تحولات حمل و نقل دریایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی:
غرور و افتخاری که 40 ساله شد
انقلابی که به تعبیر اندیشمندان، جامعه شناسان و سیاستمداران عنوان یکی از بزرگترین رویدادهای هزاره دوم میلادی لقب گرفت و دنیا را مبهوت و متحیر خویش ساخت در آستانه چهل سالگی خود است.
کد خبر: ۸۲۹۶۶
اینک چهار دهه از آن روزهای خاطره‌انگیز و به یادماندنی و تکرار‌نشدنی می‌گذرد. روزهایی که ملت سلحشور و آزاده و همیشه در صحنه ایران به رهبری بزرگ معمار انقلاب اسلامی خمینی کبیر در بهمن ماه سال 1357 کاری حسینی کردند و طاغوت و طاغوتیان را به زباله‌دان تاریخ فرستادند تا درس عبرتی برای ظالمان جهان باشد.
مسلماً انقلابی که تحول و دگرگونی بسیار عظیمی به ارمغان آورد و با تمام انقلاب‌های دنیا متفاوت بود دستاوردهای ویژه‌ای نیز برای کشور به همراه داشت که از جمله آنها می‌توان به قطع نفوذ استکبار جهانی، رهایی از وابستگی‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، تلاش برای رهایی از اقتصاد نفتی، افزایش صادرات غیرنفتی، رونق فعالیت‌های صنعتی، محرومیت‌زدایی از روستاها، اجرای پروژه‌های وسیع عمرانی، دستیابی به انرژی هسته‌ای، فناوری اطلاعات و ... اشاره کرد.
بدون شک حملونقل و صنایع کشور نیز به تبعیت از این تحول و دگرگونی، رشد و بالندگی قابل توجهی داشته و در این میان در حملونقل دریایی هم، جهش و صعود ویژه‌ای را شاهد بوده‌ایم و ناوگان تجاری، نفتی و نظامی نیز تحول چشمگیر و بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است.
در این میان و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از چنان رشد و توسعه‌ای برخوردار شد که عنوان بزرگترین ناوگان خاورمیانه را از آن خود کرد.
در زمان پیروزی انقلاب اسلامی این شرکت دارای 42 فروند شناور با ظرفیت حدود 525 هزار تن DWT بود. در حال حاضر گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران دارای 151 فروند شناور از انواع مختلف با مجموع ظرفیت 5.3 میلیون تن DWT است.
كشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در طول دوران پر فراز و فرود سال‌های جنگ تحمیلی، با قرار دادن کلیه امكانات خود در خدمت به میهن اسلامی و با تردد مستمر به بندر امام‌خمینی(ره) (كه به شدت مورد تهدید دشمن بعثی بود) به خوبی توانست مانع از مسدود شدن این بندر شود و به این ترتیب موفق شد با عنوان «خط دوم دفاعی كشور» جریان اصلی تجارت کشور را حفظ و از پرداخت هزینه جنگی به کشتی‌های خارجی كه در نهایت تحمیل هزینه به مصرف‌كننده داخلی و اقتصاد كشور بود، به میزان محسوسی جلوگیری کند.
در مقطعی دیگر کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از ماه مارس سال 2008 تا 2016 میلادی به تحریک دشمنان تحت فشار تحریم‌های متعدد و فراگیر بین المللی قرار گرفت كه در آن زمان به عنوان شدیدترین انواع تحریم‌ها در تاریخ صنعت حملونقل دریایی جهان ارزیابی شد. اما این شرکت، از ژانویه سال 2016 میلادی، مقارن با پنجاهمین سال فعالیت خود، موفق شد به واسطه توافق بزرگ برجام، مجدداً ورود به صحنه رقابت بین‌المللی را تجربه کند و در مدت کوتاهی موفق به ثبت حضور بسیار پر رنگ‌تری نسبت به سال‌های پیش از آن (مقطع تحریم‌ها) در صحنه تجارت بین‌المللی شود.
