۲۸ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۰:۲۵
مدیر کل مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی:

تغییر اقلیم باعث افزایش دما و تراز آب دریاهای آزاد می شود

کد خبر: ۸۱۶۱۲

شناخت مردم از هواشناسی بیشتر به دلیل پیش بینی های این سازمان از شرایط جوی است زیرا مردم با اطلاعاتی که از این سازمان دریافت می کنند برنامه های روزانه خود را تنظیم می کنند. با توجه به حرکت انبوه کشتی های بزرگ و کوچک در بنادر و اقیانوس ها و لزوم به سلامت رسیدن آنها به مقصد اهمیت هواشناسی دریایی دو چندان است. اطلاعات جوی به موقع می تواند از خسارات مالی و جانی بسیاری در دریا جلوگیری نماید. به منظور شناخت بیشتر با اقدامات وخدماتی که هواشناسی دریایی سازمان هواشناسی ارائه می دهد با دکتر بهزاد لایقی مدیر کل مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی به گفت و گو نشسته ایم. ماحصل این گفت و گو را می خوانید:

*هواشناسی  دریایی چه اقداماتی را انجام می دهد؟

بخش پیش بینی مهمترین قسمتی است که هواشناسی دریایی با کاربران ارتباط دارد لذا سازمان هواشناسی در هفت استان ساحلی در شمال و جنوب کشور اطلاعات پیش بینی دریایی را برای کاربران ارسال می کند.

مهمترین کاربر در این بخش سازمان بنادر و دریانوردی است که اطلاعات مربوط به مناطق مختلف دریایی را برای بنادر استان های ساحلی ارسال  کرده و از طریق سیستم ایمنی دریانوردی و برج مخابرات  اطلاعات به سایر کاربران ارسال می شود.

همچنین سازمان هواشناسی پیش بینی دریایی را برای صیادان از طریق بسترهای مختلف ارسال می کند.  

تغییر اقلیم باعث افزایش دما و تراز آب دریاهای آزاد می شود

 

*چرا هواشناسی دریایی چندان شناخته شده نیست؟

شاید یکی از دلایل این باشد که اطلاعات هواشناسی دریایی در رسانه ملی مطرح نمی شود. اما در صدا و سیمای استان های ساحلی پیش بینی هواشناسی دریایی به صورت تصویری و صوتی و حتی به زبان محلی برای کاربران بیان می شود. قطعا اگر درشبکه سراسری رسانه ملی ، اطلاعات هواشناسی دریایی عنوان شود قطعا بیش از پیش کابران با این بخش آشنا می شوند.

*پایش های دریایی چگونه صورت می گیرد و اهمیت این تحقیقات و اندازه گیری ها به چه میزان است ؟

خوشبختانه شبکه دیدبانی نسبتا خوبی در دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب کشور وجود دارد. برخی از ایستگاه های هواشناسی در سواحل وجود دارند که پارامترهای مربوط به  هواشناسی دریایی را از سواحل و جزایر اندازه گیری می کنند. برخی از ایستگاه ها به صورت بویه هواشناسی در آب شناور هستند که اطلاعات امواج، دما، جریان و شوری آب را اندازه گیری می کنند. این اطلاعات به صورت آنلاین دریافت و پایش می شوند.

در مواردی که کاربران نیاز داشته مانند بهره برداری از انرژی های پاک مانند امواج و جزر و مد، توسعه گردشگری دریایی، شناسایی توان اقلیم دریا برای صنعتی شدن یک منطقه و ... بر حسب نیاز با استفاده از تصاویر ماهواره دریایی و یا اطلاعات دریایی خدمات لازم به آنها ارائه می شود.

همچنین مرکز علوم جوی و اقیانوسی به عنوان متولی بخش هواشناسی دریایی در کشور به غیر از پاسخگویی به نیاز کاربران کشور، فعالیت های منطقه ای و بین المللی را نیز انجام می دهد.

