چالش ها و موانع ایران در انتخابات شورای آیمو در گفتگو با مشاور مدیرعامل سازمان بنادر:
انتخاب ها را سیاسی و حاصل بده بستان های جهانی می دانم
نویسنده: مجید یوسفی
کد خبر: ۵۸۷۴۷
در بیست و نهمین جلسه مجمع که از ۲۳ نوامبر در لندن با حضور ۱۷۱ کشور به علاوه سه عضو وابسته آغاز شد،۴۰ کشور برای حضور در شورای سازمان بین‌المللی دریانوردی در دو سال آینده انتخاب شدند که ایران به رغم تلاش های موثر و موقعیت جدیدی که در جهان پیدا کرد در این انتخابات سهمی از سه گروه A B C کسب نکرد.
دکتر هادی حق شناس مشاور عالی مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی درگفتگو با خبرنگار مانا، انتخاب 40 عضو شورای آیمو را بیشتر حاصل مناسبات سیاسی و بده بستان های بین المللی می داند تا شایستگی ها و عملکرد دوساله یک کشور در صنعت حمل و نقل دریایی.مشروح گفتگو در ادامه از نظرتان می گذرد:
* اخیرا در انتخابات شورای آیمو (IMO) به رغم تلاش های صورت گرفته از سوی سازمان بنادر و دریانوردی و رایزنی های موثر با کشورهای عضو، ایران نتوانست برای عضویت در این شورا رای لازم را کسب کند. به نظر شما دلیل این امر چیست؟
ـ باید نخست به ساختار آیمو نگاهی بیندازیم. شورای آیمو متشکل از گروه های A،B،C است. گروه A کشورهایی هستند که بیشترین خدمات کشتیرانی را دارند. گروه B کشورهایی هستند که بیشترین نقش در تجارت دریایی دارند و گروهC هم متشکل از سایر کشورهای عضو هستند. از میان 170 کشور عضو و چند موسسه و نهاد دیگر هم به عنوان ناظر در این سازمان، 40 کشور در قالب گروه هایی که اشاره شد به عنوان شورای آیمو انتخاب می شوند. در سال های گذشته در ترکیب هر سه گروه تغییرات اندکی صورت گرفته است. گروه A عمدتا بدون تغییر بوده است. گروه B وضعیت مشابهی دارد. عمده تغییرات در گروه C صورت می گیرد که تلاش ما هم عضویت در این گروه بود.
* با توجه به استانداردها نمی توان انتظار داشت که اعضای گروه های AوB تغییر کنند. اما نحوه انتخاب برخی کشورها در گروه C مورد تردید و پرسش برانگیز است.
ـ بله، همینطور است. مثلا یک کشوری مثل بنگلادش چه تاثیری در خدمات دریایی و سهم تجارت دریایی دارد که انتخاب می شود؟ اینطور نیست که آنها واقعا خدمات برجسته ای در عرصه دریا داشته باشند. ولی به هر جهت گروه A وB در بین کشورهای برجسته در حوزه دریا هستند. اما نحوه انتخاب بیست کشور دیگر عضو گروه C مقداری قابل تامل است. اینکه مثلا کشور جاماییکا که پیش از این عضو بوده امسال جای خود را به کشور مصر داده در حالی که اکثر این کشورها نه فعالیت ویژه ای در حوزه دریایی انجام می دهند و نه در برخی موارد اساسا سهم مهمی دارند. به همین دلیل به نظر می رسد انتخاب ها در این رده از پیش تعیین شده است.
* یعنی شما این انتخاب ها را بیشتر سیاسی می دانید؟
ـ هم به نوعی سیاسی و هم یک بده بستان جهانی در مجامع بین المللی می دانم.
* توضیح می دهید که این بده بستان ها دقیقا چیست؟
ـ مثلا یک کشوری می خواهد عضو یک نهاد بین المللی شود. مثلا سازمان هواشناسی جهانی، سازمان هواپیمایی جهانی یا سازمان خواربار و کشاورزی جهانی، کشورها می آیند در مجامعی این چنینی به همدیگر رای می دهند و رای می گیرند، بده بستان این شکلی وجود دارد.
