اکونومیست: جهان در آستانه انقلاب ضدبوروکراسی است

به گزارش مانا، نشریه اکونومیست تحلیل می‌کند که دونالد ترامپ، به روش خاص خود چیزی را که دوست ندارد شناسایی کرده و با شدتی ویرانگر به آن حمله کرده است. برنامه‌های کمک‌رسانی در سراسر جهان در آستانه فروپاشی قرار دارند، چرا که به دلیل یک فرمان اجرایی از تامین مالی آمریکا محروم شده‌اند. اگر مداخله یک قاضی در لحظات پایانی نبود، بخش‌های بزرگی از دولت فدرال آمریکا نیز ممکن بود سرنوشتی مشابه پیدا کنند.

البته، وقتی صحبت از نوع دیگری از کاهش، یعنی حذف مقررات به جای کاهش هزینه‌ها می‌شود، ترامپ بخشی از یک روند جهانی است. از بوئنوس آیرس و دهلی گرفته تا بروکسل و لندن، سیاستمداران وعده داده‌اند که بوروکراسی پیچیده‌ای را که اقتصاد را درگیر کرده است کاهش دهند. خاویر میلی با اره‌برقی به سراغ مقررات آرژانتین رفته است. مشاوران نارندرا مودی بی‌سروصدا با بوروکرات‌های عاشق کاغذبازی در هند مقابله می‌کنند. ریچل ریوز، وزیر خزانه‌داری بریتانیا نیز قصد دارد قوانین مربوط به برنامه‌ریزی را اصلاح کند و فرودگاه هیترو لندن را گسترش دهد. حتی کمونیست‌های ویتنام نیز برنامه‌ای برای کاهش بوروکراسی دارند.

به اعتقاد اکونومیست، اگر انقلاب ضد بوروکراسی به درستی انجام شود می‌تواند به آزادی بیشتر، افزایش رشد اقتصادی، کاهش قیمت‌ها و فناوری جدید منجر شود. قوانین بیش از حد سال‌ها مانع پیشرفت خانه‌سازی، سرمایه گذاری و نوآوری شده است. ولی مساله اینجاست که چگونه می‌توان اصلاحاتی را طراحی کرد که هم به‌اندازه کافی جسورانه باشد تا تأثیر بگذارد و هم به‌اندازه کافی منسجم که موفق شود.

پیچیده‌شدن بوروکراسی در اقتصاد‌های جهان

آمریکایی‌ها در مجموع ۱۲ میلیارد ساعت در سال را صرف پیروی از قوانین فدرال می‌کنند. مجموعه قوانین فدرال اکنون به ۱۸۰ هزار صفحه می‌رسد، درحالی که در دهه ۱۹۶۰ حدود ۲۰ هزار صفحه بوده است. پارلمان اروپا در طول پنج سال گذشته بیش از دوبرابر آمریکا قانون تصویب کرده است. کسب‌وکار‌ها ملزم به ارائه گزارش‌های دقیق درباره پایداری هستند و باید بیش از هزار فیلد را در یک فرم آنلاین پر کنند؛ تلاشی که می‌تواند برای یک شرکت معمولی در دانمارک سالانه ۳۰۰ هزار یورو (۳۱۰،۰۰۰ دلار) هزینه داشته باشد. در انگلستان نیز قوانین مربوط به محافظت از خفاش‌ها، سمندر‌های آبی و قارچ‌های کمیاب جمع می‌شوند تا هزینه زیرساخت‌های جدید را افزایش دهند و آنها را به تاخیر بیندازند.

تبعات زیان‌بار تکثیر بوروکراسی برای کشور‌ها

این تکثیر بوروکراسی نشان‌دهنده تغییر جهان است. ظهور اینترنت به این معنی است که کشور‌ها برای محافظت از مردم در برابر کلاهبرداری آنلاین به قوانینی نیاز دارند. زمین درحال گرم شدن نیز نیازمند قوانینی برای محدود کردن انتشار کربن است. اما مشکل این است که در حالی‌که گروه‌های خاصی از هر کدام از این قوانین نفع می‌برند جامعه در کل هزینه‌های آن را متحمل می‌شود. ساختن هر چیزی در کشور‌های ثروتمند به کاری دلهره‌آور تبدیل شده است؛ مسأله‌ای که قیمت خانه را افزایش داده است؛ پروژه‌های بزرگراهی به دلیل بررسی‌های قضایی بی‌پاپان با گرانی و تأخیر مواجه می‌شوند. قوانین بیش از حد بیشتر به مشاغل کوچک آسیب می‌رساند و تازه واردان مبتکر را از راه اندازی کسب‌وکار باز می‌دارد. شرکت‌های موجود نیز انگیزه کمتری برای سرمایه گذاری پیدا می‌کنند چراکه می‌دانند محفوظ هستند؛ و قوانین، قوانین جدیدی ایجاد می‌کنند چراکه ناظران چیز‌هایی جدیدی برای نظارت پیدا می‌کنند. رشد اقتصادی و بهره‌وری در کشور‌های ثروتمند تحت تأثیر مقررات و پیری جمعیت کاهش یافته است.

