صنایع کشتی سازی ملی طی چند دهه اخیر به عنوان یکی از ظرفیت های متناسب با توانمندی های داخلی در اقتصاد کشور معرفی شد. دولت طی دو دهه گذشته، خاصه سرمایه گذاری هایی را صرف این صنعت کرد به این امید که در سال های آینده به عنوان یکی از بازوهای اقتصاد صنعتی در کشور توان فنی و علمی خود را به نمایش گذارد. این نتیجه به هر روی در ایران امروز روی نداد و همین مسئله نه آنکه فرصتی ایجاد نکرد بلکه هم اکنون مخالفان آن بر این اعتقادند که تهدیداتی نیز ایجاد کرده که چنانچه این سرمایه های ملی را صرف امور و بخش های بالقوه دیگری نکنیم بخشی از سرمایه ملی را به هدر داده ایم.

امید مرادی مدیر عامل شرکت امیدان ساحل پارسیان از فعالان این حوزه و تنها کشتیران و کارآفرین برتر در صنعت کشتی سازی کشور در گفتگو با مانا راهکارهایی را برای برون رفت از این بحران ارائه داده است که در زیر می آید.

* جناب مرادی طی سال های اخیر، موضوع موافقان و مخالفان صنعت کشتی سازی داخلی به یکی از مباحث جدی صنایع دریایی تبدیل شده است. به نظر شما در بین این همه آراء موافقان و مخالفان چکونه می توانیم راه درست را بیابیم؟

ـ پیش از پرداختن به پاسخ این پرسش که چگونه می توانیم راه درست را در بین موافقان و مخالفان صنعت کشتی سازی داخلی پیدا کنیم لازم به توضیح می دانم با فرض در نظر نگرفتن گروهی که با انگیزه سود جویی، رانت خواری، راحت طلبی و عدم تمایل به استقلال اقتصادی و صنعتی کشور که متاسفانه در بخشهای مختلف سازمان های دولتی و خصوصی ریشه دوانده و در سیر تصمیم گیری و عملیات اجرای دریایی نیز کاملاً تاثیرگذار است. اذعان می کنم هیچ یک از اعضای جامعه بزرگ دریایی با صنعت کشتی سازی داخلی که منشاء توفیقات و برکات بسیاری از جمله توسعه ناوگان، اشتغال زایی، نوآوری، جذب سرمایه تولید ثروت و تکنولوژی است مخالفتی نداشته بلکه مصرانه در پی گسترش و توسعه در این صنعت مادر و کارآفرین هستند. لذا بهتر است پرسش فوق را اینگونه اصلاح و مطرح کرد که چگونه می توان معضلات و موانع موجود در مسیر توسعه صنعت کشتی سازی داخلی را مرتفع و معایب و ضعف های اساسی در این صنعت را برطرف کرد.

* همین موضوع هم جز مباحثی است که باید چالش های آن بر طرف شود. اینکه چگونه می توانیم معایب و نقصان های صنعت کشتی سازی را کاهش دهید؟

ـ برای ارائه طریق و راه کار مناسب و فایق آمدن به مشکلات و چالش های موجود در صنعت کشتی سازی نیاز به مطالعات و بررسی های کارشناسی دقیق و مفصلی است و ضروری است ساختار این صنعت مورد ارزیابی و نقد منصفانه قرار گرفته و با دیدگاه منافع ملی درصدد برطرف کردن نواقص و کمبودهای موجود در روند تولید و ساخت کشتی های مورد درخواست بازار داخلی و منطقه ای بر آمد.

در این صنعت نیز همانند دیگر صنایع مراحل مختلفی از جمله اعمال مدیریت کارآمد، تامین سرمایه و منابع مالی بهره برداری از طراحی و تکنولوژی مناسب، دسترسی به ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته، مهندسی و نیروی انسانی کار آزموده و نهایتاً دست یابی به بازار کار و راهبری مناسب در حال پیگیری است و متاسفانه باید اعتراف کرد در تمامی مراحل مذکور چالش ها و نواقص بسیاری وجود دارد که مجموعاً باعث بروز تاخیرات در ساخت و ساز و نواقص غیر قابل اغماض در کیفیت شناورهای تولید شده شده اند. لذا هر کدام از پروسه های فوق توسط مجامع علمی و کارشناسی باید مورد بازنگری قرار گرفته و اصلاحات اساسی وزیر بنایی صورت پذیرد.