*جهت پایش و پیش بینی هواشناسی در دریای خزر،  همکاری با سایر کشورهای این منطقه چگونه بوده است؟

این مرکز در سطح منطقه با کشورهای حاشیه دریای خزر موافقنامه ای را امضاء کرده که از حدود دو سال پیش این موافقتنامه اجرایی شده است. این موافقتنامه در زمینه ایجاد یک شبکه پایش و پیش بینی هواشناسی، آب شناسی و وضعیت تراز آب دریای خزر است. سازمان هواشناسی ایران با کشورهای حاشیه دریای خزر در زمینه تبادل داده همکاری می کند.  

در جهت توسعه فعالیت به دنبال ایجاد یک شبکه پایش مختص پنج کشور حاشیه دریای خزر هستیم تا اطلاعات مربوط به هواشناسی دریایی بین کشورها تبادل شود. بدین ترتیب کشورهای حاشیه این دریا می توانند نیازهای کاربران را تامین کنند همچنین می توانند تراز آب دریای خزر را پایش نمایند.

با توجه به اینکه خزر بزرگترین دریاچه کره زمین است نسبت به شرایط اقلیمی بسیار حساس است. برای مثال در دهه50 شمسی با پسروی آب در این دریا مواجه بودیم. اما از سال 56 تا 74 با پیشروی آب مواجه شدیم اما از این سال به بعد مجددا روند پسروی آب آغاز شد.

عمده ترین منبع تامین کننده آب دریای خزر رودخانه ولگا است. هرگونه تاثیر تغییر اقلیم بر بارش منطقه ولگا می تواند در نوسان آب دریای خزر موثر باشد.

با توجه به شرایط آب و هوایی خاص دریای خزر تردد کشتی های مسافری در این دریا امکان پذیر خواهد بود؟

کشتی های مسافرتی برای طی کردن عرض دریای خزر باید به گونه ای طراحی شوند که تحمل امواج بلند و جریان های این دریا را داشته باشند. حتی شوری آب دریا هم باید مد نظر قرار گیرد. برای مثال اختلاف شوری سواحل شمالی نسبت به سواحل جنوبی متفاوت است. بنابراین آبخور کشتی در این دریا باید به گونه ای طراحی شود که طی رفت و آمد در بنادر شمالی و جنوبی دریای خزر با مشکل مواجه نشود.

ضمن اینکه در کشتی های مسافری کشتی باید به گونه ای طراحی شود که تلاطم زیاد نداشته باشد. بیشترین محل وقوع توفان در دریای خزر سواحل کشور آذربایجان است  به قسمی که ارتفاع موج در اطراف منطقه «باکو» حتی به ده متر هم می رسد. این موج ها می توانند برای هر نوع کشتی مشکل ایجاد کنند. اگر کلیه این مسائل مورد توجه قرار گیرد می توان انتظار داشت که کشتی مسافری در این دریا راه اندازی شود.

*اطلاعات هواشناسی دریایی از چه طریقی به کشتی ها ارسال می شود؟

در حاضر کلیه کشتی های بزرگ به اینترنت دسترسی دارند ضمن اینکه بستر ارتباط ماهواره ای هم برای آنها مهیا است و به سهولت می توان اطلاعات را منتقل کرد. برای ارسال این اطلاعات به کشتی ها دو راه وجود دارد اینکه اطلاعات از طریق سازمان بنادر به شناورها ارسال شود و یا اینکه شرکت های کشتیرانی اطلاعات را به کشتی های خود ارسال کنند. 

اما مشکل اصلی در راستی آزمایی مدل ها است. برای پیش بینی هواشناسی دریایی اقیانوس هند، دریای سرخ و مدیترانه نیازمند به اطلاعات اندازه گیری این مناطق هستیم.