اما از اوایل سال 1397، با خروج یک‌جانبه ایالات‌متحده آمریکا از برجام که مغایر با قوانین و معاهدات بین‌المللی بود و نهایتاً اعمال مجدد تحریم‌های یک‌جانبه و ظالمانه از سوی کشور مذکور، بخش‌هایی از حوزه‌های فعالیت بین‌المللی کشور و به خصوص حملونقل دریایی تحت تأثیر قرار گرفته که هدف اصلی آن ایجاد اختلال در صادرات محمولات نفتی و پتروشیمی و واردات کالاهای اساسی و استراتژیک مورد نیاز کشور بوده است. دامنه فراگیری تحریم‌ها در حوزه حملونقل دریایی دربرگیرنده مواردی مانند پرچم، انواع بیمه، رده‌بندی، تأمین سوخت و ملزومات، تعمیرات ناوگان، نقل و انتقالات مالی، ترمینال‌ها، مشتریان و صاحبان کالا است. اما تجربه موفق گروه کشتیرانی طی سالیان گذشته، در راه‌اندازی کلوپ‌های P&I و بیمه بدنه ایرانی، استفاده از مؤسسات رده‌بندی داخلی و توسعه تعمیرات کشتی در داخل، نمونه‌هایی از مصادیق استفاده از پتانسیل‌های داخلی و اقتصاد مقاومتی بوده که محرک اصلی آنها را می‌تــــوان محـــدودیت‌های بیــــن‌المللی دانست.
با این حال با بهره‌گیری از گشایش ایجاد شده پس از توافق برجام و در راستای بهبود عملکرد در حوزه حملونقل دریایی و متناسب با نیازهای کشور در سال‌های پیش‌رو، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اقدام به توسعه و نوسازی بخشی از ناوگان تجاری خود کرده است تا ضمن کاهش صدمات وارده بر ناوگان دریایی کشور در طول تحریم‌های هشت ساله 2008 تا 2016میلادی، تضمین‌کننده تداوم واردات کالاهای اساسی مورد نیاز کشور و صادرات انواع محصولات باشد. اهمیت این اقدام، در تقارن تحویل‌گیری کشتی‌های سفارش شده، با تصمیم خطوط کشتیرانی خارجی مبنی بر ترک بنادر کشور، دوچندان می‌شود.
بر این اساس گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در جهت رسالت خویش به عنوان ناوگان ملی و به منظور حفظ اقتدار کشور، با نوسازی و توسعه ناوگان حملونقل کانتینری ظرفیت خود را در این بخش 60 درصد و تناژ حمل فله و مشتقات نفتی را 300 هزار تن افزایش داده و موفق به ارتقاء رتبه از 23 به 13 در میان شرکت‌های حمل کانتینری جهان شده است. به طور کلی ناوگان ملی در سال 2018 میلادی، مجموع ظرفیت حمل خود را به 5.3 میلیون تن افزایش و متوسط سن ناوگان را بیش از یک سال کاهش داده است. این شرکت از طریق بازمهندسی خطوط و ایجاد خطوط جدید به بنادر اقصی نقاط جهان، نقش بسیار مهمی را در توسعه صادرات و افزایش مبادلات تجاری با سایر کشورهای جهان ایفا می‌کند.
در حال حاضر گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با در اختیار داشتن 151 فروند شناور از انواع کانتینربر، فله‌بر، کالای عمومی، تانکر، رو-رو، مسافری و فراساحل و ایجاد شبکه گسترده‌ای از شرکت‌های منطقه‌ای، جایگاه ویژه و ممتازی در سطح منطقه خاورمیانه و شبه‌قاره هند دارد و ضمن ایجاد شغل در جامعه، به صورت مستقیم با قریب به 6500 نفر سرمایه انسانی متخصص و کارآمد در بخش دریا و خشکی و غیرمستقیم از طریق صنایع وابسته، مهمترین بازوی صنعت حملونقل در تأمین نیازهای اساسی کشور است.
هلدینگ کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران متشکل از شرکت‌ها و مؤسساتی است که هر یک از جایگاه و مأموریت خاصی در رویکردهای راهبردی این مجموعه برخوردارند و مسئولیت فعالیت در عرصه‌های مشخص از مدیریت زنجیره تأمین حملونقل دریایی و خدمات وابسته به آن را برعهده دارند.
شرکت کشتیـــــرانی جمهــــــوری اسلامی ایــــــران، علی‌رغم قرار گرفتن در فهرست تحریم‌های دولت آمریکا و تحمل شدیدترین محدودیت‌ها در انجام مأموریت‌های محوله در حوزه حملونقل بین‌المللی محمولات که متعاقب توقف تردد شناورهای خطوط خارجی به کشور تشدید شده، با حرکت در راستای سیاست‌های کلی نظام در مبارزه با تحریم‌ها، ضمن اتخاذ تدابیر لازم نسبت به حفظ جریان صادرات و واردات کشور با بهره‌مندی از ناوگانی توانمند اقدام کرده است. به طوری که در هشت ماه نخست سال جاری، گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با حمل 16 میلیون تن کالا بیش از 70 درصد از واردات کانتینری و 25 درصد از واردات فله غیرنفتی در بنادر جنوبی و 40 درصد از حمل کالای غیرنفتی در بنادر شمالی را عهده‌دار شده است.