موفقیت‌های تاریخی مقررات زدایی

به همین دلیل است که مقررات زدایی بسیار مهم است. تنها کافی است نگاهی به تاریخ بیندازید تا ببینید که چگونه می‌تواند مانند یک معجون جادویی، روحیه کارآفرینی و پویایی اقتصادی را تقویت کند. بریتانیای مارگارت تاچر، هند در اوایل دهه ۱۹۹۰ و جنوب اروپا در دهه ۲۰۲۰ پس از انجام اصلاحات طرفدار بازار توسط رهبرانشان همگی با سرعت پیش رفتند. با روی کار آمدن خاویر میلی، آرژانتین دوباره درحال رشد است و مقررات زدایی قیمت برخی کالا‌های وارداتی را ۳۵ درصد کاهش داده است.

این لحظه‌ای نادری است که سیاستمداران از هر جناحی به اهمیت این موضوع پی برده‌اند. در جناح راست، مقررات بیش از حد باعث واکنشی شده که آزادی اقتصادی را ارج می‌نهد؛ و در جناح چپ، سیاستمداران دریافته‌اند که با نرخ‌های بهره بالا و بدهی عمومی سرسام‌آور، تنها رشد سریع اقتصادی می‌تواند تأمین مالی دولت‌های رفاه را ممکن کند.

چالش‌ها پیش‌روی کاهش بوروکراسی

با این حال مسیر پیش‌رو پر از مشکلات است. مسأله این است که چطور می‌توان جسورانه عمل کرد بدون اینکه بی‌ملاحظه بود. اگر ترامپ و مشاورانش همچنان به حذف بی‌محابای بخش‌هایی از دولت، اخراج کارکنان و مسدود کردن وام‌ها و کمک‌های فدرال ادامه دهند، با این تصور که چنین اقداماتی اقتصاد را آزاد خواهد کرد، مرتکب اشتباه بزرگی خواهند شد. قوانین و دولت در هر جامعه‌ای ضروری است. توزیع مجدد، آمریکا را عادلانه‌تر و باثبات‌تر خواهد کرد. بدون مقررات ایمنی مواد غذایی، علائم جاده‌‎ای یا سرمایه بانک‌ها، و بوروکرات‌هایی که اجرای آنها را تضمین کنند زندگی کوتاه‌تر و ناامن‌تر می‌شود.

در جا‌های دیگر، خطر ضعف در اراده وجود دارد، به‌ویژه در اروپا که با کاهش رشد اقتصادی روبه‌روست و به شدت به یک وزارت‌خانه برای کارآمدی دولت (DOGE) نیاز دارد تا رشد بی‌رویه بوروکراسی را کاهش دهد. این کار به شجاعت سیاسی نیاز دارد، چراکه هر بخش از مقررات زدایی منافع کوچکی برای بسیاری به همراه دارد، اما زیان‌های بزرگ‌تری را بر تعداد معدودی تحمیل می‌کند؛ بنابراین اصلاحات اغلب از سوی مشاغل فعلی، اتحادیه‌های کارگری یا طرفداران محیط زیست با مخالف رو‌به‌رو می‌شود.

آرژانتین، نمونه موفق مقررات‌زدایی

از منظر اکونومیست، آرژانتین یکی از نمونه‌هایی است که باید دنبال کرد. تیم خاویر میلی پس از هجده ماه کار روی بیرون آوردن دولت از جا‌هایی که به آن تعلق ندارد وارد کار شدند؛ و زمانی که به قدرت رسیدند زمان را برای تنظیم مجدد انتظارات درباره اقتصاد تلف نکردند. درحالی که اروپا به نوعی جاه‌طلبی مانند «وزارت کارآمدی دولت» نیاز دارد، آمریکا نیازمند آمادگی مشابه میلی است.