برنامه ای به نام دیدبانی داوطلبانه کشتی ها وجود دارد به این منظور کشتی های علاقمند در برنامه دیدبانی شرکت می کنند و اطلاعت ثبت شده خود را به صورت آفلاین یا آنلاین در اختیار سازمان هواشناسی قرار می دهند. در حال حاضر دو فروند از کشتی های شرکت ملی نفتکش ایران داده های هواشناسی، موج و دمای آب را هر 6 ساعت یک بار اندازه گیری کرده و در پایان وقت اداری آن را به صورت آفلاین برای هواشناسی ارسال می کنند. از این اطلاعات ارسال شده برای پیش بینی وضعیت جوی اقیانوس ها استفاده می شود همچنین این اطلاعت در جهت راستی آزمایی و ارتقاء مدل ها به ما کمک می کند.

مدل سازی برای وضعیت جوی اقیانوس هند هم در حال انجام است هر گاه به نتیجه مناسب دست یابیم اطلاعات وضعیت جوی این بخش هم در اختیار کاربران قرار می گیرد.

* با توجه به تغییرات فصلی آبهای دریای خزر و خلیج فارس، اطلاعات هواشناسی دریایی چه اثراتی بر حرکت شناور ها خواهد داشت؟

 در سواحل جنوبی خلیج فارس از منطقه تنگه هرمز به پایین عملا با یک یا دو فصل مواجه هستیم. امواجی که به واسطه توفان های فصل پاییز و زمستان ایجاد می شود شرایط را برای دریانوردی نامساعد تر می کند. بنابراین حساس ترین زمان برای پیش بینی دریایی است و کارشناسان هواشناسی به طور مرتب باید وضعیت جوی را از روی نقشه ها بررسی نمایند.

در فصل بهار و تابستان نیز با توجه به  گردشگری ساحلی و دریایی، پیش بینی وضعیت جوی دارای اهمیت است. در فصل زمستان نیز با  نفوذ پرفشار زبانه های سیبری به دریای خزر مواجه هستیم.

در دریای عمان از اواخر بهار تا شهریور ماه با پدیده مونسون یا بادهای شدید اقیانوسی مواجه هستیم این بادها امواج بسیار بلندی را ایجاد می کنند. حتی توفان های حاره ای اقیانوس هند به این منطقه نفوذ می کند مانند توفان گونو که خسارات بسیار زیادی را به بار می آورد. امواج حاصل از این توفان گاهی به بیش از 12 متر می رسد و سرعت وزش باد گاهی به 200 تا 300 کیلومتر در ساعت هم می رسد. همچنین در این منطقه گاه با بارش های شدیدی هم مواجه هستیم که گاهی در یک روز به اندازه یک سال بارندگی می شود.

علاوه براین ما با برخی از اتفاقات مانند انتقال ریزگردها از کشورهای عربی به سمت کشورمان و کشند قرمز هم مواجه هستیم.

هواشناسی دریایی می تواند با پیش بینی بهینه و به موقع و ارایه خدمات  متناسب به کاربران بسیار موثر عمل کند.

*برای اینکه خدمات مورد نیاز کاربران را ارایه دهید چه اقداماتی انجام داده اید؟

برای این منظور برنامه ای به نام توسعه هوا شناسی کاربردی یا ( تهک) را پیاده کرده ایم که این برنامه به نام تهک دریایی هم دنبال می شود.   این برنامه در هفت مرحله دنبال می شود. در مرحله اول کاربران جامعه هدف شناسایی می شوند سپس نیازسنجی صورت می گیرد و محصول متناسب با نیاز جامعه هدف و سامانه های اطلاع رسانی مورد نیاز تهیه می شود. همچنین آموزش جهت ارتقاء ارائه خدمات هواشناسی صورت می گیرد. در نهایت نظرسنجی از کاربران و مستند سازی صورت می گیرد تا مشخص شود خدمات هواشناسی تا چه اندازه توانسته در جامعه هدف ارزش افزوده ایجاد کند.

*آیا تجهیزات و امکانات مناسب هواشناسی دریایی در اختیار دارید؟

شبکه راداری هواشناسی دریایی در شمال در امیرآباد و کیاشهر تکمیل شده است که سواحل جنوبی دریای خزر را پوشش می دهد.

