رویداد بزرگ

امروز بدون تردید یکی از بزرگ‌ترین روزهای تاریخ معاصر ایران است. روزی بزرگ برای ملت، رهبر و دولتی بزرگ که با منطق وعقلانیت خود قدرت‌های بزرگ را به پذیرش حقوق حقه این ملت وادار کرد؛ دو دهه فرازونشیب در سخت‌ترین عرصه‌های دیپلماسی که هر گام اشتباه آن می‌توانست فاجعه‌آمیز باشد و هر اقدام سنجیده و حساب‌شده آن می‌توانست برون‌رفتی واقعی از این بازی پیچیده سیاسی، فناوری و دیپلماتیک باشد. اکنون سؤال اساسی این است آیا بازی «برد- برد» اتفاق افتاده است؟ عمیقا باید گفت سه دیدگاه کاملا متعارض در این فرایند شکل گرفته است. نخست اینکه عده‌ای معتقدند برنده واقعی این تورنمنت نفسگیر، جمهوری اسلامی ایران است؛ چرا که هم تکنولوژی را در داخل خاک خود حفظ کرد و هم اینکه اغلب موضوعات مورد اختلافش با غرب را به نفع خود حل‌وفصل کرد.

دوم اینکه، عده دیگری معتقدند طرف برنده این ماجرا کشورهای ١+٥ بودند که توانستند پیشرفت فناوری هسته‌ای را در ایران مهار و کنترل کنند و از این طریق تمامی دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران را در سال‌های گذشته نابود کنند.دسته سوم معتقدند، مذاکرات EU٣ و ١+٥ در ١٣ سال گذشته با جمهوری اسلامی ایران یک مدل منحصربه‌فرد از تعامل بین‌المللی (International Engagement) در سطح جهان بود که می‌تواند الگویی نوین و راهگشا برای حل بسیاری از منازعات منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. دقیقا نقطه ثقل این پدیده (تعامل Engagement) پذیرش حقوق کشورها فارغ از تبعیض‌های مرسوم بین‌المللی است. به عبارت دیگر اگر تا چند سال گذشته فقط‌وفقط کشورهای ویژه‌ای در دنیا حق فناوری‌های نوین صلح‌آمیز هسته‌ای را داشتند، امروزه بسیاری از مردم دنیا دریافته‌اند مدل نوینی از تعاملات بین‌المللی مبتنی بر اصل گفت‌وگو و مذاکره در دنیا شکل گرفته است که می‌تواند ضمن حفظ حقوق ملت‌ها بر اساس حقوق بین‌الملل (حقوق و تکالیف)، مسیر پیشرفت کشورها را در آنچه حق آنهاست، فراهم کند، ضمن آنکه هیچ‌گونه تعارضی با امنیت بین‌المللی نخواهد داشت. نتیجه این مذاکرات به دنیا این پیام مهم را نوید داد که عقلانی‌ترین و منطقی‌ترین مسیر برای حل‌وفصل منازعات بین‌المللی، گفت‌وگو و مذاکره براساس اصل «احترام متقابل» است و این به نفع همه دنیا، ملت‌ها و بشریت است. آنچه ما ایرانیان در این نبرد فراگیر دیپلماتیک به دنیا نشان دادیم عبارتند از:

١- حفظ حقوق ملت‌ها از طریق منطق عقلانیت و اراده سخت

٢- پیشرفت کشورها از طریق دستیابی به فناوری‌های نوین و جهش در توسعه و پیشرفت همه‌جانبه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بین‌المللی.

٣- حل اختلافات و منازعات بین‌المللی مبتنی بر تعامل عزتمندانه توأم با تعقل و دوراندیشی.

٤- وحدت و یکپارچگی ملی اعم از ملت، رهبری معظم، دولت و نهادهای اجتماعی، سیاسی، رمز موفقیت در چنین عرصه‌های نفس‌گیر بین‌المللی است.

٥- خودباوری ملی مبتنی بر درک واقعیت‌های بین‌المللی و تعامل سازنده و منطقی با پدیده‌های نوین.

از این رهگذر می‌توان گفت ما در یک بازی نفسگیر «برد ‌-‌ برد» توانستیم تمامی مراحل فناوری هسته‌ای را در کشورمان حفظ کرده و در آینده توسعه دهیم و از سوی دیگر به یک منازعه وسیع، ساخته‌شده دیگران و نادرست با موفقیت پایان دهیم. امروز، توانستیم غنی‌سازی را در نطنز، فراوری اورانیوم را در اصفهان، رآکتور تحقیقاتی را در اراک و فرایند تولید ایزوتوپ‌ها را در فردو با تمامی ابعاد آن حفظ کنیم و از سوی دیگر به تحریم‌های ظالمانه و ناحقی که سال‌ها بر اساس یک سناریوی مجعول به کشورمان تحمیل شده بود از مسیر صحیح آن، یعنی «دیپلماسی» پایان دهیم. این دستاورد بزرگی است که در تاریخ ٥٠ ساله اخیر عرصه بین‌المللی به‌ندرت اتفاق افتاده است. قطعا این روز و پدیدآورندگان این روزها (ملت، رهبری معظم و دولت) و به‌ویژه تیم قدرتمند و ارزشمند مذاکره‌کننده این ملت، در تاریخ این سرزمین پهناور همیشگی و ماندگار خواهند شد.

* دکتر محمد سعیدی