* از جمیع جهات موضع شما درست است و عمدتا در کلیت ما مشکلی مشاهده نمی کنیم اما واقعیت این است که در جزییات و عملیاتی کردن این نوع مباحث همیشه با دشواری های جدی مواجه بوده ایم. به نظر شما به چه صورت می توانیم تجارب و الگوهای روز جهان را منتقل کنیم بی آنکه به فرایند صنعتی شدن کشور و استقلال سیاسی صدمه دیده نشود؟

ـ در جهان صنعتی مدرن امروز برقراری ارتباطات علمی و عملی فی مابین شرکتها و کشورهای خارجی ناقض استقلال اقتصادی و صنعتی نبوده و بلکه تحت لوای توافقنامه ها و قراردادهای برد ـ برد طرفین از امکانات و تسهیلات یکدیگر بهره برداری کرده و منافع سرشاری برای طرفین ایجاد می شود. در این ارتباط می توان به شرکت های بسیار عظیم چند ملیتی که در گستره جهان فعالیت می کنند اشاره کرد. در صنعت کشتی سازی نیز کشورهای کره جنوبی، ترکیه، چین، سنگاپور و حتی امارات متحده عربی در این زمینه موفقیت های چشم گیری دست یافته اند.

از سوی دیگر، تجربه کشورها و شرکت های بزرگ در گستره جهانی این نکته را به اثبات می رساند که لازمه حفظ استقلال اقتصادی صنعتی و توسعه صنایع داخلی صرفاً اتکا به توان داخلی نیست. بلکه با شناسایی حداکثر توان داخلی و بکارکیری آن بهره گیری از توانمندیهای تکنولوژی و امکانات دیگر کشورها تسریع کننده رشد و توسعه در تمام زمینه ها خواهد بود و با برنامه ریزی و سیاست گذاری صحیح می توان توانمندیها و استعدادهای داخلی را افزایش داد.

همچنین، تصدی گری دولتی و اخیراً انحصارگری شرکتهای کاملاً وابسته دولت و به ظاهر خصوصی از پدیده های نامیمون در نظام اقتصادی و صنعتی کشور است که متاسفانه مانع رشد و شکوفایی استعدادها و توانمندی های سرشار در بخش خصوصی شده است و ضروری است دولتمردان و تصمیم گیرندگان در عرصه های مختلف اقتصادی و صنعتی شعارها و قوانین مصوب در خصوص واگذاری مسئولیت ها و امورات به بخش خصوصی را در الویت قرار دهند.

موارد دیگری هم وجود دارد که به بسط و توسعه این امر یاری خواهد رساند:

ـ برقراری ساز و کارهای مناسب برای افزایش هماهنگی بیشتر فی مابین مجامع علمی ـ دانشگاهی و شرکت های کشتی ساز و ارتقاء آموزشی و تعلیم نیروهای فعال در عرصه های گوناگون دریایی از ضرورتهای غیر قابل انکار است.

ـ جهت دهی سرمایه و منابع مالی متمرکز در موسسات مالی داخلی کشور به سمت حمایت از این صنعت و ایجاد شرایط راحت و آسان برای تامین نیازهای مالی مالکان شناور کشتی سازی هل نیز از الزامات توسعه و شکوفایی در این صنعت است.

ـ بسترسازی و برنامه ریزی های مناسب در راستای ارتقاء سرمایه گذاریهای داخلی و خارجی در این صنعت

در پایان اشاره به این مطلب که نه اصرار توام با تعصب و نه مخالفت غیر منعطف با مدل و روند جاری به مصلحت تولید داخلی نیست را خالی از فایده ندانسته و در عین حال ایجاد تغییرات و اصلاحات در پروسه ساخت داخلی را مورد تاکید قرار داده و امیدواریم که در برنامه ریزی ها و مدیریت کلان این صنعت تجدید نظر اساسی صورت پذیرد.