در سواحل جنوبی کشور تنها در بوشهر شبکه راداری مستقر شده است که لازم است این شبکه در بندرعباس و چابهار نیز مستقر شود تا تنگه هرمز و دریای عمان از نظر هواشناسی دریایی تحت پوشش قرار گیرند.

رادار موج، ابزار دیگری است که به هواشناسی دریایی کمک می کند امیدواریم با ایجاد شبکه برای رادارهای موج ، سواحل  کشور را پوشش دهیم.

علاوه بر این استگاه های سینوپتیک هواشناسی در مناطق ساحلی و جزیره ای وجود دارد که کمک بسیار خوبی برای پیش بینی هواشناسی است.

*برای توسعه هواشناسی دریایی با چه مشکلاتی مواجه هستید؟

در زمینه پایش دریایی یکی از بزرگترین مشکلات نگهداری از بویه های هواشناسی دریایی است. این بویه ها برای اندازه گیری امواج در دریا مستقر می شوند. این بویه ها گاهی به دلیل برخورد با شناورها ، آسیب توسط برخی از افراد و سرقت با مشکل مواجه می شوند. بنابراین نگهداری و حفاظت از این بویه ها هزینه بر است.

البته با توجه به خدماتی که این تجهیزات به کاربران ارائه می دهد و  اهمیت جان اشخاص در دریا این هزینه ها توجیه پذیر است.ضمن اینکه برای توسعه پایدار باید محیط اطراف به خوبی شناخته شود تا به نحو مناسب از آن استفاده شود بنابراین وجود شبکه پایش مناسب بسیار ضروری است.  

*با توجه به خطراتی که از جهت تغییر اقلیم با آن مواجه هستیم در بخش هواشناسی دریایی چه اقداماتی صورت گرفته است؟

تا پیش از اینکه مسئله تغییر اقلیم به صورت علمی اثبات شود کارشناسان هواشناسی دریایی در زمینه آشکار سازی تغییر اقلیم فعالیت می کردند.

به این منظور پارامترهای هواشناسی، دما و تراز آب در ایستگاه های ساحلی تحلیل می شد. با توجه به روندی که از جهت تغییر اقلیم روبروی ماست ؛در دریاهای آزاد با افزایش دما و تراز آب مواجه هستیم. در جنوب کشور نیز روند افزایش دما و تراز آب مرتب رصد می شود . مشاهدات نشان می دهد که این روند رو به افزایش است.

هیئت بین الدول تغییر اقلیم( IPCC) با توجه به اثرات گرمایش جهانی سناریوهای مختلفی را ارائه کرده است که کارشناسان بر اساس این سناریوها می توانند شرایط دما و بارش را در کشورهای مختلف برای سال های آینده پیش بینی کنند. در ایران در زمینه بارش، تراز و دمای آب اقداماتی صورت گرفته است که امیدواریم خروجی این فعالیت های بلند مدت مورد استفاده برنامه نویسان کلان کشور قرار گیرد.

کمیسیون مشترک فنی هواشناسی دریایی و اقیانوس شناسی (jcomm )خدمات، استانداردها و آموزش های هواشناسی دریایی و اقیانوسی را نظارت می کند.  پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی به عنوان نماینده ایران  در IOC فعال است.

*همکاری مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی با سایر سازمان ها و بخش های مرتبط چگونه است؟

دبیرخانه شورای عالی اقیانوس شناسی در مرکز علوم جوی و اقیانوسی قرار دارد. این شورا دارای هفت کمیته کاری با گرایش های مختلف است که در مورد مسائل مهم تصمیم گیری می کند.  علاوه بر این با سایر سازمان های مرتبط مانند سازمان بنادر و دریانوردی، سازمان شیلات، نیروی دریایی ارتش و سپاه، شرکت های کشتیرانی  نیز تفاهم نامه های همکاری مشترکی به امضاء رسیده است.  

ارسال نظرات
آخرین اخبار