با این توصیف مهمترین دستاوردهای ناوگان ملی در 40 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی به این شرح است:
دستاوردهاي مهم کشتيراني جمهوري اسلامي ايران در طول 40 سال پس از پيروزي انقلاب اسلامي
1- بزرگ‌ترين ناوگان کشتيراني در خاورميانه
2- خط دوم دفاعي کشور در هشت سال دفاع مقدس
3- خط اول دفاعي کشور در مقابله با تحريم‌ها و پيشگام در جهاد اقتصادي
4- خودکفايي در زمينه تربيت نيروي انساني متخصص دريانورد (نسبت معکوس آمار پرسنل ناوگان که قبل از انقلاب 90 درصد خارجي و 10 درصد ايراني بود ولي اکنون 10 درصد خارجي و 90 درصد ايراني است)
5- ارتقاء رتبه جهاني و صعود 10 پله‌اي (از رتبه 23 به 13) در حملونقل کانتينري جهان طي دو سال اخير
6- افزايش 10 برابري ظرفيت ناوگان نسبت به ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي (از 525 هزار تن در ابتداي انقلاب به 5.3 ميليون تن در حال حاضر)
7- افزايش تعداد کشتي‌ها از 42 فروند در ابتداي انقلاب به 151 فروند کشتي در حال حاضر
8- داراي 6500 نفر سرمايه انساني متخصص و کارآمد در بخش دريا و خشکي
9- افزايش 60 درصدي ظرفيت در زمينه حمل کانتينري با نوسازي و توسعه ناوگان طي دو سال اخير
10- افزايش 300 هزار تني تناژ حمل فله و مشتقات نفتي با نوسازي و توسعه ناوگان طي دو سال اخير
11- متشکل از گروهي بزرگ با زنجيره تأمين گسترده ملي و بين‌المللي
12- قطب حملونقل دريايي کشور
13- بازوي توانا و مطمئن اقتصاد و تجارت کشور
14- حامي صادرات غيرنفتي و خدمتگزار صادرکنندگان
15- پيشگام در حمايت از صنايع کشتي‌سازي داخلي
16- پيشگام در صنعت تعميرات کشتي
17- پيشرو در زمينه حملونقل ترکيبي و ترانزيت
18- پيشرو در زمينه صنعت بانکرينگ و سوخت‌رساني
19- پيشگام در عرصه حمل مسافري
20- پيشگام در ارائه خدمات فراساحلي
مسلماً انقلابی که تحول و دگرگونی بسیار عظیمی به ارمغان آورد و با تمام انقلاب‌های دنیا متفاوت بود دستاوردهای ویژه‌ای نیز برای کشور به همراه داشت که از جمله آنها می‌توان به قطع نفوذ استکبار جهانی، رهایی از وابستگی‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، تلاش برای رهایی از اقتصاد نفتی، افزایش صادرات غیرنفتی، رونق فعالیت‌های صنعتی، محرومیت‌زدایی از روستاها، اجرای پروژه‌های وسیع عمرانی، دستیابی به انرژی هسته‌ای، فناوری اطلاعات و ... اشاره کرد.
بدون شک حملونقل و صنایع کشور نیز به تبعیت از این تحول و دگرگونی، رشد و بالندگی قابل توجهی داشته و در این میان در حملونقل دریایی هم، جهش و صعود ویژه‌ای را شاهد بوده‌ایم و ناوگان تجاری، نفتی و نظامی نیز تحول چشمگیر و بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است.
در این میان و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از چنان رشد و توسعه‌ای برخوردار شد که عنوان بزرگترین ناوگان خاورمیانه را از آن خود کرد.
در زمان پیروزی انقلاب اسلامی این شرکت دارای 42 فروند شناور با ظرفیت حدود 525 هزار تن DWT بود. در حال حاضر گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران دارای 151 فروند شناور از انواع مختلف با مجموع ظرفیت 5.3 میلیون تن DWT است.
كشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در طول دوران پر فراز و فرود سال‌های جنگ تحمیلی، با قرار دادن کلیه امكانات خود در خدمت به میهن اسلامی و با تردد مستمر به بندر امام‌خمینی(ره) (كه به شدت مورد تهدید دشمن بعثی بود) به خوبی توانست مانع از مسدود شدن این بندر شود و به این ترتیب موفق شد با عنوان «خط دوم دفاعی كشور» جریان اصلی تجارت کشور را حفظ و از پرداخت هزینه جنگی به کشتی‌های خارجی كه در نهایت تحمیل هزینه به مصرف‌كننده داخلی و اقتصاد كشور بود، به میزان محسوسی جلوگیری کند.
در مقطعی دیگر کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از ماه مارس سال 2008 تا 2016 میلادی به تحریک دشمنان تحت فشار تحریم‌های متعدد و فراگیر بین المللی قرار گرفت كه در آن زمان به عنوان شدیدترین انواع تحریم‌ها در تاریخ صنعت حملونقل دریایی جهان ارزیابی شد. اما این شرکت، از ژانویه سال 2016 میلادی، مقارن با پنجاهمین سال فعالیت خود، موفق شد به واسطه توافق بزرگ برجام، مجدداً ورود به صحنه رقابت بین‌المللی را تجربه کند و در مدت کوتاهی موفق به ثبت حضور بسیار پر رنگ‌تری نسبت به سال‌های پیش از آن (مقطع تحریم‌ها) در صحنه تجارت بین‌المللی شود.
اما از اوایل سال 1397، با خروج یک‌جانبه ایالات‌متحده آمریکا از برجام که مغایر با قوانین و معاهدات بین‌المللی بود و نهایتاً اعمال مجدد تحریم‌های یک‌جانبه و ظالمانه از سوی کشور مذکور، بخش‌هایی از حوزه‌های فعالیت بین‌المللی کشور و به خصوص حملونقل دریایی تحت تأثیر قرار گرفته که هدف اصلی آن ایجاد اختلال در صادرات محمولات نفتی و پتروشیمی و واردات کالاهای اساسی و استراتژیک مورد نیاز کشور بوده است. دامنه فراگیری تحریم‌ها در حوزه حملونقل دریایی دربرگیرنده مواردی مانند پرچم، انواع بیمه، رده‌بندی، تأمین سوخت و ملزومات، تعمیرات ناوگان، نقل و انتقالات مالی، ترمینال‌ها، مشتریان و صاحبان کالا است. اما تجربه موفق گروه کشتیرانی طی سالیان گذشته، در راه‌اندازی کلوپ‌های P&I و بیمه بدنه ایرانی، استفاده از مؤسسات رده‌بندی داخلی و توسعه تعمیرات کشتی در داخل، نمونه‌هایی از مصادیق استفاده از پتانسیل‌های داخلی و اقتصاد مقاومتی بوده که محرک اصلی آنها را می‌تــــوان محـــدودیت‌های بیــــن‌المللی دانست.
با این حال با بهره‌گیری از گشایش ایجاد شده پس از توافق برجام و در راستای بهبود عملکرد در حوزه حملونقل دریایی و متناسب با نیازهای کشور در سال‌های پیش‌رو، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران اقدام به توسعه و نوسازی بخشی از ناوگان تجاری خود کرده است تا ضمن کاهش صدمات وارده بر ناوگان دریایی کشور در طول تحریم‌های هشت ساله 2008 تا 2016میلادی، تضمین‌کننده تداوم واردات کالاهای اساسی مورد نیاز کشور و صادرات انواع محصولات باشد. اهمیت این اقدام، در تقارن تحویل‌گیری کشتی‌های سفارش شده، با تصمیم خطوط کشتیرانی خارجی مبنی بر ترک بنادر کشور، دوچندان می‌شود.
بر این اساس گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در جهت رسالت خویش به عنوان ناوگان ملی و به منظور حفظ اقتدار کشور، با نوسازی و توسعه ناوگان حملونقل کانتینری ظرفیت خود را در این بخش 60 درصد و تناژ حمل فله و مشتقات نفتی را 300 هزار تن افزایش داده و موفق به ارتقاء رتبه از 23 به 13 در میان شرکت‌های حمل کانتینری جهان شده است. به طور کلی ناوگان ملی در سال 2018 میلادی، مجموع ظرفیت حمل خود را به 5.3 میلیون تن افزایش و متوسط سن ناوگان را بیش از یک سال کاهش داده است. این شرکت از طریق بازمهندسی خطوط و ایجاد خطوط جدید به بنادر اقصی نقاط جهان، نقش بسیار مهمی را در توسعه صادرات و افزایش مبادلات تجاری با سایر کشورهای جهان ایفا می‌کند.