* چرا ما در این بده بستان ها و در این دایره قرار نگرفتیم؟
ـ دلایل مختلف دارد. در برخی موارد شخص نماینده یک کشور، خود از جایگاه ویژه ای در مجامع برخوردار است. در واقع فرد صاحب نظر، شناخته شده و بین المللی است. مانند زمانی که آقای احمد جلالی نماینده ایران در یونسکو بودند که موفقیت های بسیاری برای ما در زمان حضور ایشان رقم خورد. در مورد دیگر اینکه یک کشور در مجامع بین المللی گرفتار مسائل و مشکلات حقوقی آنطور که ما گرفتار تحریم ها بودیم نباشد. هنوز هم علیرغم توافقات صورت گرفته و تنها چند هفته مانده به اجرایی شدن برجام شاهد هستیم که برخی کشورها با سیاسی کاری در شورای حقوق بشر سازمان ملل بر علیه ما قطعنامه تصویب می کنند. اما علیرغم این مسائل ما امسال در انتخابات شورای آیمو چندان ناموفق هم نبودیم. درست است که رای کافی را کسب نکردیم اما توانستیم نسبت به آخرین دوره ای که کاندیدا بودیم 10 رای بیشتر یعنی 82 رای کسب کنیم. اما به هر حال نباید تاثیر بده بستان های سیاسی را از نظر دور داشت.
* برخی منتقدان معتقدند که سازمان بنادر طی سال های اخیر و بخصوص طی 10 سال گذشته فعالیت و تحرک ویژه ای از خود نشان نداده که انتظار ارتقاء در آیمو داشته باشد که در آنجا بتواند نام ایران را به شکلی مطرح کند که بخشی از رای ها را به سمت خود جذب کند. آیا این را قبول دارید؟
ـ به هیچ وجه اینگونه نیست، بخاطر اینکه اولا ما در دوره سال های1993 و 1995 میلادی عضو شورای آیمو بوده ایم. بعد از آن دو دوره هم یک اقدام اساسی انجام دادیم و توانستیم در این سازمان کرسی دائمی بدست بیاوریم. به تازگی هم یکی از خانم ها که توانایی ها و شایستگی ایشان محرز بود به عنوان نماینده سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران در آنجا مستقر کردیم که قطعا از نظر مجامع بین المللی بدور نمی ماند. این مسئله در مقایسه با دیگر اعضای گروه C یک امتیاز قابل ملاحظه است. در همین مدت ما سندهایی را به کارگروه ها و کمیسیون های مختلف سازمان ارائه داده ایم که تعداد آنها به مراتب از بسیاری از کشورهای عضو بیشتر است لذا این انتقاد قابل پذیرش نیست.
* نحوه برخورد سازمان با مسائل حقوقی و قانونی از جمله بیمه های دریایی و دادگاه دریایی روشن نشده است و مشکلاتی که در رابطه با مدارک دریانوردهای ایرانی وجود دارد در هاله ای از ابهام است. گفته می شود که درباره حل این مسائل از سوی سازمان پیگیری جدی صورت نمی گیرد.
ـ ما در مورد دریانوردان با توجه به ممیزی های صورت گرفته طی چند سال اخیر تحت کمیسیون FCBW همواره در لیست سفید قرار گرفته ایم. همین چند ماه پیش هم ما دوباره موفق شدیم در لیست سفید باقی بمانیم. بنابراین از این منظر نسبت به مسائل دریانوردان و آموزش دریانوردان و صدور گواهی نامه های شایستگی، جمهوری اسلامی ایران هیچ مشکل و منعی ندارد. ما مجاز هستیم گواهی نامه ها را در منطقه صادر کنیم. از این منظر من فکر می کنم این نقد هم وارد نیست. بر اثر تحریم ها سازمان بنادر کمک کرد موسسات رده بندی داخلی مانند آسیا فعال شوند و مشکل کشتی ها و شناورهای ما حل شد. در مورد بیمه همین P&I اگر حمایت سازمان بنادر نبود، نه P&I و نه این دو موسسه رده بندی در لیست سفید قرار نمی گرفتند. بنابراین سازمان بنادر هم به لحاظ حقوقی هم حضور در مجامع بین المللی همیشه فعال بوده و نتیجه آن فعالیت ها منجر به این شد که ما در سال هایی که تحریم بودیم در واقع کشتی های ما و کارکنان بخش دریایی ما به راحتی توانستد به حضورشان ادامه دهند.
* وضعیت دادگاه های دریایی هم یکی از موانع پیش روی سازمان بود. اینگونه نیست؟
ـ دادگاه های دریایی در همه اجلاس های ارگان های دریایی کشور در قطعنامه نهایی می آید و این درخواستی است که همیشه سازمان بنادر از قوه قضاییه دارد. هم اکنون در برخی از استان های کشور و در تهران در برخی مواقع قاضی مخصوص برای محاکمات تعیین می کنند اما اینکه در استان های بندری کشور یک شعبه خاص وجود داشته باشد که مخصوص دعاوی باشد هنوز اتفاق نیفتاده است ولی همانطور که گفتم یکی از خواسته های نه تنها سازمان بنادر بلکه ارگان های دریایی از قوه قضاییه همین راه اندازی شعب ویژه دادگاه های دریایی است.
