ارتقاء رقابت‌پذیری اقتصادی، افزایش سرعت عملیات بندری، یکپارچگی عملیات لجستیکی، تمرکزگرایی، استانداردسازی، آزادی دریانوردی، اشتغال‌زایی، توسعه مناطق ساحلی، پیوستگی شبکه حمل‌ونقل کشوری و توسعه بازرگانی دریایی و صنعت دریایی، بر فضای زیستی و اقتصادی کشورتأثیری درخشان داشته است.

صنعت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران علاوه بر اینکه واسط و عامل تجارت جهانی است، تأثیری شگرف در توانمندسازی اقتصادی کشور و افزایش ضریب مشارکت جهانی برجای گذاشته است. تجارت جهانی با دیگر کشورها، سبب افزایش تولید ناخالص داخلی سرانه، اشتغال‌زایی و درآمدزایی شده و ترکیب این شاخص‌های مهم اقتصادی؛ کاهش فقر، ارتقاء سطح رفاه عمومی و بهبود شاخص توسعه‌انسانی را به ارمغان آورده است.

بنابراین با حضور قدرتمند و تأثیرگذارناوگان تجاری ایران در رصه اقتصاد جهانی، سپهر ژئواکونومیکی کشور در حال گسترش است به گونه‌ای که راه برای توسعه پایدار و فراگیر از طریق دریا هموار شده است. با پیروی از الگوی فعالیت‌های کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، حرکت در مسیر کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، بهره‌گیری از سیاست‌های نوین اقتصادی دریامحور، تغییر دینامیک توزیع جمعیتی و افزایش تراکم جمعیت ساحل‌نشین و آمایش سرزمینی نوار ساحلی شتاب گرفته است.

مهندس مهرداد محمودی

پژوهشگر علوم دریایی