بنادر کوچک و شناورهای فلزی سه هزار تُنی عامل مهم گسترش صادرات
کد خبر: ۸۷۷۲۸
*یحیی ضیایی
به گزارش مانا، با توجه به نیاز کشور های مختلف به خصوص کشورهای حوزه خلیج‌‌فارس در خصوص تأمین نیازهای ضروری خود اعم از اقلام دامی، میوه و سبزیجات و... یکی از پروسه‌های مهم و اساسی اصلاح و تقویت زیرساخت‌ها برای تبدیل بنادر کوچک به شاه‌کلید مبالات کالاهای صادراتی است.
یکی از مهم‌ترین موارد توسعه اقتصادی بنادر کوچک، زیرساخت‌های بنادر است که می‌توانند سهم بسزایی در جهش تولید و توسعه کشور داشته باشند. موضوعی که در مورد بنادرمذکور صدق می‌کند و با وجود شیوع بیماری کرونا و تحریم همچنان به فعالیت خود ادامه می دهند.
به‌واسطه نیاز روزافزون به صادرات کالا، برنامه توسعه و تکمیل طرح‌های بندرگاهی را در بنادر کوچک حوزۀ خلیج فارس باید سرعت داد و بر روی آنها سرمایه گذاری بیشتری انجام شود تا ظرفیت تخلیه و بارگیری در این بندرها در جهت کالاهای صادراتی افزایش یابد.
بنادر شهید باهنر، لنگه، گناوه ، آبادان، خرمشهر، کیش و قشم، هرمز، تیاب، کرگان، کلاهی، سیریک، جاسک، جوادالائمه پارسیان و چارک از مهم‌ترین بندرهای کوچکی هستند که در توسعه صادرات به کشورهای جنوبی خلیج فارس نقش آفرینی دارند. در گذشته فعالیت این بنادر به شکل سنتی بوده است اما به تدریج با پیشرفت روزافزون طی سال‌های اخیر به بندرهای چند منظوره از جمله صید وصیادی و تجاری تبدیل شده‌اند که بیشتر فعالیت‌های صادراتی از این بنادر با کشورهای حوزۀ جنوبی خلیج فارس است.
هم اکنون 35 بندر کوچک و بزرگ در حوزه خلیج فارس فعال هستند که علاوه بر جابه جایی مسافر، سهم ۵۲ درصدی در تخلیه و بارگیری کالاها، ۴۱ درصدی عملیات نفتی، ۶۰ درصدی عملیات غیرنفتی و ۸۲ درصدی تخلیه و بارگیری محموله‌های کانتینری کل بنادر کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
بندرهای کوچک نقطه قوت اقتصاد دریا محور
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سازمان بنادر و دریانوردی می‌بایست توسعه، تجهیز و برنامه‌ریزی مناسب بنادر کوچک را برای رونق بخشیدن به آنها در راستای افزایش رونق تولید، رویکرد اصلی خود قرار دهد. از این رو، همکاری تمامی دست اندرکاران برای فعال نمودن این بنادر در راستای افزایش ظرفیت پشتیبانی از صادرات و ترانزیت در کشور مورد تاکید است.
در حقیقت بنادر کوچک نقطه قوت اقتصاد دریامحور محسوب می‌شوند. لذا در شرایط تحریم باید از همه ظرفیت‌های این بنادر برای رشد و توسعه بیشتر اقتصاد کشور استفاده کنیم. اساساً توجه ویژه به فعالیت‌های دریایی و بندری با هدف توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال مولد برای بومیان منطقه راهبردی مهم در توسعه بنادر واقع در سواحل حوزه خلیج فارس است.
تقویت و سرعت بخشیدن به امور توسعه‌ای بنادر کوچک می تواند یکی از رویکردهای مهم سالجاری باشد، چرا‌که ایجاد ظرفیت‌های جدید و گسترش فعالیت‌های تجاری باتوجه به مزیت‌های مورد اشاره زمینه ساز توسعه روند صادرات محصولات کشاورزی شهرهای ساحلی خلیج فارس و استان‌های همجوار است.
همچنین سیاست سازمان بنادر و دریانوردی در جهت واگذاری بنادر کوچک و چند منظوره به بخش خصوصی با هدف بهره‌مندی از توانایی‌های آنها باید با سرعت بیشتری اعمال شود. این به معنای حذف بوروکراسی زائد و دست و پاگیر از مسیر فعالیت بخش خصوصی از سوی دولت است. این امر سبب می‌شود که در سال "جهش تولید" در جهت توانمندی ساحل نشینان و رونق اقتصاد منطقه‌ای گام‌های اساسی برداشته شود.
رونق صادرات کالاهای یخچالی در بنادر کوچک خلیج فارس
موقعیت جغرافیایی و راهبردی بنادر کوچک خلیج فارس باعث شده بخش عمده‌ای از بازارهای صادراتی کالاهای یخچالی کشورهای جنوبی خلیج فارس را به خود اختصاص دهند. به تبع این امر، ارزآوری و ایجاد ارزش افزوده مطلوبی برای کشور ایجاد شده است. ضمناً با اصلاح و توسعه خدمات بندری هم‌اکنون ۹۰ درصد میوه و تره‌بار توسط شناورهای فلزی و لندینگ‌کرافت و با استفاده از کانتینرهای یخچالی صادر می‌شود، با انجام این اقدامات چالش‌هایی را که سال‌های گذشته در ارتباط با صادرات میوه وتره‌بار با ماندگاری پایین وجود داشت و سلامت محصولات را از بُعد بهداشتی تهدید می‌کرد، رفع شد.