* عدم توسعه یافتگی بنادر ما یکی دیگر از موانع حضور تاثیر گذار ما در آیمو فرض می شود. اینکه ما به دلیل ضعف های ساختاری در حوزه ترانشیپ و ترانزیت نمی توانیم در مبادلات اقتصادی بین المللی نقشی پررنگ بازی کنیم دلیلی برای پایین آمدن قدرت چانه زنی ما محسوب می شود. نظر شما چیست؟
ـ تقریبا نزدیک به 70 نفر از کسانی که در سازمان بنادر مشغول به کار هستند در سطح هیئت مدیره و مدیران عامل کل و کارشناسان، فارغ التحصیلان دانشگاه های بین المللی دریایی دنیا هستند. مدیران کل بعضی از بنادر ما فارغ التحصیلان هلند، بلژیک و سوئد هستند و مفهوم جمله من این است که اینها به معنای واقعی، کاملا با موضوعات دریایی کشور، با موضوعات تجارت مثل ترانزیت و ترانشیپ و حمل و نقل کانتینر آشنا هستند. ما در سال 90 هم اوج واردات و هم عملیات کانتینر در بندر شهید رجایی بیش از سه میلیون TEU کانتینر جابجا کردیم ولی از سال 90 به این سمت مرتباً به طور میانگین سالی یک سوم گاهی اوقات 20 درصد کاهش تخلیه بارگیری داشتیم. این کاهش تخلیه بارگیری و کاهش ترانشیپ و ترانزیت بیشتر متاثر از مسائل تحریم بوده است. اما در کنار این در بنادر شمال و جنوب کشور ظرفیت های جدیدی ایجاد شده و اینها هم غالبا توسط همین مدیرانی بودند که در داخل و خارج از کشور آموزش دیدند و به بنادر خدمت می کنند به همین دلیل ما افق روشنی در برابر بنادر کشور می بینیم که انشاا... بدان دست خواهیم یافت.
آقای حق شناس لطفأ به سوالات ذیل پاسخ دهید.
1 - رشته دانشگاهی نماینده فعلی سازمان بنادر در آیمو در مقطع کارشناسی چیست؟ آیا بهتر نبود تا فردی با تحصیلات و تجربیات دریانوردی و کشتیرانی را برای این پست معرفی می نمودید؟
2 - چرا معاونت دریایی سازمان بنادر و دریانوردی بمدت 9 ماه است که با سرپرست اداره می شود؟ آیا امیدی به معرفی معاونت دریایی پس از روشن شدن وضعیت شما در خصوص انتخابات مجلس شورای اسلامی است؟
3 - آیا از وضعیت اسفبار موسسات رده بندی داخلی در حوزه های فنی و بازرسی آگاه هستید؟ آیا انطباق پذیری توانمندی و شایستگی موسسات مذکور با مقررات تنظیمی در کد جدید آیمو در خصوص تفویض اختیار به موسسات رده بندی داخلی از جانب مرجع دریایی کشور بدرستی انجام پذیرفته است؟ لطفأ نتایج این بررسی را کتبأ اعلام فرمایید.
4 - آیا بهتر نیست تا آماری مستند از دستاوردهای نمایندگان سازمان در آیمو را به جامعه دریایی کشور ارائه نمایید؟ و از کلی گویی های بیش از پیش شفاهی اجتناب نمایید؟
5 – براستی نمایندگان سازمان بنادر در کدامیک از کمیته های اصلی و فرعی آیمو حضوری فعال و تاثیر گذار داشته اند؟ خواهشمندم سند و مدرک قابل استناد را برای اظهارات شفاهی خود به جامعه دریایی کشور ارائه نمایید؟ جهت اطلاع شما باید عرض نمایم که عملکرد ده سال گذشته نمایندگان شرکت کننده سازمان بنادر، شرکت های کشتیرانی ملی نفتکش ایران و کشتیرانی ج.ا.ا در کمیته های آیمو بویژه کمیته های همکاری فنی، تجهیزات و سیستم های کشتی، طراحی و ساخت کشتی و در پایان حمل بار و کانتینر بسیار ضعیف و انفعالی بوده. چرا؟ آقای حق شناس کافی است سری به سایت آیمو بزنید تا صحت و سقم این موضوع برای شما مشخص گردد.
6 - آیا درک و تحلیل سازمان بنادر از شعار امسال روز جهانی دریایی، صحیح و منطقی بوده است؟ به شما توصیه می کنم تا
7 – و در پایان! از شما خواهشمندم منصف و منطقی باشید و عمده دلیل عدم توفیق کشور در ورود به شورای اجرایی سازمان بین المللی دریایی را موارد تحریم ندانید.