یک پایگاه شبیه به کشتی نوح برای صدها گونه مرجانی در معرض خطر جهان بهصورتیکه دسترسی عمومی به آن وجود داشته باشد، میتواند گام مهمی در حفظ بلندمدت مرجانها باشد. زیستشناسان دریایی میگویند که بانک زیستی یک طرح بلندپروازانه برای نگهداری از ۸۰۰ گونه مرجان است که در یک پایگاه در پورت داگلاس تأسیس شده است. پورت داگلاس یک شهرک در استرالیا است که در منطقه کویینزلند واقع شده.
بانک زیستی مرجانهای زنده که هواداران آن نامش را «کشتی نوح مرجانی» گذاشتهاند، بهمنزله تسهیلاتی پیشرفته برای ۸۰۰ گونه مختلف مرجانهای سخت عمل میکند که آنها را حفظ میکند و پرورش میدهد. این نمونههای مرجانی برای آیندهای نگهداری میشوند که لازم باشد آلودگیهای دریاها در طبیعت پاک شود و شرایط به مرحلهای برسد که دوباره بتوان آنها را رشد داد.
این بانک زیستی که از خزانه جهانی بذر در نروژ الهام گرفته و معماریاش شبیه به مرجان قارچی است، شامل فضاهای اداری و آزمایشگاههای تحقیقاتی است و یک محوطه آکواریوممانند نیز برای جذب گردشگر دارد. خزانه جهانی بذر در نروژ در سال ۲۰۰۸بهطور رسمی افتتاح شد و نخستین سفارش خود را با دریافت صدمیلیون بذر از ۱۰۰ کشورآغاز کرد. در این انبار که به «خزانه بذر روز قیامت» هم مشهور است، هزاران گونه دانههای کشاورزی گردآوری شد که در کره زمین بینظیر است. باری، بانک زیستی به این دلیل در پورت داگلاس ساخته شده که در کویینزلند شمالی همجوار دیواره بزرگ مرجانی باشد. این منطقه دروازهای است به دیواره بزرگ مرجانی که به مجموعه بسیار بزرگی از آبسنگهای مرجانی گفته میشود که در دریای مرجان در غرب استرالیا و در اقیانوس آرام قرارگرفتهاند. دیواره بزرگ مرجانی بزرگترین مجموعه صخرههای مرجانی در جهان است. دیواره بزرگ مرجانی از جاذبههای گردشگری استرالیا است و یکی از نمادهای ایالت کویینزلند بهشمار میآید. این دیواره متشکل از بیش از ۲۹۰۰ صخره منفرد و۹۰۰ جزیره است که از فضای بیرونی زمین هم قابل مشاهده است و بزرگترین اکوسیستم یکپارچه جهان به شمار میرود که ارگانیسمهای زنده ساختهاند. این صخره از میلیاردها موجود زنده که پولیپهای مرجانی نام دارند تشکیل شده است. این مجموعه در سال ۱۹۸۱ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. اینطور به نظر میرسد که با وخیمتر شدن وضعیت حیات گونههای گیاهی در جهان، نهادهای مختلفی به این نتیجه رسیدهاند که باید پایگاههایی را برای حفظ آنها درست کنند که خزانه بذر و بانک زیستی مرجانها دو نمونه از این اقدامات است.
تأسیساتی که برای نگهداری مرجانها در نظر گرفته شده پایگاه فیزیکیای بزرگتر از ساختمان بانک زیستی است و متعلق است به شبکهای از آکواریومها که در سراسر جهان گسترده است و شامل هر دو نوع آکواریومهای تجاری و آکواریومهای محل نگهداری مرجانها میشود. هدف از این شبکه این است که برای حفظ گونههای مرجانی نمونه در مناطق آلوده جهان یک نوع همکاری صورت بگیرد. در این پروژه، نمونههایی از گونههای مرجانهایی که از آنها بد استفاده شده یا رنگ خود را باختهاند و سفید شدهاند، نگهداری میشود.
نهاد «میراث دیواره بزرگ مرجانی» که یک گروه غیرانتفاعی است، حامی بانک زیستی است و جمعآوری مرجانها را از چند هفته گذشته شروع کرده است. اولین گروه غواصان این بانک نمونههای حدود ۲۰ گونه مختلف مرجانی را از اطراف صخره عظیم مرجانی جمعآوری کردهاند و آن را بهطور موقت در بندرگاه کنز نگه میدارند.
این پروژه در حال حاضر نزدیک به ۴.۸ میلیون دلار بهطور مشارکتی بودجه جمع کرده که تاکنون در قالب تامین زمین برای بانک زیستی در پورت داگلاس، همکاری شرکت جهانی «کانترراس ایرل» برای طراحی یک ساختمان با معماری پایدار و پشتیبانی شورای اقلیمی استرالیا عملی شده است. مدیر بانک زیستی دکتر دین میلر است که خود یک زیستشناس دریایی است. او به گاردین استرالیا میگوید که امیدوار است تأسیسات بانک زیستی و مأمن ۸۰۰ گونه مرجانی تا سال ۲۰۲۵ ساخته شود. او میگوید که اگر ساختمان ساخته شود، این پروژه به حمایت «یک ایلان ماسک یا یک ریچارد برانسون» نیاز دارد، اما شبکه بانک زیستی میتواند تا وقتی که این تأسیسات ساخته میشود «مانند اوبر خود را حفظ کند»، یعنی فعلاً متکی باشد به آکواریومهای عمومی و شخصی بهجای اینکه تاسیسات زیربنایی فیزیکی خودش را داشته باشد.
مدیر بانک زیستی میگوید که این دانشمندان رنگباختن و سفید شدن مرجانها را خیلی جدی میبینند و این واقعیت را باید بپذیریم که بعد از مدتها بحث و مجادله و برگزاری رویدادهای گوناگون برای اینکه در این باره اطلاعرسانی شود، گونههای کمی از مرجانها حفظ شدهاند و خیلی از آنها در معرض انقراض قرار گرفتهاند. میلر میگوید که شبکه بانک زیستی «یک شبکه حمایتی برای حیات مرجانها» خواهد بود و هر دفعه که مرجانهای یک منطقه سفید میشوند، زمان تنگتر میشود. او میگوید:» هر سالی که ما بیشتر صبر کنیم، مرجانهای بیشتری را از دست میدهیم و وقتی برای از دست دادن نداریم.»
الیاس ویسونتای/ گزارشگر محیطزیست/ آینده نگر