در حال حاضر گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با در اختیار داشتن 151 فروند شناور از انواع کانتینربر، فله‌بر، کالای عمومی، تانکر، رو-رو، مسافری و فراساحل و ایجاد شبکه گسترده‌ای از شرکت‌های منطقه‌ای، جایگاه ویژه و ممتازی در سطح منطقه خاورمیانه و شبه‌قاره هند دارد و ضمن ایجاد شغل در جامعه، به صورت مستقیم با قریب به 6500 نفر سرمایه انسانی متخصص و کارآمد در بخش دریا و خشکی و غیرمستقیم از طریق صنایع وابسته، مهمترین بازوی صنعت حملونقل در تأمین نیازهای اساسی کشور است.
هلدینگ کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران متشکل از شرکت‌ها و مؤسساتی است که هر یک از جایگاه و مأموریت خاصی در رویکردهای راهبردی این مجموعه برخوردارند و مسئولیت فعالیت در عرصه‌های مشخص از مدیریت زنجیره تأمین حملونقل دریایی و خدمات وابسته به آن را برعهده دارند.
شرکت کشتیـــــرانی جمهــــــوری اسلامی ایــــــران، علی‌رغم قرار گرفتن در فهرست تحریم‌های دولت آمریکا و تحمل شدیدترین محدودیت‌ها در انجام مأموریت‌های محوله در حوزه حملونقل بین‌المللی محمولات که متعاقب توقف تردد شناورهای خطوط خارجی به کشور تشدید شده، با حرکت در راستای سیاست‌های کلی نظام در مبارزه با تحریم‌ها، ضمن اتخاذ تدابیر لازم نسبت به حفظ جریان صادرات و واردات کشور با بهره‌مندی از ناوگانی توانمند اقدام کرده است. به طوری که در هشت ماه نخست سال جاری، گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با حمل 16 میلیون تن کالا بیش از 70 درصد از واردات کانتینری و 25 درصد از واردات فله غیرنفتی در بنادر جنوبی و 40 درصد از حمل کالای غیرنفتی در بنادر شمالی را عهده‌دار شده است.
با این توصیف مهمترین دستاوردهای ناوگان ملی در 40 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی به این شرح است:
دستاوردهاي مهم کشتيراني جمهوري اسلامي ايران در طول 40 سال پس از پيروزي انقلاب اسلامي
1- بزرگ‌ترين ناوگان کشتيراني در خاورميانه
2- خط دوم دفاعي کشور در هشت سال دفاع مقدس
3- خط اول دفاعي کشور در مقابله با تحريم‌ها و پيشگام در جهاد اقتصادي
4- خودکفايي در زمينه تربيت نيروي انساني متخصص دريانورد (نسبت معکوس آمار پرسنل ناوگان که قبل از انقلاب 90 درصد خارجي و 10 درصد ايراني بود ولي اکنون 10 درصد خارجي و 90 درصد ايراني است)
5- ارتقاء رتبه جهاني و صعود 10 پله‌اي (از رتبه 23 به 13) در حملونقل کانتينري جهان طي دو سال اخير
6- افزايش 10 برابري ظرفيت ناوگان نسبت به ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي (از 525 هزار تن در ابتداي انقلاب به 5.3 ميليون تن در حال حاضر)
7- افزايش تعداد کشتي‌ها از 42 فروند در ابتداي انقلاب به 151 فروند کشتي در حال حاضر
8- داراي 6500 نفر سرمايه انساني متخصص و کارآمد در بخش دريا و خشکي
9- افزايش 60 درصدي ظرفيت در زمينه حمل کانتينري با نوسازي و توسعه ناوگان طي دو سال اخير
10- افزايش 300 هزار تني تناژ حمل فله و مشتقات نفتي با نوسازي و توسعه ناوگان طي دو سال اخير
11- متشکل از گروهي بزرگ با زنجيره تأمين گسترده ملي و بين‌المللي
12- قطب حملونقل دريايي کشور
13- بازوي توانا و مطمئن اقتصاد و تجارت کشور
14- حامي صادرات غيرنفتي و خدمتگزار صادرکنندگان
15- پيشگام در حمايت از صنايع کشتي‌سازي داخلي
16- پيشگام در صنعت تعميرات کشتي
17- پيشرو در زمينه حملونقل ترکيبي و ترانزيت
18- پيشرو در زمينه صنعت بانکرينگ و سوخت‌رساني
19- پيشگام در عرصه حمل مسافري
20- پيشگام در ارائه خدمات فراساحلي