گفتنی است، بیشترین کالاهای صادر شده در سال جاری از طریق کانتینرهای یخچالی شامل میوه و سبزی و فرآورده‌های لبنی بوده که از طریق بنادر شهید باهنر، جاسک و سیری به کشورهای هدف صادر شده است.
از ابتدای سالجاری تاکنون نیز بیش از 3600 فروند شناور در بنادر کوچک حوزۀ خلیج فارس پهلودهی شده‌اند و در این مدت تنها در سه بندر شهید باهنر، جاسک و سیری ۶۷۴ هزار و ۱۸۱ تُن کالا تخلیه و بارگیری شده که نسبت به سال قبل 90 هزار و ۱۷۲ تُن افزایش( ۱۶۲ درصد) داشته است .
با این حال، سرمایه‌گذاری در ایجاد پایانه‌های سورتینگ محصولات کشاورزی می‌تواند عامل مهمی در جهت توسعه تعامل با بازارهای هدف باشد. همچنین ایجاد مشوق‌هایی از سوی وزارتخانه‌های مربوطه و کاهش فرآیندهای اداری ضمن سرعت بخشیدن به ارسال کالاها، بستر را برای تعمیم و شناسایی بازارهای هدف و ایجاد فرصت‌های جدید برای تاجران و بازرگانان فراهم سازد.
در ادامه فعالیت چند بندر کوچک شرح داده می شود تا درک بهتری درخصوص نقش اینگونه بنادر در توسعه صادرات غیر نفتی کشور پیدا کرد.
راه اندازی خط توسعه صادرات از بندر سیریک به عمان
به تازگی و با راه اندازی خط بندر سیریک به کشور عمان، دو محموله کالای غیرنفتی با ظرفیت ۱۲۰ و ۲۲ تُن شامل آب معدنی، دوغ و خشکبار صادر شد که باتوجه به نوع کالای صادراتی، بخشی از اقلام از طریق کانتینر یخچالی ارسال شدند.
جاسک کانون توسعه فعالیت‌های دریایی و بندری در شرق خلیج فارس به عمان
نقش بندر جاسک به عنوان کانون توسعه فعالیت‌های دریایی و بندری در شرق خلیج فارس مطرح است. مؤلفه‌ها و قابلیت‌های متمایز این بندر در مقایسه با دیگر نقاط باعث شده صادرکنندگان با استفاده از این بندر برای صادرات محصولات خود هزینه کمتری را از مزرعه تا بندر پرداخت کنند و این عامل اقبال سرمایه گذاران جهت صادارات از جاسک به بنادر هدف را دوچندان کرده است.
بندر چند منظوره جاسک دارای حوضچه‌ای به وسعت ۲۶ هکتار و اراضی پسکرانه‌ای ۱۱ هکتاری است و اسکلههای این بندر از قابلیت پهلودهی شناورهای فلزی زیر سه هزارتُن تجاری و صیادی برخوردار هستند. شایان ذکر است، سال گذشته ۱۰۰ هزار تُن کالای غیرنفتی توسط لندینگ کرافت‌ها از بندرجاسک به مقصد کشورهای حوزه خلیج فارس خصوصاً کشور عمان صادر شد که در مقایسه با سال قبل از آن ۹۶ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
طی مدت شش ماهه از سال ۹۹، با رفع نواقص و موانع در خصوص تخلیه و بارگیری کانتینر حامل کالای یخچالی، تعداد سفر شناورهای لندیگ‌کراف از یک سفر در هفته به سه سفر رسیده و چهار شناور فعال عملیات انتقال کانتینرهای یخچالی و سایر کالاها را از بندر جاسک به عمان بر عهده دارند.
توجه به اینکه سالانه بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار تُن کالا در بندر جاسک به مقصد کشورهای حوزه خلیج فارس جابه‌جا می‌شود، نیاز به ساخت رمپ جدید و تعمیرات اساسی اسکلههای کمکی در جهت بازده هر چه بیشتر و افزایش تناژ بارگیری را توجیه می‌کند. عمده محصولات صادراتی از بندر جاسک به عمان شامل مواد پروتینی، محصولات کشاورزی، مصالح ساختمانی، آب معدنی و خشکبار است.
در نهایت اینکه، نقش تجارت دریایی در تحول اقتصادی و اهمیت نقش حمل و نقل دریایی در پیشبرد تجارت جهانی، بیش از ۹۰ درصد است. همین عامل باعث ترغیب تجار و سرمایه‌گذارن در این عرصه شده که بندر جاسک با دارا بودن موقعیت استراتژیک خاص خود در پهنه جنوبی کشور زمینه‌‌ساز افزایش صادرات به‌‌ویژه صادرات غیرنفتی شده است. در همین زمینه رشد ۱۰۰ درصدی از ابتدای سال جاری گواه این موضوع است.
از طرفی بندر شهید باهنر که از بندرهای چند منظوره قدیمی حوزه خلیج فارس و سومین بندر ترانزیتی کشور است موقعیت ممتاز جغرافیایی در دسترسی به آب‌های آزاد از طریق خلیج فارس، اتصال به راه‌های بین‌المللی، نزدیکی به منطقه آزاد قشم، جزیره‌ها و بندرهای تجاری خلیج فارس دارد تا این بندر را به پایگاهی استراتژیک و منحصر به فرد درخصوص کالاهای صادراتی به کشورهای عرب حوزه جنوب خلیج فارس بدل سازد.
درخاتمه باید از فرصت‌های خدادادی به نحوه شایسته استفاده کنیم تا مشکلات معیشتی و اقتصادی مرزبانان شهرهای ساحلی حل و امید به زندگی آنها افزایش یابد.
*دبیر اتحادیه مالکان کشتی ایران